Ζήσης Ψάλλας
Το λεπτό και το παχύ έντερο είναι σκληρά εργαζόμενα όργανα. Καθώς τρώμε, το έντερο χρειάζεται να αναγεννά συνεχώς την επένδυσή του για να εξουδετερώσει τις βλάβες που προκαλούνται από τα πεπτικά οξέα. Για να γίνει αυτό, το έντερο στεγάζει έναν πληθυσμό βλαστοκυττάρων που μπορεί να αναπληρώσει τα κύτταρα επένδυσης που χρειάζεται.
Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι οι καρκίνοι του παχέος εντέρου συχνά προέρχονται από μεταλλάξεις σε αυτά τα βλαστοκύτταρα. Η πιο συνηθισμένη μετάλλαξη που συνδέεται με τον καρκίνο του παχέος εντέρου είναι ένα γονίδιο που ονομάζεται APC, το οποίο φυσιολογικά δρα ως γονίδιο “καταστολής όγκων” επειδή ελέγχει πόσο συχνά διαιρούνται τα κύτταρα. Οι μεταλλάξεις στο γονίδιο APC μπορούν να απομακρύνουν αυτόν τον έλεγχο και να επιτρέψουν στα κύτταρα να πολλαπλασιάζονται γρήγορα με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πιθανότητα να γίνουν καρκινικά.
Τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, οι επιστήμονες στο Salk Institute διερεύνησαν τους ρόλους των χολικών οξέων (30 τύποι χολικών οξέων επιπλέουν στο έντερο για να βοηθήσουν στην πέψη των τροφών και να απορροφήσουν τη χοληστερόλη, τα λίπη και τα λιποδιαλυτά θρεπτικά συστατικά). Μεταξύ των ανακαλύψεων ήταν ότι τα χολικά οξέα στέλνουν ορμονικά σήματα στα εντερικά βλαστοκύτταρα μέσω μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται Farnesoid X receptor (FXR).
Στην παρούσα μελέτη, οι ερευνητές ανακάλυψαν πως οι δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά επηρεάζουν αυτή την ορμονική σηματοδότηση.
Η μελέτη στα ποντίκια διαπίστωσε ότι οι τύποι χολικών οξέων που είναι γνωστό ότι αλληλεπιδρούν με την πρωτεΐνη FXR αυξάνονται ταυτόχρονα με την έναρξη του καρκίνου – και ότι η παρουσία επιπρόσθετων χολικών οξέων επιτάχυνε την πρόοδο του καρκίνου.
Πρωτοποριακή μελέτη
Οι επιστήμονες έδειξαν ότι η διατροφή των ποντικών με μια δίαιτα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά ήταν σαν την προσθήκη καυσίμων στη φωτιά: οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά αύξησαν τα επίπεδα δύο ειδικών χολικών οξέων που επιβραδύνουν τη δραστηριότητα της πρωτεΐνης FXR. Το έντερο θέλει να επιδιορθωθεί και η FXR διατηρεί τη διαδικασία αργή, σταθερή και ασφαλής. Όταν τα χολικά οξέα αναστέλλουν την πρωτεΐνης FXR, μια ομάδα αρχέγονων κυττάρων αρχίζει να αναπτύσσεται γρήγορα και να συσσωρεύονται βλάβες στο DNA.
«Γνωρίζαμε ότι οι δίαιτες υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και τα χολικά οξέα ήταν δύο παράγοντες κινδύνου για καρκίνο, αλλά δεν αναμέναμε να βρούμε ότι και τα δύο επηρεάζουν την πρωτεΐνης FXR σε εντερικά βλαστοκύτταρα», είπε η Annette Atkins, συν-συγγραφέας της μελέτης.
Τα ποντίκια με μεταλλάξεις APC ανέπτυξαν καλοήθεις αναπτύξεις που ονομάζονται αδενώματα. Στους ανθρώπους, τα αδενώματα είναι κοινά στο έντερο και απομακρύνονται κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης. Αυτές οι αυξήσεις συνήθως διαρκούν δεκαετίες για να μετατραπούν σε κακοήθη αδενοκαρκινώματα. Ωστόσο, τα αδενώματα σε αυτά τα ποντίκια γρήγορα μετατράπηκαν σε καρκινικά όταν τους χορηγήθηκαν δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.
Ενώ ο καρκίνος του παχέος εντέρου θεωρείται ανίατος, αυτή η μελέτη ανοίγει ένα εντελώς νέο σύνορο στην κατανόηση και τη θεραπεία της νόσου, είπαν οι ερευνητές.
Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell.
