Aν και γεννήθηκε πριν από περίπου 22 αιώνες, o Αρχιμήδης θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς επιστήμονες όλων των εποχών. Η συνεισφορά του στα μαθηματικά, τη φυσική και τη μηχανολογία άφησε το όνομά του ανεξίτηλο στην ιστορία και τα έργα και τα λόγια του ακόμη απασχολούν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, 2300 χρόνια μετά…
Ασχολήθηκε με τη γεωμετρία, την αστρονομία, την υδραυλική, την αρχιτεκτονική και τη ναυπηγική, ενώ οι πολιορκητικές μηχανές που δημιούργησε γέννησαν θρύλους. Άφησε πίσω του αρκετές εφευρέσεις, μερικές από τις οποίες χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα, όπως ο ατέρμονας κοχλίας για την άντληση νερού και ο ρωμαϊκός ζυγός.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα έκθεση, με επιμέλεια και σχέδια του Μανόλη Κορρέ και τη συλλογή αυθεντικών προβιομηχανικών εργαλείων του τεχνικού και συντηρητή παλαιών μηχανών και μηχανισμών Βασίλη Μιχελά, προσφέρει μια μοναδική εμπειρία και ένα ιδιαίτερο ταξίδι στον χρόνο.
Πρόκειται για μία έκθεση αφιερωμένη στον πατέρα της μηχανικής Αρχιμήδη «μέσω δύο πολύ σημαντικών πανάρχαιων τεχνολογικών εφαρμογών, του κοχλία και της τροχαλίας, των οποίων η μορφή, η δομή και η ορολογία διατηρούνται χωρίς μεταβολές επί χιλιετίες, ενώ από πολύ παλιά έχουν περάσει στην ορολογία της ανατομίας του ανθρώπινου σώματος (Cochlea, Trochlea)».
Η ξεχωριστή αυτή έκθεση παρουσιάζεται στον χώρο τέχνης του γλύπτη Νίκου Ζήβα στο Μαρούσι.
Η Zivasart Gallery, θα φιλοξενεί μέχρι τα τέλη του Σεπτέμβρη αυθεντικά εργαλεία και μηχανισμούς της προβιομηχανικής εποχής που ανήκουν στη συλλογή του Βασίλη Μιχελά.
Κοχλίες ξύλινοι και μεταλλικοί από μηχανισμούς συμπίεσης, ανύψωσης, μετάδοσης κίνησης εκτίθενται δίπλα σε ξύλινες τροχαλίες διαφορετικού μεγέθους. Mιία σειρά σχεδίων του Μανόλη Κορρέ δείχνουν πώς μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε ο θόλος του μαυσωλείου του Θευδέριχου στη Ραβένα, ένας μονόλιθος 350 τόνων το 525μ.χ.
Συλλογή μηχανολογικών θραυσμάτων
«Η συλλογή αυτή αποτελείται κυρίως από θραύσματα και εξαρτήματα μηχανισμών και έχει ενδιαφέρον όχι μόνο για μένα ως τεχνικό, αλλά και για όλους μας και ειδικά για αυτούς που θα έχουν τον χρόνο και την ευκαιρία να επισκεφθούν την έκθεση» αναφέρει ο Βασίλης Μιχελάς στο zougla.gr και εξηγεί πώς
το 90% των αντικειμένων αυτών είναι κατασκευασμένο πριν από την εμφάνιση της ηλεκτρικής ενέργειας, πριν από περίπου 2,5 αιώνες, από τεχνικούς της εποχής, με παραδοσιακές μεθόδους. Αυτά τα θραύσματα ξύλου ελιάς, δρυός, πουρναριού, κυπαρισσοειδών κλπ., έχουν ακόμα τα σημάδια των κοπτικών εργαλείων για τη διαμόρφωσή τους καθώς και τα σημάδια της χρήσεώς τους επί πολλών χρόνων. Τα μεταλλικά μέρη ή ελάσματα των μηχανισμών είναι από σφυρήλατο πρωτογενές σίδηρο μεταλλουργείων της εποχής και όχι από σύγχρονη βιομηχανική ανακύκλωση μετάλλων».
Σήμερα δεν χρησιμοποιούμε την αρχαία ελληνική τεχνική ορολογία στη Μηχανολογία.
Ο Βασίλης Μιχελάς επισημαίνει γιατί σήμερα δεν χρησιμοποιούμε την αρχαία ελληνική τεχνική ορολογία στη Μηχανολογία.
«Η σημερινή χρήση του όρου «βίδα» (δηλαδή κοχλίας) προέρχεται από την λατινική vite και σημαίνει η έλιξ της αμπέλου, (vite θ. (βοτ.) άμπελος // έλιξ – κοχλίας (βίδα) // α- ελικοειδούς). (Η λέξη «κοχλίας» έχει ρίζα τη λέξη «κοχύλι»). Η δε χρήση του όρου «παξιμάδι» (δηλαδή περικόχλιο), που κατασκευάζονταν στα σιδηρουργεία – μεταλλουργεία του 18ου, 19ου και 20ού αιώνα) εμπνέεται από το τετράγωνο σχήμα του, που ομοιάζει με το γνωστό “παξιμάδι” μέρος της διατροφής μας, γιατί ο σίδηρος κοβόταν στο καμίνι σε τετράγωνα κομμάτια, ενώ ήταν πυρακτωμένος και καθιερώθηκε στη νέο-ελληνική γλώσσα από τις συντεχνίες των σιδηρουργικών και μεταλλουργικών επαγγελματιών, ως έκφραση “βίδα – παξιμάδι”.
»Στην ιταλική γλώσσα: βίδα και παξιμάδι = vite + dado (παξιμάδι = dado που σημαίνει και ζάρι)
Στην αγγλική γλώσσα: βίδα και παξιμάδι = screw and nut, όπου το screw είναι ο κοχλίας και το nut(s) είναι το καρύδι (ξηροί καρποί). Στην ιατρική ορολογία όμως χρησιμοποιούμε ακριβώς τον όρο “cochlea”».
Ο Μανόλης Κορρές, ως ιστορικός της αρχιτεκτονικής και άνθρωπος που παθιάζεται τόσο από το πνεύμα όσο και από την ύλη, έχει την επιμέλεια «με κατατοπιστικά και αναλυτικά κείμενα τόσο για την προσφορά του Αρχιμήδη όσο και για τη δομή και τη χρήση αυτών των εργαλείων.
«Στοιχειώδης γνώση της φύσης του ανθρώπου δείχνει ότι, μέσω μιας διαδικασίας υπέρβασης, αυτά τα προϊόντα ήταν και είναι ταυτοχρόνως εικόνες διανοητικών συλλήψεων και ιστορικοί μάρτυρες μιας μακράς εξέλιξης».
Με τη σχεδιαστική του δεινότητα υποστηρίζει αρκετά από τα εκθέματα, και μας εκπλήσσει αποκαλύπτοντάς μας με μια σειρά ελεύθερων σχεδίων του το αίνιγμα της Ραβέννας, δηλαδή πώς διαμορφώθηκε, μεταφέρθηκε και τοποθετήθηκε ο βάρους 350 τόνων μονολιθικός θόλος του Μαυσωλείου του Θευδέριχου, στην παλιά πρωτεύουσα της Αδριατικής, και πώς κτίστηκε μέσα στο έλος ολόκληρο αυτό το πέτρινο μνημείο, πριν από 15 αιώνες». Όλα αυτά τα αντικείμενα της μηχανικής τεχνολογίας εξελίχθηκαν στη διάρκεια των αιώνων. «Ό,τι όμως εξ αρχής χαρακτήριζε όλη αυτήν την πορεία είναι ότι τα προϊόντα της δεν αποτελούσαν μόνον μέσα εξυπηρέτησης πρακτικών αναγκών», γράφει ο Μανόλης Κορρές. «Στοιχειώδης γνώση της φύσης του ανθρώπου δείχνει ότι, μέσω μιας διαδικασίας υπέρβασης, αυτά τα προϊόντα ήταν και είναι ταυτοχρόνως εικόνες διανοητικών συλλήψεων και ιστορικοί μάρτυρες μιας μακράς εξέλιξης».
Η έκθεση εστιάζει και στο έργο του πατέρα της μηχανικής Αρχιμήδη «μέσω δύο πολύ σημαντικών πανάρχαιων τεχνολογικών εφαρμογών, του κοχλία και της τροχαλίας, των οποίων η μορφή, η δομή και η ορολογία διατηρούνται χωρίς μεταβολές επί χιλιετίες, ενώ από πολύ παλιά έχουν περάσει στην ορολογία της ανατομίας του ανθρώπινου σώματος (Cochlea, Trochlea)», αναφέρεται στα κείμενα της έκθεσης.
info
Zivasart Gallery, Παντανάσσης 1 και λεωφ. Κηφισίας, Μαρούσι. Έως 20 Σεπτεμβρίου.
Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 09.00-21.00,
τηλ. 210-68.30.648 και 6936-53.17.03.
