Αμφιθέατρο Σαράτση, Κεντρικά κτίρια Παπαστράτου, Βόλος, 4-6 Ιουνίου 2010
Συνδιοργανωτές:
Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης(ΔΗΚΙ) του Δήμου Βόλου.
Εταιρεία Κοινωνικής Παρέμβασης και Πολιτισμού(ΕΚΠΟΛ) της Νομαρχίας Μαγνησίας.
Ιστορικές και πολιτικές συνθήκες δημιούργησαν περιβάλλον αντιπαλότητας ανάμεσα στους Έλληνες και τους Τούρκους, ιδίως από τα μέσα του 19ου αιώνα και μετά, παρά το γεγονός ότι οι δύο λαοί έχουν κοινούς πολιτιστικούς δεσμούς και εμπειρίες. Η μακραίωνη οθωμανική κατοχή διαμόρφωσε ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τα πολιτισμικά δάνεια στη γλώσσα, τη μουσική, τις διατροφικές συνήθειες, τον προφορικό πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα. Πέρα απ’ αυτά, η περίοδος αυτή προκάλεσε συγκρούσεις που κορυφώθηκαν στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα για την ανακήρυξη του ανεξάρτητου νεοελληνικού κράτους, στη Μικρασιατική καταστροφή, στα Σεπτεμβριανά του 1955, στο Κυπριακό.
Οι λαϊκοί πολιτισμοί απεικόνισαν αυτή την αντιφατική σχέση (με τις συγκλίσεις αλλά και τις έντονες συγκρούσεις), ενώ συχνά χρησιμοποιήθηκαν για την τεκμηρίωση των επιχειρημάτων κάθε εθνικού κράτους στην προσπάθεια να οριοθετήσει την εδαφικότητά του ή να αναδείξει την εθνική του ομοιογένεια. Έτσι, τα περιθώρια προσέγγισης και κατανόησης του άλλου ασφυκτιούσαν μπροστά σε άλλες προτεραιότητες. Οι λαϊκοί πολιτισμοί, και από τις δύο πλευρές, χρησιμοποιήθηκαν για να ορθώσουν τείχη. Οι εποχές ήταν δύσκολες -χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουν εξαλειφθεί ακόμη οι καχυποψίες και οι εντάσεις- και οι κοινές εμπειρίες, καθώς και η σύγκλιση σε κάποιες μορφές πολιτισμού υποτιμήθηκαν. Δόθηκε σημασία σε όσα χώριζαν. Οι γέφυρες κόπηκαν και κυριάρχησε η καχυποψία για τις προθέσεις όσων επέμεναν στην αναζήτηση αυτών των στοιχείων που ενώνουν, όχι αυτών που χωρίζουν.
Το συνέδριο που οργανώνουμε έχει ως στόχο να συζητήσουμε και να γνωριστούμε. Τα τελευταία χρόνια αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες συνεργασίας ανάμεσα σε μεμονωμένους συναδέλφους ή και πανεπιστημιακά τμήματα. Δεν είναι πρόθεσή μας να υποκαταστήσουμε την πολιτική. Να γνωριστούμε θέλουμε και να ανταλλάξουμε εμπειρία και γνώση. Σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το συνέδριο, το οποίο οργανώνεται από το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με συνδιοργανωτές το Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας και Τεκμηρίωσης(ΔΗΚΙ) του Δήμου Βόλου και την Εταιρεία Κοινωνικής Παρέμβασης και Πολιτισμού(ΕΚΠΟΛ) της Νομαρχίας Μαγνησίας.
Το συνέδριο αυτό αποτελεί συνέχεια του ενδιαφέροντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για τα Βαλκάνια, γεγονός που εκφράστηκε με τη διοργάνωση συνεδρίου (Λαϊκοί Πολιτισμοί και Σύνορα στα Βαλκάνια) αλλά και τη συνεργασία με τα πανεπιστήμια Ανδριανούπολης, Βοσπόρου και Άγκυρας (ενίσχυση των τμημάτων Ελληνικών Σπουδών, ανταλλαγή φοιτητών Erasmus-Socrates, Summer School, ερευνητικά προγράμματα). Το συνέδριο επιχειρεί να ασχοληθεί με τα ζητήματα του λαϊκού πολιτισμού που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία.
Ακόμη, το συνέδριο συνεχίζει και ενισχύει τη συνεργασία τόσο με το ΔΗΚΙ όσο και με την ΕΚΠΟΛ. Το Δημοτικό Κέντρο Ιστορίας του Βόλου -αλλά και η Νομαρχία Μαγνησίας-αποτελεί ένα σταθερό συνομιλητή για το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ιδίως για το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Συγκλίνουμε στο ίδιο ενδιαφέρον για ενίσχυση των δεσμών μας με τις γειτονικές χώρες και τη δημιουργία δικτύου επικοινωνίας που θα αποκαταστήσει σταδιακά έναν κοινό μηχανισμό συνεννόησης και παράκαμψης των αντιθέσεων. Τα σύνορα δεν μπορούν να αποτελέσουν ανυπέρβλητο εμπόδιο, ώστε να ανακαλύψουμε το κοινό μας παρελθόν, όσο κι αν πληγώνει κάποιες φορές. Η νηφάλια μελέτη και η ειλικρίνεια στις σχέσεις αποτελούν για τους συνδιοργανωτές το πλαίσιο που οργανώνει τους προγραμματισμούς τους, τωρινούς και μακροπρόθεσμους.
Το συνέδριο (Οι Λαογραφικές Σπουδές στην Ελλάδα και την Τουρκία. Μια άλλη ματιά, Βόλος, 4-6 Ιουνίου 2010) είναι ένα βήμα στην «ανακάλυψη» των άλλων, αυτών που βρίσκονται στην άλλη πλευρά του Έβρου και του Αιγαίου. Συνηθίσαμε να σκεφτόμαστε -και οι δύο πλευρές- με στερεότυπα, με τυποποιημένα σχήματα. Θέλουμε να το αλλάξουμε αυτό. Έχουμε επίγνωση των δυσκολιών αλλά και των ιστορικών ευαισθησιών. Στον κόσμο που ζούμε έχουν αλλάξει πολλά πράγματα. Τα πανεπιστήμια και οι λαοί δεν μπορούν να επιμένουν στην άρνηση του διαλόγου και της επικοινωνίας. Το συνέδριο, λοιπόν, στοχεύει αφενός να διαμορφώσει συνθήκες προσέγγισης και συνεργασίας ανάμεσα στους επιστήμονες που εστιάζουν σε ζητήματα του λαϊκού πολιτισμού , με προοπτική να συγκροτηθεί ένα ελληνοτουρκικό φόρουμ για θέματα λαϊκού πολιτισμού, και αφετέρου να εστιάσει στους κοινούς δεσμούς και να κατανοήσει τις διαφορές. Οι βασικοί θεματικοί άξονες θα είναι: λαϊκή λογοτεχνία , μουσική, χορός, παράδοση.
Στο συνέδριο θα λάβουν μέρος πέντε καθηγητές από τούρκικα πανεπιστήμια και εννιά Έλληνες επιστήμονες (πανεπιστημιακοί και ερευνητές).
Οι πέντε εκ Τουρκίας γυναίκες πανεπιστημιακοί είναι:
1. Arzu Ozturkmen, Καθηγήτρια Τμήματος Ιστορίας. Πανεπιστήμιο Βοσπόρου/ Κωνσταντινούπολη.
Σύντομο βιογραφικό: Διδάσκει και ερευνά την προφορική ιστορία, τις επιτελεστικές τέχνες, την ιστορία των συναισθημάτων, τις λαογραφικές σπουδές και τις σπουδές της Μαύρης Θάλασσας. Το διδακτορικό της(Λαογραφία και εθνικισμός στην Τουρκία, Πανεπιστήμιο Πεννσυλβάνιας ΗΠΑ) είναι ιδιαίτερα τολμηρό έργο. Με την ανακοίνωσή της στοχεύει να εξετάσει τη μετακίνηση από το οθωμανικό κίνημα του τουρκισμού στη ρεπουμπλικανική έννοια του πολιτισμού της Ανατολίας. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός της είναι η ανάπτυξη των λαογραφικών σπουδών στην Τουρκία στην περίοδο μετά την ίδρυση του τουρκικού κράτος χρησιμοποιώντας τρεις άξονες για την ανάπτυξη των απόψεών της: α. Η εποχή των σ Σπιτιών του Λαού. β. Η δίκη Μποράταφ, ιδρυτή των λαογραφικών σπουδών στην Τουρκία και γ. Η ακμή των χορευτικών συγκροτημάτων.
2. Fahriye Dincer, Επίκουρη Καθηγήτρια. Τμήματος Ιστορίας. Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Yıldız.
Σύντομο βιογραφικό-περίληψη: Τα κύρια ερευνητικά της ενδιαφέρονται είναι οι ομάδες Αλεβήδων και Κούρδων που μετανάστευση στην Κωνσταντινούπολη, καθώς και οι τελετουργίες των Αλεβήδων. Στόχος της εισήγησής της είναι να ασχοληθεί με την ιστορική διαδικασία κατά την οποία ένας τελετουργικός χορός(semah) των Αλεβήδων, μιας μειοψηφούσας θρησκευτικής ομάδας , μετακινείται στον δημόσιο χώρο. Η δημόσια επιτέλεση χρησιμοποιείται ως μέσο έκφρασης αναγέννησης του κινήματος των Αλεβήδων.
3. Songul Karahasanoğlu, Καθηγήτρια Τμήματος Μουσικής. Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης.
Σύντομο βιογραφικό-περίληψη: Διδάσκει εθνομουσικολογία και λαϊκή μουσική της Τουρκίας. Τα ερευνητικά ενδιαφέρονται επικεντρώνονται στη λαϊκή μουσική της Τουρκίας , το Ισλάμ και τη μουσική. Η ανακοίνωσή της επιχειρεί να εξετάσει την αξιοποίηση της λαϊκής μουσικής από το νεοϊδρυθέν τουρκικό κράτος στη δεκαετία του 1930 για τη διαμόρφωση της τουρκικής ταυτότητας. Έτσι η λαϊκή μουσική έρ5χεται στο προσκήνιο και αναλαμβάνονται διάφορες πρωτοβουλίες για το σκοπό αυτό(ανάμεσα σ’ αυτές και η πρόσκληση του γνωστού Ούγγρου μουσουργού Μπέλα Μπάρτοκ.
4. Meltem Turkoz, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήματος Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών. Πανεπιστήμιο Ισίκ /Κωνσταντινούπολη.
5. Suheyla Saritas, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Τουρκικής γλώσσας και Λογοτεχνίας. Τμήμα Τουρκικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας/Πανεπιστήμιο Μπαλικεσίρ.
Σύντομο βιογραφικό: Είναι διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα των ΗΠΑ. Ασχολείται με τη τον υλικό πολιτισμό, τα λαογραφικά μουσεία και τη λαϊκή λογοτεχνία της Τουρκίας. Η εισήγησή της εστιάζει στην ιστορία και της πρόσφατες τάσεις της τουρκικής λαϊκής λογοτεχνίας.
Οι ελληνικές συμμετοχές είναι:
1. Ευάγγελος Αυδίκος, Καθηγητής Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας & Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Λαογραφικές Σπουδές και Εθνική Ταυτότητα στην Ελλάδα και την Τουρκία
2. Ελευθερια Γκαρτζονίκα, Σχολική Σύμβουλος Δυτικής Αττικής
Πολιτισμική ομογενοποίηση και εκπαίδευση. Το παράδειγμα του ελληνικού χορού
3. Δέσποινα Δαμιανού, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Επιστημών της Εκπαίδευσης στη Προσχολική Ηλικία. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Από την προσωπική αφήγηση στο μύθο. ΄Ελληνες και Τούρκοι σε λαϊκά αγωνίσματα πάλης μέσα από τις αφηγήσεις Μικρασιατών Ελλήνων
4. Ασπασία Θεοδοσίου, Επίκουρος Καθηγήτρια Τμήματος Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής. Τ.Ε.Ι. Ηπείρου
Εγωιστικό ή επαγγελματικό παίξιμο;»: ala turka, arabesk, και Τσιγγάνοι/Γύφτοι Μουσικοί στην ‘Ηπειρο
5. Ρεα Κακάμπουρα, Επίκουρη Καθηγήτρια Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης. Πανεπιστήμιο Αθήνας
Εικόνες των Τούρκων μέσα από προσωπικές αφηγήσεις του ξεριζωμού Ελλήνων Μικρασιατών προσφύγων
6. Μαριάνθη Καπλάνογλου, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Φιλολογίας. Πανεπιστήμιο Αθήνας
Ta κοινωνικά πλαίσια της προφορικής αφήγησης στην Ελλάδα και την Τουρκία
7.Θωμάς Κοροβίνης, συγγραφέας
Οι Ασίκηδες: τουρκική λαϊκή ποίηση και μουσική από τον 13ο αιώνα μέχρι σήμερα
8. Χρηστος Παπακώστας, Ειδικός Επιστήμων Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
‘Α λα τούρκα’. Μουσικοχορευτικές αναπαραστάσεις του εθνοτικού και του εθνικού
9. Βάλτερ Πούχνερ, Καθηγητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών. Πανεπιστήμιο Αθήνας
Ο μαυρομάτης Καραγκιόζης και η ιστορία του οθωμανικού θεάτρου σκιών στα Βαλκάνια Διαχύσεις, λειτουργίες και Αφομοιώσεις.
10. Δάφνη Τραγάκη, Ειδικός Επιστήμων Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας & Κοινωνικής Ανθρωπολογίας. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Η ‘καθ’ ημάς Ανατολή’ στη μουσική σήμερα
11. Χρυσούλα Χατζητάκη-Καψωμένου, Αν. καθηγήτρια Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Dr Χαράλαμπος Πασσαλής
Η θελκτική γυναικεία ομορφιά ως απειλή: απόκοσμες γυναικείες υπάρξεις στις ελληνικές λαϊκές παραδόσεις
