Διαβήτης: Καλοκαιρινές διακοπές και σπορ στην εποχή του κορωνοϊού

Γράφει ο Αντώνιος Π. Λέπουρας, Παθολόγος-Διαβητολόγος, Διευθυντής Παθολογικής-Διαβητολογικής Κλινικής και Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan General

Διακοπές με άσκηση, σπορ η αθλοπαιδιές δίνουν χαρά και είναι ιδανικός τρόπος για να ξεκουραστούμε φροντίζοντας το σώμα μας. Άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη μπορούν να συμμετέχουν σε όλα τα επίπεδα άσκησης ή σπορ, ακόμα και σε επίπεδα υψηλού ανταγωνισμού ή και πρωταθλητισμού. Καλύτερα να αποφεύγουμε ωστόσο τα ακραία και ριψοκίνδυνα σπορ. Η συστηματική μέτριας έντασης άσκηση ασκεί άμεση αλλά και μακροχρόνια ευνοϊκή επίδραση στη γλυκόζη του αίματος καθώς και στον μεταβολισμό των λιπιδίων και των πρωτεϊνών.

Η συστηματική αερόβια άσκηση μειώνει το σπλαχνικό λίπος και τα κιλά, βελτιώνει την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη και συμβάλλει στον έλεγχο ζαχάρου, πιέσεως και υπερλιπιδαιμίας. Τα σπορ είναι, με μέτρο, ένας πολύ ευχάριστος και αποδοτικός τρόπος άσκησης και διατήρησης καλής φυσικής κατάστασης. Η καλή φυσική κατάσταση (fitness) φαίνεται ότι είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη δραστική μείωση σε όλα σχεδόν τα προβλήματα που δημιουργεί ο διαβήτης. Τα οφέλη της είναι πιο σημαντικά ακόμα και από την απώλεια βάρους για τους υπέρβαρους με διαβήτη.

Άτομα με ΣΔ και COVID-19: Τι χρειάζεται να γνωρίζουν και πώς να προσέχουν;

Ορισμένοι ασθενείς με διαβήτη μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας από τη νόσο του κορωνοϊού (COVID-19). Ωστόσο όλα τα άτομα με διαβήτη δεν κινδυνεύουν το ίδιο και η καλή ρύθμιση του διαβήτη αλλά και η καλή φυσική τους κατάσταση φαίνεται ότι είναι καθοριστικός παράγοντας για να αποφύγουν τις επιπλοκές. Είναι απαραίτητη επομένως η άσκηση, όχι μόνο για την καλή φυσική κατάσταση (fitness), που είναι βασικό συστατικό μακροζωίας, αλλά και διότι συμβάλλει δραστικά στην καλύτερη ρύθμιση του διαβήτη. Τα καλοκαιρινά σπορ είναι ένας πολύ ευχάριστος τρόπος άσκησης βοηθώντας με πολλούς τρόπους τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη να έχουν σωματική και ψυχική ευεξία και μέχρι τώρα αποτελούν την καλύτερη μη φαρμακευτική θεραπεία για τον COVID19. Φυσικά πρέπει να γίνονται με μέτρο λαμβάνοντας υπόψη τις εξατομικευμένες οδηγίες που δίνουν οι θεραπευτές για τις προφυλάξεις που πρέπει να ακολουθούν για τον διαβήτη τους.

Καλοκαίρι και σπορ. Τι χρειάζεται να γνωρίζουν τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2;

Χρειάζεται πολύ καλή εκπαίδευση για τον τύπο 1 (ινσουλινοεξαρτώμενος). Ο κίνδυνος υπογλυκαιμίας είναι υπαρκτός και σοβαρός. Ιδανικές τιμές ζαχάρου πριν και κατά τη διάρκεια της άσκησης από 100 ως 180mg/dl. Καλό είναι να αποφεύγονται παρατεταμένης διάρκειας σπορ και ασκήσεις αντοχής ακόμη και μέτριας έντασης, περισσότερο της 1 ώρας ή τουλάχιστον να συνδυάζονται με τακτικές μετρήσεις του σακχάρου (ανά 30’ ως 60’ ανάλογα με τις τιμές στις μετρήσεις). Προσοχή, αποφυγή σπορ η άσκησης σε τιμές σακχάρου μικρότερες του 100mg/dl ή μεγαλύτερες του 250-300mg/dl

Για τον τύπο 2 οποιαδήποτε μορφής άσκηση αποτελεί απαραίτητο συστατικό της θεραπείας. Προτιμάμε τακτικές αερόβιες ασκήσεις χαμηλής προς μέτριας έντασης, (τζόγκινγκ, τένις, κολύμπι, ρακέτες, ποδήλατο κ.λπ.), τις οποίες καλό θα είναι να συνεχίζουμε συστηματικά σε όλες τις ηλικίες και για όλη μας τη ζωή.

Τι πρέπει να προσέχω όταν έχω διαβήτη και θέλω να κάνω άσκηση ή σπόρ;

• Μεγάλη προσοχή στις ακραίες θερμοκρασίες (πολλή ζέστη ή κρύο), κατά τις οποίες καλό είναι να αποφεύγουμε την άσκηση.
• Καπέλο και γυαλιά ηλίου και φυσικά αντηλιακό απαραίτητα στη θάλασσα και γενικά σε όλους τους εξωτερικούς χώρους.
• Ποτέ με γυμνά πόδια. Προσοχή όχι ανοικτού τύπου υποδήματα, (πχ σαγιονάρες, σανδάλια, παντόφλες πλαστικές κ.λπ.), ιδίως αν συνυπάρχει περιφερική νευροπάθεια η αγγειοπάθεια (διαβητικό πόδι), κίνδυνος τραυματισμών από ξένα σώματα.
• Προσοχή στην αφυδάτωση! Ένα καλό γενικό πρόγραμμα ενυδάτωσης περιλαμβάνει 2 ποτήρια νερό 2 ώρες πριν την άσκηση, 1 ως 2 ποτήρια νερό 30΄ πριν και ½ ποτήρι νερό κάθε 15΄ περίπου κατά την άσκηση.
• Καλό είναι να τρώμε ελαφρά 2-3 ώρες, πριν και μετά την άσκηση.

Οι χυμοί φρούτων ακόμα και οι φυσικοί είναι χρήσιμοι, αλλά προσοχή διότι μπορεί να ανεβάσουν πολύ τις τιμές του ζαχάρου, ιδίως στους ινσουλινοθεραπευόμενους. 

Επηρεάζεται ο μετρητής ή οι μετρήσεις του σακχάρου στο αίμα μου από την πολλή ζέστη ή το πολύ κρύο;

Η απάντηση είναι «ναι», μπορεί να επηρεάζεται. Ακραίες θερμοκρασίες (κάτω από 8° C και πάνω από 34° C) μπορούν να επηρεάσουν τον μετρητή ή τις ταινίες σακχάρου. Φροντίστε μετρητής και ταινίες να μην είναι κάτω από τον ήλιο, αλλά ούτε και εκτεθειμένα στο κρύο. Έχετε κατά νου ότι ιδανική θερμοκρασία για μετρητές και ταινίες σακχάρου είναι από 18 ως 28°C . 

Τι χρειάζεται να έχω επιπλέον στην παραλία μαζί μου;

Αντισηπτικό και γάζες σε περίπτωση τραυματισμού, κορτιζονούχα αλοιφή για τσιμπήματα.

Ηλίαση: Ποια είναι τα συμπτώματα και τι πρέπει να κάνω;

Καλύτερο είναι να προσέξουμε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο (περισσότερο από 30’ ως 60’), ιδίως τις θερμές ώρες, ώστε να μη μας συμβεί. Τα συμπτώματα είναι έντονη ζάλη, συχνά κεφαλαλγία, αίσθημα αδυναμίας, μαζί με αίσθημα έντονης θερμότητας, ταχύπνοια, ταχυκαρδία, δύσπνοια και αδυναμία, ξηρότητα και ερυθρότητα δέρματος, δυσφορία και μεγάλη καταβολή δυνάμεων. Συχνά η πίεση είναι χαμηλή, συνυπάρχει ταχυσφυγμία και σε πιο σοβαρές καταστάσεις μείωση η απώλεια του επιπέδου συνείδησης. Για τα άτομα με διαβήτη είναι πολύ επικίνδυνη κατάσταση, ιδίως για όσους θεραπεύονται με ινσουλίνη. Χρειάζεται επικοινωνία με γιατρό, ενυδάτωση με πολλά υγρά (όχι μόνο νερό αλλά και χυμούς ή αναψυκτικά χωρίς ζάχαρη), άμεση ψύξη (π.χ. κρύο ντους/μπάνιο ή βρεγμένη πετσέτα) και μεταφορά σε μέρος σκιερό και δροσερό.

Οι διακοπές, η χαρά των σπορ και η άσκηση που προσφέρουν στο σώμα μας είναι ουσιαστική φροντίδα για την υγεία μας (ψυχική και σωματική). Ο διαβήτης δεν θέτει απαγορεύσεις, αρκεί να υπάρχει κατάλληλη εκπαίδευση και γνώση. Ακρογωνιαίος λίθος, για να μην αντιμετωπίσουμε κανένα πρόβλημα, είναι η σωστή χρήση της αυτομέτρησης και οι τακτικές μετρήσεις ζαχάρων αίματος, ιδίως όσων χρησιμοποιούν ινσουλίνη. Σεβασμός στο σώμα μας και τα όριά του σημαίνει αποφυγή υπερβολικής καταπόνησης του σώματος μας, αποφυγή extreme σπορ, ανάπαυση όταν νιώθουμε αδιαθεσία ή έχουμε πυρετό, τακτική επικοινωνία με τον γιατρό μας.

Σπορ ή αεροβικές ασκήσεις χαμηλής ως μέτριας εντάσεως, διάρκειας μέχρι 1 ώρα, προσφέρουν το μεγαλύτερο όφελος για τον διαβήτη τύπου 1 (ινσουλινοεξαρτώμενο)

Όσο για τον COVID-19, τα θετικά συναισθήματα που γεννά η χαρά των σπορ βοηθά, ιδίως αν παράλληλα φροντίζουμε τον διαβήτη μας να είναι καλά ρυθμισμένος και φυσικά να ακολουθούμε τις επίσημες οδηγίες προφύλαξης. Δεν ωφελεί ο πανικός, γνωρίζοντας πως αυτοί που  κινδυνεύουν πραγματικά είναι οι ηλικιωμένοι (3η-4η ηλικία) ιδίως όσοι έχουν χρόνιες παθήσεις με συνοσηρότητες (παχυσαρκία, καρδιακή – αναπνευστική -νεφρική ανεπάρκεια), και για τον σακχαρώδη διαβήτη κυρίως όσοι είναι μακροχρόνια κακά ρυθμισμένοι.

Ωφελούν αποτελεσματικά όλους μας τα σπορ και η άσκηση αρκεί να συνειδητοποιήσουμε πως αυτή τη στιγμή η μοναδική θεραπεία για τον COVID-19 είναι η πρόληψη μολύνσεως, συνεπώς η ελαχιστοποίηση στενών επαφών και κυρίως σε κλειστούς χώρους με  ανθρώπους. Φυσικά, η χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους μπορεί να είναι είναι σωτήρια, ενώ η χωρίς μέτρο κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να μας βάλει σε σοβαρές περιπέτειες.

Καλοκαίρι και Σακχαρώδης Διαβήτης, λοιπόν, ταιριάζουν αρμονικά και ευχάριστα, αρκεί να σεβόμαστε το μέτρο και τις οδηγίες των θεραπευτών μας.