Γράφει ο Χριστόδουλος Ι. Στεφανάδης, Καθηγητής Καρδιολογίας
Στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουν συμβεί πολλές μεγάλες πανδημίες από ιούς, ορισμένες από τις οποίες υπήρξαν καταστροφικές, όπως η Ισπανική γρίπη του 1918, από την οποία νόσησε περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, και προκάλεσε περισσότερους από 20 εκατομμύρια θανάτους. Ακόμα και πρόσφατα, η παγκόσμια κοινότητα δοκιμάσθηκε από σοβαρές και επικίνδυνες επιδημίες από ιούς, όπως είναι εκείνη του HIV (που σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής προκάλεσε πανδημία) και της γρίπης του 2019, από τον ιό Η1Ν1.
Οι ιοί είναι ενδοκυττάρια παράσιτα. Η ύπαρξή τους διαπιστώθηκε για πρώτη φορά τον 19o αιώνα αλλά καταγράφηκαν με το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο τον 20ό αιώνα. Έχουν την ικανότητα να πολλαπλασιάζονται ταχύτατα, να μεταλλάσσονται και να εξελίσσονται. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το γενετικό υλικό τους, τις περισσότερες φορές έχει ομοιότητες με το γενετικό υλικό των οργανισμών στο οποίο εισέρχονται, παρά με το γενετικό υλικό άλλων ιών.
Σήμερα η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει μια πανδημία, από έναν νέο κορωνοϊο, τον SARS-COV-2 που προκαλεί τη νόσο Covid-19. Ξεκινώντας από επαρχία της Κίνας, εξαπλώθηκε ταχύτατα και συνεχίζει να εξαπλώνεται σε όλο τον πλανήτη.
Πανδημία είναι μια επιδημία που εξαπλώνεται με ταχύτητα και απειλεί το σύνολο του πληθυσμού. Αντίθετα, μια επιδημική ασθένεια που παραμένει σταθερή όσον αφορά τον αριθμό ανθρώπων που νοσούν, δεν θεωρείται πανδημία.
Ένα μεγάλο πρόβλημα με τις ιογενείς λοιμώξεις είναι ότι μεταδίδονται πολύ εύκολα από άτομο σε άτομο και ότι οι ιοί είναι ανθεκτικοί στα περισσότερα φάρμακα που διαθέτουμε για την αντιμετώπιση άλλων κοινών μικροβίων.
Η χώρα μας, και αρκετές άλλες χώρες, αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν την πανδημία, εκτιμώντας καθημερινά την κατάσταση και λαμβάνοντας τα ανάλογα μέτρα. Αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν την πανδημία σε αντίθεση με άλλες χώρες του Δυτικού κόσμου, με πρωταρχικό στόχο, τις λιγότερες απώλειες ανθρωπίνων ζωών. Και ο στόχος για τις λιγότερες απώλειες ανθρωπίνων ζωών, μέχρι στιγμής , επιτυγχάνεται.
Αντιμετωπίσαμε και αντιμετωπίζουμε μια πανδημία, που η ιατρική επιστήμη απέναντί της, βρέθηκε απροετοίμαστη. Χωρίς εμβόλιο, χωρίς αποτελεσματική θεραπεία, χωρίς προληπτική φαρμακευτική αγωγή…
Την αντιμετωπίσαμε κυρίως με περιοριστικά μέτρα ή και καραντίνα. Ό,τι γινόταν στον δέκατο τέταρτο αιώνα για την αντιμετώπιση της πανώλης. Και με μέτρα που αφορούν τη ατομική και συλλογική υγιεινή.
Το αποτέλεσμα είναι να βρίσκεται η Ελλάδα, με το κριτήριο τους θανάτους, στις καλύτερες θέσεις διεθνώς, ακόμα και πάνω από χώρες που αντικειμενικά έχουν καλύτερα οργανωμένο σύστημα υγείας.
Παράλληλα με τα μέτρα αυτά, το σύστημα υγείας της χώρας μας, όχι μόνο άντεξε, αλλά λειτούργησε και λειτουργεί αποτελεσματικά. Το ιατρικό, το νοσηλευτικά και το λοιπό προσωπικό των μονάδων υγείας, απέδειξε και αποδεικνύει, ότι μπορούμε να κατακτήσουμε στόχους, που σε άλλες εποχές φαινόταν άπιαστοι. Τα κέντρα αναφοράς και οι μονάδες εντατικής θεραπείας απέδειξαν όχι μόνο επάρκεια αλλά και πρωτοπορία στην αντιμετώπιση των ασθενών.
Η ελληνική έρευνα για τη κολχικίνη
Αλλά και στον τομέα της έρευνας αιχμής, στη αναζήτηση νέων θεραπευτικών μέσων, η χώρα μας σήμερα, μέσα στην δίνη της πανδημίας, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή.
Πολλά ερευνητικά πρωτόκολλα εξελίσσονται με σοβαρούς Έλληνες ερευνητές. Παράγεται νέα γνώση σχετικά με την ασύμμετρη καταστροφική φλεγμονώδη διαδικασία που σε ορισμένους ασθενείς πυροδοτεί ο ιός. Σχεδιάζεται η χορήγηση σε ασθενείς, πλάσματος από άτομα που έχουν αναρρώσει από την λοίμωξη και έχουν ανοσία. Σχεδιάζεται πολυεθνική μελέτη φαρμάκου (μονοκλωνικό αντίσωμα). Αλλά σχεδιάστηκε και διενεργείται μια αμιγώς ςλληνική πολυκεντρική έρευνα, για την πιθανή ευνοϊκή δράση της κολχικίνης σε νοσοκομειακούς ασθενείς με κορωνοϊό. Η υπόθεση είναι ότι η κολχικίνη, ένα παλαιό γνωστό φάρμακο, έχει ισχυρές, μοναδικές, αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Γνωρίζουμε ότι στους ασθενείς που καταλήγουν από τον κορωνοϊό, ενεργοποιούνται ανεξέλεγκτοι μηχανισμοί καταστροφικής φλεγμονώδους διαδικασίας, που καταστρέφει τους πνεύμονες και την καρδιά. Σημειωτέο, ότι βασικά μέλη της ερευνητικής ομάδας (Σ. Δευτεραίος, M. Kleman, Χ. Στεφανάδης) ασχολούνται με το φάρμακο αυτό την τελευταία δεκαετία και έχουν διευρύνει τις ενδείξεις του και σε άλλες, πέραν των κλασικών, ενδείξεις, όπως στο έμφραγμα του μυοκαρδίου και στην κολπική μαρμαρυγή.
Στην έρευνα για την δράση της κολχικίνης στον κορωνοϊό, κύριος ερευνητής είναι ο καθηγητής Σ. Δευτεραίος (First Author) και επιβλέπων ερευνητής είναι ο καθηγητής Χ. Στεφανάδης (Senior Author). Συμμετέχουν 26 κέντρα αναφοράς από όλη την χώρα ενώ συνδράμουν διαπρεπείς καθηγητές από το εξωτερικό, όπως οι M. Kleman, G. Danagas, R. Mehran, από τις ΗΠΑ.
Από την χώρα μας συμμετέχουν πάνω από 100 επιστήμονες, κορυφαίοι στον χώρο, όπως ο Π. Γαργαλιάνος, ο Γ. Σιάνος, ο Δ. Τούσουλης, ο Ε. Ηλιοδρομίτης, η Α. Κοτανίδου, ο Γ. Σιάσος, ο Γ. Γιαννόπουλος, ο Δ. Βραχάτης, και άλλοι.
Ήδη έχουμε αποτελέσματα από 120 ασθενείς. Τα αποτελέσματα είναι πολύ θετικά, αφού διαπιστώθηκε ότι η κολχικίνη ελαττώνει, στατιστικά σημαντικά, τους δείκτες φλεγμονής στο αίμα των ασθενών. Το εύρημα αυτό, πιθανόν θα ανοίξει το δρόμο για την συστηματική χορήγηση του φαρμάκου σε ομάδες ασθενών. Επισημαίνεται, ότι υπάρχει αυτή την εποχή μεγάλο διεθνές ενδιαφέρον για την πιθανή χρήση της κολχικίνης σε εξωνοσοκομιακούς ασθενείς, ακόμα και προληπτικά. Ήδη σχεδιάσθηκαν μελέτες στον Καναδά και τις ΗΠΑ με αυτό τον στόχο και άρχισαν να διενεργούνται.
