Τον 19ο αιώνα ο Joseph Fourier, πρωτοπόρος Γάλλος στη μελέτη της γήινης θερμότητας, έδειξε ότι η ατμόσφαιρα κράτησε τη Γη θερμότερη απ’ ό, τι θα ήταν εάν εκτίθετο απευθείας στο εξωτερικό διάστημα.
Μέχρι το 1860, ο Ιρλανδικός φυσικός John Tyndall διαπίστωσε ότι κλειδί για αυτή τη θέρμανση ήταν η ενδιαφέρουσα ιδιότητα ορισμένων ατμοσφαιρικών αερίων, συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα. Ήταν διαφανείς στο ορατό φως, αλλά απορροφούσαν υπέρυθρη ακτινοβολία, πράγμα που σήμαινε ότι άφηναν το φως του ήλιου, αλλά παρεμπόδισαν τη θερμότητα να βγει προς τα έξω.
Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα, ο Σουηδός χημικός Svante Arrhenius εικάζει ότι τα χαμηλά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα θα μπορούσαν να είχαν προκαλέσει την εποχή των παγετώνων και ότι η βιομηχανική χρήση του άνθρακα μπορεί να ζεστάνει τον πλανήτη.
Αυτό που δεν προέβλεπε ήταν πόσο γρήγορα και σε ποιο βαθμό θα αυξηθεί η χρήση ορυκτών καυσίμων.
Το 1900, η σκόπιμη καύση ορυκτών καυσίμων παρήγαγε περίπου 2 δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο.
Μέχρι το 1950 οι βιομηχανικές εκπομπές ήταν τρεις φορές μεγαλύτερες. Σήμερα είναι σχεδόν 20 φορές!
Εκτός από την άνευ προηγουμένου πρόσβαση στην ενέργεια για την κατασκευή, τη θέρμανση και τις μεταφορές, τα ορυκτά καύσιμα κατέστησαν πολύ πιο προσιτά σχεδόν από όλους τους άλλους πόρους της Γης.
Οι εκρηκτικές ύλες με βάση το άζωτο προκάλεσαν φθηνή και άφθονη μετασχηματισμένη εξόρυξη, πόλεμο και καλλιέργεια. Τα διυλιστήρια πετρελαίου έδωσαν τις πρώτες ύλες για τα πλαστικά. Τα δάση λεηλατήθηκαν με το αλυσοπρίονο ή τις πυρκαγιές.
Σε ουδένα προηγούμενο αιώνα είχε διπλασιαστεί ο ανθρώπινος πληθυσμός. Τον 20ο αιώνα διπλασιάσθηκε δύο φορές. Σε κανέναν προηγούμενο αιώνα το παγκόσμιο ΑΕΠ δεν διπλασιάστηκε. Τον 20ο αιώνα διπλασιάστηκε τέσσερις φορές και συνεχίζει να αυξάνεται.
Παράρτημα έκθεσης που συνέταξε η Αμερικανική Συμβουλευτική Επιτροπή Επιστημών το 1965, σηματοδοτεί την πρώτη φορά που οι πολιτικοί ενημερώθηκαν άμεσα για τις πιθανές κλιματικές επιπτώσεις όλων αυτών.
Στο πρώτο μισό του αιώνα οι επιστήμονες πίστευαν ότι σχεδόν όλο το διοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπεται από τη βιομηχανία θα απορροφηθεί από τους ωκεανούς. Αλλά ο Roger Revelle, ωκεανογράφος, είχε αποδείξει στη δεκαετία του 1950 ότι αυτό δεν συμβαίνει. Είχε επίσης καταβάλει προσπάθειες για τη μέτρηση των ετήσιων αλλαγών στο επίπεδο του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Από το 1965 ήταν σαφές ότι αυξανόταν σταθερά.
Όσον αφορά στο φαινόμενο του θερμοκηπίου διοξειδίου του άνθρακα, ο σημερινός κόσμος είναι ήδη τόσο μακριά από αυτόν του 18ου αιώνα, όπως ο 18ος αιώνας ήταν από την εποχή των παγετώνων.
.png)
Η καύση ορυκτών καυσίμων απελευθερώνει σωματίδια αρκετά μικρά ώστε να επιπλέουν στον αέρα καθώς και διοξείδιο του άνθρακα. Αυτά τα «αερολύματα» θερμαίνουν την ατμόσφαιρα, αλλά και την σκιάζουν και έτσι δροσίζουν κάτω από την επιφάνεια. Στη δεκαετία του 1960 και του ’70 κάποιοι σκέφτηκαν ότι η ψυκτική τους δύναμη θα μπορούσε να εξουδετερώσει τις θερμαντικές επιδράσεις του διοξειδίου του άνθρακα.
Οι ηφαιστειακές εκρήξεις παράγουν επίσης αερολύματα επιφανειακής ψύξης, τα αποτελέσματα των οποίων μπορεί να είναι παγκόσμια.
Η φωτεινότητα του ήλιου μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου, επίσης, με διάφορους τρόπους.
Αλλά ακόμη και χωρίς τέτοιες εξωτερικές «δυνάμεις», η εσωτερική δυναμική του κλίματος θα μετατοπίσει τη θερμότητα μεταξύ των ωκεανών και της ατμόσφαιρας σε διαφορετικά χρονοδιαγράμματα. Οι πιο γνωστές τέτοιες μετατοπίσεις, τα γεγονότα του El Niño που εμφανίζονται μερικές φορές κάθε δεκαετία, επηρεάζουν τη μέση θερμοκρασία επιφάνειας του κόσμου στο σύνολό της.
Στη Σύνοδο Κορυφής για τη Γη στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1992, τη στιγμή που οι ανθρώπινες επιπτώσεις στο κλίμα γίνονταν σαφώς αντιληπτές, τα έθνη του κόσμου υπέγραψαν τη Σύμβαση – Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Αλλαγή του Κλίματος (UNFCCC). Με αυτόν τον τρόπο υποσχέθηκαν να «αποτρέψουν την επικίνδυνη ανθρωπογενή παρέμβαση στο κλιματικό σύστημα».
Από τότε οι άνθρωποι έχουν εκπέμψει 765 δις τόνους διοξειδίου του άνθρακα. Το 2010 ήταν κατά μέσο όρο περίπου 0,5 ° C θερμότερα από τη δεκαετία του 1980.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) εκτιμά ότι η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας είναι τώρα 1 ° C πάνω από ό, τι ήταν στον προβιομηχανικό κόσμο και αυξήθηκε κατά περίπου 0,2 ° C σε μια δεκαετία.
Στα μεσαία έως ψηλά βόρεια γεωγραφικά πλάτη και σε άλλα μέρη υπάρχει ήδη αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1,5 ° C ή περισσότερο. Μεγάλο μέρος της Αρκτικής έχει γνωρίσει αύξηση μεγαλύτερη από 3 ° C.
Το ποσό των 1,5 ° C, έχει σημασία λόγω της συμφωνίας της διάσκεψης στο Παρίσι, η οποία υπογράφηκε από τα συμβαλλόμενα μέρη της UNFCCC το 2015.
Η συμφωνία αυτή πρόσθεσε στόχους στον αρχικό της πρόληψης “επικίνδυνων παρεμβολών” στο κλίμα: Οι υπογράφοντες υποσχέθηκαν να διατηρήσουν την υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από 2 ° C αλλά πάνω από τις προ-βιομηχανικές θερμοκρασίες και να καταβάλουν προσπάθειες για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 ° C “.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν τεχνολογίες ικανές να παράγουν αρνητικές εκπομπές δισεκατομμυρίων τόνων ετησίως για την αντιμετώπιση των δυσμενών επιπτώσεων.
Υπάρχουν, ωστόσο, ιδέες για το πώς θα μπορούσαν να τεθούν σε λειτουργία. Σ΄αυτές περιλαμβάνονται καλλιέργειες φυτών, οι οποίες απορροφούν το ατμοσφαιρικό διοξείδιο του άνθρακα μέσω της φωτοσύνθεσης και στη συνέχεια τους καίγονται σε σταθμούς παραγωγής ενέργειας που αποθηκεύουν το διοξείδιο του άνθρακα που παράγουν υπόγεια.
Ανυπέρβλητο πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν τέτοια συστήματα σε ευρεία κλίμακα. Πολύ πιο δύσκολο είναι ότι η ποσότητα της γης που απαιτείται για την καλλιέργεια όλων αυτών των ενεργειακών καλλιεργειών θα ήταν τεράστια.
Είναι ζωτικής σημασίας και τα ανεπτυγμένα έθνη (που αναπτύσσονται χάρη στα ορυκτά καύσιμα), έχουν καθήκον να βοηθήσουν τα φτωχότερα να το επιτύχουν. Καθήκον αναγνωρισμένο στο Παρίσι, αν δεν έχει ακόμη τεθεί σε εφαρμογή. Αλλά δεν θα σταθεροποιήσουν το κλίμα που οι άνθρωποι που το έχουν αποσταθεροποιήσει με την την παγκόσμια ανάπτυξή τους.
Πληροφορίες από ECONOMIST
Σύνταξη Κώστας Μπετινάκης
