O ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς μίλησε κυρίως για την επίσκεψη Ερντογάν και την κριτική που άσκησε η αντιπολίτευση,αλλά όχι μόνο γι΄ αυτή. Η ομιλία του στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων με θέμα την επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα,είχε ενδιαφέρον καθώς αναφέρθηκε σ΄ όλα τα μεγάλα θέματα που πρέπει να απασχολούν την χώρα και τα πολιτικά κόμματα. ΑΟΖ,Κύπρος, σχέσεις με τις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων.
Τα κυριότερα σημεία της ομιλίας Κοτζιά που ξεκίνησε με τις απαντήσεις στην κριτική για την επίσκεψη Ερντογάν:
1.Συνταγματικά και ηθικά απαράδεκτες οι επιθέσεις στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
-Είναι βαθιά υποτιμητικό απέναντι στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να θεωρεί κανείς ότι του μίλησε ο Ερντογάν και του απάντησε. Του απάντησε, εκείνη την ώρα με το επιχείρημα που άκουσε ο κ. Πρόεδρος. Υπήρξε ένα σημείωμα για άλλο θέμα, που έδωσε ο κ. Γεννηματάς, και το προώθησα εγώ και μάλιστα δείχνοντας ότι δεν είναι δικό μου, στον κ. Πρόεδρο. Δεν υπήρξε καμία παρέμβαση στον Πρόεδρο, διότι η Ελληνική Κυβέρνηση τον εμπιστεύεται τον Πρόεδρο. Τον εμπιστεύεται και σαν νομικό και σαν πολιτική οντότητα, ότι δηλαδή είναι σε θέση να απαντήσει ουσιαστικά και ορθά μόνος του. Δεν έχουμε την άποψη που έχει το ΠΑΣΟΚ, ή ακόμη χειρότερα η Χρυσή Αυγή, την υποτιμητική απέναντι στο Πρόεδρο.
(…) Ουδείς καταλόγισε ουσιαστικά, πέρα από τις επιθέσεις απέναντι στο πρόσωπο του Προέδρου που είναι απαράδεκτες. Απαράδεκτες και συνταγματικά και πολιτικά και ηθικά! Ουδείς έθεσε ζήτημα ότι η Κυβέρνηση δεν είπε και δεν έπραξε σωστά. Όλη σας η κριτική είναι η επίκληση των όσων είπε ο Ερντογάν. Και δεν τα χρεώσατε στον Ερντογάν που διαμαρτυρηθήκατε κ. Κουμουτσάκο, τα χρεώσατε στην Κυβέρνηση. Ό,τι στραβό έκανε ο Ερντογάν, ό,τι στραβό σας φάνηκε.
(…) Εδώ άκουσα περί ήττας, τα είπαν δυο Κοινοβουλευτικοί Εκπρόσωποι, ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ και Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Χρυσής Αυγής. Είπαν για ήττα. Αναφέρθηκαν στις τοποθετήσεις του Προέδρου και οι δύο, ο δεύτερος με άθλιο τρόπο. Ή άκουσα και τους δύο να μιλάνε με κάκιστο τρόπο απέναντι στην Κυβέρνηση και στον Υπουργό Εξωτερικών, με πολλαπλούς προσωπικούς χαρακτηρισμούς και άκουσα βέβαια τον Εκπρόσωπο της Χρυσής Αυγής να υβρίζει τους βουλευτές, για το κείμενο του Ερντογάν που έλεγε ότι «εσείς εδώ στη Θράκη, έχετε τέσσερις βουλευτές» δεν έλεγε «έχουμε, εμείς, τέσσερις βουλευτές». Αυτές είναι αθλιότητες. Και αυτές οι τοποθετήσεις, η ακραία της Χρυσής Αυγής, αλλά και η τοποθέτηση του ΠΑΣΟΚ, είναι χαρακτηριστικές τοποθετήσεις που τροφοδοτούν τον εθνικισμό, τον ακραίο εθνικισμό. Είναι τοποθετήσεις που αντιμετωπίζουν την εξωτερική πολιτική με το θυμικό και που με ακραίο τρόπο απορρίπτουν και τη συνεννόηση και την ειρηνική συνύπαρξη και την προσπάθεια να αναβαθμιστεί η χώρα διεθνώς.
2.Προετοιμασία της επίσκεψης Ερντογάν:
Τι κάναμε; Τρία πράγματα. Πώς δουλέψαμε; Πρώτα κάναμε μια συμφωνία για τις διαδικασίες. Η συμφωνία για τις διαδικασίες τηρήθηκε, ιδιαίτερα στη Θράκη, από την πλευρά της τουρκικής κυβέρνησης με μικρές αποκλίσεις. Η επίσκεψη Ερντογάν τώρα, δεν έχει καμία σχέση με τα παρατράγουδα που συνέβησαν το 2004. Το 2004, σας θυμίζω, ο Ερντογάν έκανε 4 ομιλίες στη Θράκη που δεν είχαν συμφωνηθεί. Και θα πω μετά επί τούτου αναλυτικότερα.
Δεύτερον, δεν έχουμε κανένα ζήτημα και ασφαλώς πρέπει να κάνουμε ξεκαθάρισμα των διαφωνιών μας με την Τουρκία. Δεν αντιλαμβάνομαι γιατί κάποιοι ενοχλούνται που έχουμε διαφωνίες με την Τουρκία, ή γιατί τις λέμε και δημόσια; Αλλά ποιο είναι το πιο ουσιαστικό; Ότι υπήρξε μια μετακίνηση του κ. Ερντογάν. Δεν λέω σεισμική, αλλά υπήρξε μια μετακίνηση του κ. Ερντογάν, όσον αφορά τις θέσεις που εξέφρασε ερχόμενος στην Ελλάδα και φεύγοντας από την Ελλάδα. Αυτό έχει μεγάλη σημασία. Ότι, μετά από δυο μέρες παρουσίας στην Ελλάδα, ο κ. Ερντογάν τοποθετήθηκε με διαφορετικό τρόπο.
Και τρίτον, πέρα από την παρουσίαση των διαφορών, έχει μεγάλη σημασία η ύπαρξη θετικής ατζέντας. Η προώθηση της θετικής μας ατζέντας. Στη δομή που έχουμε κάνει στη Ρόδο που αποκαλείται «το πνεύμα της Ρόδου» αυτό που έχουμε συμφωνήσει με όλους -και από φέτος καλούμε τους Παλαιστίνιους, δεν καλούμε το Ισραήλ και την Τουρκία- είναι ότι θα πρέπει να έχουμε μια θετική ατζέντα για τη Μέση Ανατολή, διότι η περιοχή έχει κουραστεί από το να κουβεντιάζει μόνο συγκρουσιακά ζητήματα. Μπορούμε να οικοδομήσουμε, οι 8 ευρωπαϊκές χώρες που συμμετέχουν με τις 14 αραβικές χώρες, αυτή τη θετική ατζέντα.
Τι κάναμε λοιπόν για να υλοποιήσουμε αυτές τις αρχές; Το Σεπτέμβριο, αμέσως μετά το καλοκαίρι, στο Ταλίν συναντήθηκα με τον Τούρκο Υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και τόνισα ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να μην έχουμε επικοινωνίες, όπως ουσιαστικά συμβαίνει μετά το πραξικόπημα. Γιατί δεν είναι καλό αυτό; Δεν είναι καλό διότι υπάρχει μεγάλη νευρικότητα στη γείτονα χώρα. Η νευρικότητα αυτή μπορεί να οδηγήσει εύκολα σε λάθη και ατυχήματα και εάν δεν έχεις δίαυλους επικοινωνίας για να αντιμετωπίσεις τα ατυχήματα και τα λάθη, αυτά μπορούν να γίνουν, όπως λέει η θεωρία των παιγνίων, χιονοστιβάδα. Κατά συνέπεια εμείς τονίζουμε ότι πρέπει να κουβεντιάζουμε. Τι έγινε από εκεί και πέρα; Γίνανε τρεις ακόμα συναντήσεις σε επίπεδο Υπουργών, πέρα από την επίσκεψή μου στην ίδια την Τουρκία. Η τελευταία συνάντηση έγινε δυο μέρες πριν την έλευση του Τούρκου Προέδρου. Το λέω αυτό γιατί μερικοί νομίζουν ότι τις προηγούμενες μέρες κάναμε βόλτες.
Ποια άλλη προετοιμασία έγινε; Πέρα από την προετοιμασία των Υπουργών, έγινε προετοιμασία στο Υπουργείο Εξωτερικών. Το Υπουργείο Εξωτερικών έχει θαυμάσιους διπλωμάτες. Και ο Πρέσβης μας στην Άγκυρα που είναι εξαιρετικός, καθυβρίστηκε από Βουλευτή της αντιπολίτευσης. Εξαιρετικός! Είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος υπερασπίστηκε τη χώρα τις μέρες που βομβαρδιζόταν το Βελιγράδι, είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος έμεινε 7 χρόνια στο Πακιστάν, όπου υπηρέτησε, και στο Αφγανιστάν, είναι ένας άνθρωπος που έφτιαξε τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης με γειτονικές χώρες και βρέθηκε καθυβριζόμενος. Είναι εξαιρετικός. Όπως εξαιρετικός είναι και ο Γενικός Γραμματέας. Και, σημειωτέον, αυτοί οι διπλωμάτες δεν προέρχονται, ούτε ανήκουν, στο κυβερνητικό χώρο, για να είμαστε σαφείς. Είναι καλοί υπηρεσιακοί, εξαιρετικοί θα έλεγα, παράγοντες. Υπήρξαν συναντήσεις ανάμεσα στους υπηρεσιακούς παράγοντες της χώρας με υπηρεσιακούς παράγοντες της Τουρκίας. Υπήρχαν συναντήσεις ανάμεσα στους Γενικούς Γραμματείς, ανάμεσα στους αρμόδιους επί του ζητήματος της Τουρκίας.
(…) Όσον αφορά τον Ελληνα Πρέσβη στην Τουρκία, κάνετε μεγάλο λάθος. Έχω κάνει επί υπουργίας μου το «καλό», ότι έχω φέρει πρεσβευτικούς συμβούλους, θέσεις από Πρεσβείες που δεν έπρεπε να τις έχει, σε Πρεσβείες που δεν είχαν. Παραδείγματος χάριν, επί των κυβερνήσεών σας, πήραν τον πρεσβευτικό σύμβουλο από το Βερολίνο και τον πήγαν στην UNESCO, την ώρα της κρίσης. Εμείς, στην Τουρκία είχαμε Πρέσβη και δεν έμεινε ούτε ένα λεπτό η Τουρκία χωρίς Πρέσβη, επειδή ρωτήθηκα. (παρέμβαση Κουμουτσάκου εκτός μικροφώνου) Εκεί ήταν ο Πρέσβης μας. Ο κ. Μπαλτάς είναι Πρέσβης και είναι πρεσβευτικός σύμβουλος και ο καινούργιος Πρέσβης πήγε μετά την αλλαγή. (Τοποθέτηση Κουμουτσάκου εκτός μικροφώνου). Κοτζιάς: Κύριε Κουμουτσάκο, συνηθίστε να ακούτε κάποιον, να σέβεστε τον κοινοβουλευτισμό. Δεν είστε στο ΣΚΑΪ να μιλάτε μόνος σας. Θα ακούσετε! (Τοποθέτηση Κουμουτσάκου εκτός μικροφώνου). Κοτζιάς: Τι δεν θέλετε να πείτε; Πείτε! Δεν θα με εκβιάζετε εμένα, ούτε θα με απειλείτε. Δεν με απειλείτε κύριε!
3.Προηγούμενη επίσκεψη Ερντογάν στη Θράκη το 2004
(…) Και για να δούμε τί έγινε στη Θράκη. Αυτά έγιναν την πρώτη ημέρα. Για να δούμε τί έγινε στη Θράκη. Σωστά ο εκπρόσωπος, πολύ σωστά, συμφωνώ απόλυτα, της Νέας Δημοκρατίας έγραψε στο twitter στις 6/12: «Ο πήχης είναι το τί θα γίνει στη Θράκη». Για να δούμε τώρα: Συμφωνήσαμε εμείς μαζί του να μην κάνει μεγάλη συγκέντρωση με σημαίες. Δεν την έκανε. Συμφωνήσαμε μαζί του να μην κάνει ομιλίες, πήρε το μικρόφωνο μέσα στο σχολείο κι έκανε έναν χαιρετισμό. Τί έκανε στην προηγούμενη επίσκεψη του 2004; 4 ομιλίες χωρίς συμφωνία. Αυτοί που δέχτηκαν να κάνει ο Ερντογάν 4 ομιλίες χωρίς συμφωνία, κάνουν λόγο περί έλλειψης προετοιμασίας τώρα. Τί άλλο; Το πρόγραμμα του Ερντογάν καθυστέρησε κατά μία ώρα, διότι είχε ανάγκη λίγης ανάπαυσης σ’ αυτή την επίσκεψη. Στην προηγούμενη επίσκεψη άργησε κατά 4 ώρες. Γιατί άργησε κατά 4 ώρες; Γιατί, εκτός προγράμματος, επισκέφθηκε χωριά, όπου έγιναν μεγάλες συγκεντρώσεις και κατοίκων της Θράκης, αλλά και αυτών που είχαν μεταφερθεί από την Κωνσταντινούπολη με επικεφαλής το Γραμματέα του ΑΚΡ. Αυτή τη φορά δεν πάτησε το πόδι του κανείς από την Τουρκία στην Ελληνική Θράκη. Μα κανείς. Διότι πάρθηκαν τα μέτρα να μην έρθουν. Έχουμε λοιπόν έναν Ερντογάν που κάνει 4 ομιλίες, που πάει σε όποια χωριά επιθυμεί, όπου έχει «πλακώσει» χιλιάδες κόσμου από τα χωριά και από την Κωνσταντινούπολη, και αυτό θεωρείται καλή προετοιμασία, ενώ το ότι δεν τα έκανε όλα αυτά κρίνεται ως μη προετοιμασία.
Να σας διαβάσω το τηλεγράφημα λοιπόν της εποχής, επειδή αυτά βγήκαν στη φόρα τότε -δεν είναι ειδικού χειρισμού και απόρρητο απ’ αυτά που βγάζουν άλλοι: «Επισημαίνουμε τέλος σκόπιμη αοριστία προγράμματος που είχαμε (2004) κατά επίμαχα χρονικά διαστήματα, ότι δε μπορέσαμε παρά ημέτερες πιέσεις προς προπομπούς και γενικό Πρόξενο, δεν κατέστη δυνατόν να διευκρινιστούν ζητήματα προγράμματος», λέει την ίδια μέρα, ο διπλωμάτης που εσείς είχατε στη Θράκη. Στο πλαίσιο αυτό, μάλλον ξέφυγαν προγράμματος ανοιχτές ομιλίες του Τούρκου Πρωθυπουργού, όπως και «αναπάντεχη επιθυμία του να επισκεφθεί Αρριανά».
Κοιτάξτε ποιοι μιλάνε τώρα για προετοιμασία. Τί λέει τότε -όχι τί βγήκε στις εφημερίδες- τί λέει αυτή η ιστορία; Κατά συνέπεια, έχουμε μεγάλη διαφορά στο τί συνέβη στη Θράκη και τί ειπώθηκε στην Αθήνα.
4.Κριτική στην αντιπολίτευση
(…) Το επίπεδο της αντιπολίτευσης δεν αντιστοιχεί στο επίπεδο των προβλημάτων που έχει να λύσει, και οφείλει να λύσει, η χώρα, το επόμενο διάστημα. Δεν αντιστοιχεί σε μια πολιτική εξαιρετικά δημιουργική και σε μια πολιτική ανάπτυξης των ικανοτήτων και δυνατοτήτων της χώρας.
(…) Κάνουμε υπεύθυνη και όχι ανεύθυνη πολιτική. Διότι εμείς υπηρετούμε τη χώρα. Δεν βγάζουμε το συναισθηματικό μας άχτι. Όταν κάνεις κρατική πολιτική δεν κάνεις μια διαδήλωση για κάτι που δεν σου αρέσει, αλλά υπερασπίζεσαι αυτό που θεωρείς ορθό για τη χώρα.
(…) Η εξωτερική πολιτική δεν είναι το άχτι μου, δεν είναι ο θυμός μου, δεν είναι η διάθεσή μου για καυγά και διαφοροποίηση. Η εξωτερική πολιτική μετράει κάθε κουβέντα που λέει, κάθε εκτίμηση που κάνει, με ένα και μοναδικό κριτήριο: τι κάνει καλό στη χώρα, τι κάνει καλό στην περιοχή, τι εξυπηρετεί την ειρήνη, την ασφάλεια και σταθερότητα και της χώρας και ευρύτερα.
(…) Άκουγα κάποιον να λέει ότι με την επίσκεψη, και όπως αυτή εξελίχθηκε, χάθηκε μια ευκαιρία. Το ορθό ερώτημα είναι: ποιος έφτιαξε την ευκαιρία; Και μετά θα δούμε εάν αυτή χάθηκε ή όχι. Π.χ. εγώ έχω κουβεντιάσει με τον Ερντογάν περί Ίμβρου και σήμερα η Ίμβρος, στην οποία δεν εφαρμόζεται η Συνθήκη της Λωζάννης -και το έχω πει δημόσια- έχει ανοίξει δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο και λύκειο. Έχουν επιστρέψει οικογένειες. Είναι καλό ή κακό αυτό; Αρκεί να καταγγέλλω την παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης όσον αφορά την Ίμβρο, ή πρέπει να υπερασπίζομαι και να προωθώ τη δυνατότητα ομογενείς να επιστρέφουν στο νησί τους και στον τόπο που μεγάλωσαν;
(…) Πάμε τώρα, πως προέκυψε αυτή η ιστορία… Πως την είπαν; Φιάσκο την είπαν; Φιάσκο, το διάβασα κι εγώ παρ’ όλο που λείπω έξω. «Ελεύθερη Ώρα»: «Ο βασιλεύς είπε. Μέγα φιάσκο η επίσκεψη Ερντογάν. Ο Κωνσταντίνος για πρώτη φορά τόσο θυμωμένος» για να ξέρουμε από πού προέρχεται και η γραμμή περί φιάσκου. Πως προέκυψε αφού ο «βασιλεύς», ο άνθρωπος που οργάνωσε το πραξικόπημα για το ’67 και του βγήκε το μικρό πραξικόπημα, πως συνέβη αυτό; Από μια μικρή αλλαγή. Το μόνο πράγμα που άλλαξε ουσιαστικά από το πρόγραμμα ήταν ο Ερντογάν είχε να δώσει συνέντευξη στο ΑΠΕ και την έδωσε στο ΣΚΑΪ. Πως μας προέκυψε η συνέντευξη στο ΣΚΑΪ ενώ είχε συμφωνήσει; Διότι όπως ομολόγησε ο ίδιος … λέγοντας ότι «φαίνεται έκανα λάθος» το είπε στους δημοσιογράφους του και γράφτηκε στις τουρκικές εφημερίδες, «φαίνεται ότι με μετέπεισε –λέει- ο διευθυντής μου ενημέρωσης». Και πως τον μετέπεισε ο διευθυντής ενημέρωσής του; Είναι ένας Τούρκος παραγωγός σήριαλ που είναι σε πολλές ενδιαφέρουσες τηλεοράσεις (“Survivor”), και άλλαξε. Εκεί άλλαξε η συμφωνία. Και πώς άλλαξε η συμφωνία;
(Διάλογος στην αίθουσα) Αν τον αγαπάτε (σ.σ. τον βασιλιά), είναι δικαίωμά σας. Εγώ πάλεψα όλη μου τη ζωή. Αυτόν που αποκαλείτε «βασιλιά» είναι ο «πρώην» που οργάνωσε πραξικόπημα ενάντια στην Ελληνική Δημοκρατία και τον έχει κρίνει ο ελληνικός λαός. Αν τολμάτε, επαναφέρετε το θέμα! Το φιάσκο στην «Ελεύθερη Ώρα»…
(…) Τώρα όσον αφορά την κριτική των φίλων μου από το ΚΚΕ. Κατ’ αρχάς χάρηκα που η βουλευτής σας υπερασπίστηκε το ΣΚΑΪ απέναντί μου. Είναι καινούργιο δείγμα για το ΚΚΕ αυτή η υπεράσπιση. (Βουλευτές εκτός μικροφώνου). Κοτζιάς: Σας παρακαλώ πολύ! Δεν αντέχετε την κουβέντα από ό,τι βλέπω, δεν εγκαλώ καθόλου το δημοσιογράφο. Τι έχετε πάθει; Επιμένω, ασφαλώς, ότι χαιρετίζω ότι το ΚΚΕ στηρίζει το κανάλι ΣΚΑΪ και το υπερασπίζεται. Δεν λέω περί Ερντογάν και τα λοιπά.
(…) Τι λέει η αξιολόγηση για το ταξίδι στη Θράκη; Ότι δεν πρέπει να κάνουμε αξιολόγηση την ίδια μέρα, διότι αυτά τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής κρίνονται σε βάθος χρόνου. Τι έγινε εδώ; Εδώ είδα το εξής καταπληκτικό: είμαι στο αεροδρόμιο και περιμένω τον Πρόεδρο της Τουρκίας και με παίρνουν τηλέφωνο και μου λένε «φιάσκο η επίσκεψή του», «απέτυχε, δεν ήταν προετοιμασμένη». Πώς –λέω- δεν ήταν προετοιμασμένη; Που το πήραν χαμπάρι αυτό το ατόπημά μου;
Τι είδαμε το εκπληκτικό, το πρωτοφανές στην εξωτερική πολιτική; ´Οτι πριν καν προσγειωθεί ο κ. Ερντογάν είχαν βγει συμπεράσματα. Ποια η ώρα που βγήκε το πρώτο συμπέρασμα; Είναι την προηγούμενη το βράδυ, από πρώην υπουργό της Κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και στις 8:43 το πρωί στο «ΣΚΑΪ» από βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και άλλων κομμάτων. Και ερωτώ: πως είναι δυνατόν να χαρακτηρίζεται με αυτό τον τρόπο μια επίσκεψη που δεν έχει καν αρχίσει; Μόνο αν έχεις σκόπιμα επιλέξει να την υπονομεύσεις, να μην την αφήσεις να πετύχει.
Πού στηρίζεται αυτό που λέγεται επίσης, ότι «δεν επετεύχθη ο σκοπός επανεκκίνησης των ελληνοτουρκικών σχέσεων»,; Όλα τα κανάλια διαλόγου που έχουμε από τις διερευνητικές μέχρι τις G2G δηλαδή Κυβέρνηση προς Κυβέρνηση, συμφωνήθηκαν να γίνουν τους επόμενους τρεις μήνες. Αυτή είναι η επανεκκίνηση.
Λέγεται ότι «τραυματίστηκε η σχέση μας αντί να θεραπευτεί». Σε τι τραυματίστηκε η σχέση μας ακριβώς; Ή μήπως τελικά τραυματίστηκε η αντίληψη και οι αρχικές δηλώσεις ότι όλα δεν θα πάνε καλά; Ή οι δηλώσεις της αντιπολίτευσης ότι πρόκειται περί τραγωδίας ότι υπονομεύτηκαν –λέει η άλλη πλευρά της αντιπολίτευσης- τα ελληνικά συμφέροντα και οι ελληνικές θέσεις. Θέλετε να κουβεντιάσουμε για το πότε χάθηκαν οι ελληνικές θέσεις; Εγώ δεν θέλω να ανοίξω τέτοιο θέμα, αλλά πρέπει να είστε πιο σεμνοί και λιγότερο υπερβολικοί όταν χαρακτηρίζετε μια συζήτηση, στην οποία δεν ξέρετε τι ειπώθηκε και τι συμφωνήθηκε, και που θα έπρεπε να περιμένετε την ενημέρωση.
Αλλά υπάρχει και το τελευταίο ερώτημα: Γιατί όλο αυτό το θέατρο; Γιατί ξαφνικά μόλις ήρθε ο κ. Ερντογάν -προσγειώθηκε 11:03 μου φαίνεται- 8:43 ήμασταν ήδη στο ΣΚΑΪ και λέγαμε ότι «απέτυχε η επίσκεψη». Γιατί αυτό; Διότι είναι η ίδια λογική έναντι οιουδήποτε πράττει αυτή η Κυβέρνηση. Είναι η ίδια λογική που θέλει αδράνεια και ενοχλείται από την ενεργητική εξωτερική πολιτική. Τα ίδια έγιναν με την επίσκεψη στις ΗΠΑ; Να μην σας πω ότι πάτε στις ΗΠΑ και βλέπετε βοηθό αναπληρωτή Υφυπουργού και εμφανίζετε ότι είδατε τον Υφυπουργό και πανηγυρίζετε για την επίσκεψη, υβρίζοντας εμάς που είδαμε τους πάντες στις ΗΠΑ. Δεν έγινε το ίδιο, όταν ανακαλέσαμε τον Πρέσβη μας από την Τσεχία, διότι ο Τσέχος Πρόεδρος έβριζε τη χώρα; Δεν βγήκατε πάλι και με υβρίζατε ότι δεν είναι διπλωματικός τρόπος αυτός; Και την επόμενη το βράδυ ζήτησε η Τσεχική Κυβέρνηση συγνώμη, γιατί είχαμε δίκιο; Δεν συνεχίστηκαν τα ίδια με τους Ισπανούς, όπου καθυβριστήκαμε για την τοποθέτησή μας για τους Ισπανούς, την ώρα που μας είχε ήδη ζητήσει η Ισπανική Κυβέρνηση συγνώμη; Δεν έγιναν τα ίδια για την Κίνα; Δεν γίνονται τα ίδια για την Αλβανία και τη πΓΔΜ;
Οτιδήποτε κι αν κάνουμε, υβρίζετε χωρίς να εξετάσετε. Η εξωτερική πολιτική έχει και απαιτεί σοβαρότητα, θέλει νηφαλιότητα, θέλει μεγάλο στομάχι και να σκέφτεσαι τι είναι χρήσιμο στη χώρα και όχι σε εσένα προσωπικά ή στο χώρο στον οποίο ανήκεις. Πρέπει να εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού. Πρέπει να είναι μια εξωτερική πολιτική πολυδιάστατη, ενεργητική. Πολύ φοβάμαι, ότι αν και οι περισσότεροι εδώ μέσα αναγνωρίζουν ότι η εξωτερική πολιτική της χώρας σήμερα έχει μεγάλη αποδοχή, για λόγους εσωτερικού ανταγωνισμού στους χώρους που ανήκουν, ή για λόγους ανταγωνισμού έναντι άλλων κομμάτων, βομβαρδίζουν με ανορθολογικά επιχειρήματα τον ελληνικό λαό. Το θυμικό μπορεί να δουλεύει καμία φορά. Προς το συμφέρον της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής όμως είναι η νηφαλιότητα, η ηρεμία, η ειλικρίνεια και η αλήθεια. Αυτή η Κυβέρνηση είναι περήφανη που έχει αναβαθμίσει συνολικά τη χώρα μέσω και της εξωτερικής πολιτικής. Σας είπα μερικά παραδείγματα μόνο για το τι κάνουμε. Η αναβαθμισμένη Ελλάδα δεν έχει κανένα πρόβλημα, ούτε να καλεί και να συζητάει με τον οποιονδήποτε, ούτε να του απαντάει δημόσια αν χρειαστεί, ούτε να τον βάζει να εφαρμόζει το πρόγραμμα στη Θράκη, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη πριν μερικά χρόνια, που η Θράκη έγινε φύλλο και φτερό.
(…) Η εξωτερική πολιτική, δυστυχώς, γίνεται από ορισμένους με στραμμένο το βλέμμα τους στο εσωτερικό. Αν εγώ είχα το βλέμμα μου και η Κυβέρνησή μας στραμμένο στο εσωτερικό, δεν θα κάναμε τίποτε για να αποφεύγουμε, με τη γνωστή τακτική της αδράνειας, οποιαδήποτε κριτική και να αφήνουμε οι εξελίξεις να είναι σε βάρος μας. Οι εξελίξεις, εκεί που δεν παρεμβαίνεις και δεν δείχνεις και τη σωστή δραστηριότητα, είναι σε βάρος της χώρας.
Παραδείγματος χάριν, γιατί έχει αυτή τη μετάλλαξη η Νέα Δημοκρατία; Ρώτησε, σωστά, ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, τι την έπιασε ξαφνικά τη Νέα Δημοκρατία, η οποία είχε εντελώς διαφορετική συμπεριφορά ως Κυβέρνηση να μην θέλει την επίσκεψη Ερντογάν; Με κατάπληξη άκουσα τον Κοινοβουλευτικό της Εκπρόσωπο να λέει ότι «η επίσκεψη ξεκίνησε με τη συνέντευξη στο ΣΚΑΪ». Γιατί το είπε αυτό, το καταπληκτικό, ότι μια επίσημη επίσκεψη ξεκινάει από μια συνέντευξη σε ιδιωτικό κανάλι; Ίσως λόγω των σχέσεων με το κανάλι; Ίσως διότι αυτό θα τους δικαιολογούσε, για να πουν γιατί ανακήρυξαν αποτυχημένη την επίσκεψη, πριν αρχίσει; Πρωΐ, ώρα 8:43, κοιτάξτε στο ΣΚΑΪ τι δήλωναν οι Κοινοβουλευτικοί Εκπρόσωποι των Κομμάτων. Κοιτάξτε! Εγώ σας τα ανέφερα προηγούμενα και γι’ αυτό δεν μου απαντήσατε, παρά τις πολλές ομιλίες και την πολύωρη ομιλία, δεν μου απαντήσατε τελικά, ποιες μαντικές ικανότητες είχατε και προαναγγείλατε την αποτυχία και το φιάσκο της επίσκεψης, πριν καν προσγειωθεί ο κ. Ερντογάν; Σαν την κακή πεθερά που λέει «κόρη μου μην τον παντρευτείς αυτόν γιατί δεν θα πάει καλά ο γάμος».
5.Αποτελέσματα της επίσκεψης Ερντογάν
Χάρις σ’ αυτή την προετοιμασία, μαζί και με άλλα Υπουργεία, υπήρξε σειρά συμφωνιών ανάμεσα σε Υπουργεία. Αυτές οι συμφωνίες, οι πιο απλές, επειδή δημοσιοποιήθηκαν, είναι η προσπάθεια που κάνουμε να σωθούν ζωές μεταναστών και να μπορέσουν να μετακινηθούν απ’ τα νησιά στην ηπειρωτική Ελλάδα, χωρίς να θεωρηθεί από την Τουρκία ότι σπάμε τη συμφωνία Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας. Είναι, επίσης, τα τρία μεγάλα έργα που συμβολίζουν την περαιτέρω διασύνδεση των δυο κρατών, δηλαδή η δεύτερη γέφυρα στον Έβρο, η ακτοπλοϊκή σύνδεση Σμύρνης και Θεσσαλονίκης, η σύγχρονη σιδηροδρομική σύνδεση ανάμεσα στην Κωνσταντινούπολη και στη Θεσσαλονίκη. Είναι επίσης η προετοιμασία για τις συναντήσεις ανάμεσα σε δυο κυβερνήσεις.
Πέρα από τις συμφωνίες, που δεν έχω χρόνο να τις αναλύσω όλες, είχαμε και πολιτικές κινήσεις. Η αρχική και παλιά θέση του Ερντογάν που αμφισβητούσε τη Λωζάννη, μετατράπηκε σε επικαιροποίηση της Λωζάννης, όσον αφορά την άλλη πλευρά, δηλαδή την ανατολική τους πλευρά και όχι την Ελλάδα. Υπήρξε –εγώ δε λέω ότι το πιστεύει ή δεν το πιστεύει, αλλά υπήρξε- σαφής δήλωση ότι δεν διεκδικεί εδάφη η Τουρκία από την Ελλάδα. Αυτό δεν το έχει ξανακάνει ο Πρόεδρος της Τουρκίας. Υπήρξε αναγνώριση ότι η μουσουλμανική κοινότητα συμπεριλαμβάνει Πομάκους και Ρομά. Αυτό είναι πρωτοφανής παραδοχή από την πλευρά τους.
Ακόμα, όταν μιλούσε για τη μουσουλμανική κοινότητα ο Ερντογάν, είπε ενώπιον της τηλεόρασης ότι «διατυπώνουμε μια παράκληση, γιατί δε μας πέφτει λόγος ουσιαστικά και δε μπορούμε να έχουμε απαιτήσεις». Ζήτησε επίσης συγνώμη για τους διωγμούς της Κωνσταντινούπολης, στη δεκαετία του ’50. Αυτά είναι θετικά ζητήματα που διαφεύγουν από το ραντάρ ορισμένων. Και να σας πω και κάτι; Μέγιστο κέρδος! Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ βγήκαν και υπερασπίστηκαν από τη δική μάς σκοπιά τη Συνθήκη της Λωζάννης. Ναι, δεν την υπερασπίστηκαν ποτέ επί της δικής σας διακυβέρνησης. Και νομίζει κανείς ότι αυτή η υπεράσπιση έπεσε από τον ουρανό; Ή είναι μάλλον αποτέλεσμα επίπονης εργασίας;
(…) Πότε παραδέχτηκε η τουρκική πλευρά ότι υπάρχουν Πομάκοι και Ρομά που δεν είναι τουρκογενείς; Πότε το παραδέχτηκαν; Να μην σας πω ότι η μισή ελληνική πολιτική σκηνή μίλαγε συνεχώς, ιδιαίτερα στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου μόνο για μιας προέλευσης μειονότητα, διότι της είχαν πει «να μην μιλάτε για Πομάκους και Ρομά, γιατί οι Πομάκοι έχουν σχέση με τη Βουλγαρία και είμαστε στον Ψυχρό Πόλεμο»; Μήπως δεν είναι νίκη, κέρδος το ότι από την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης που ξεκίνησε, ο κ. Ερντογάν, είπε στο τέλος «εννοώ κάπως να την επικαιροποιήσουμε» και αυτά τα περί Ιαπωνίας που μας χρέωσε κάποιος βουλευτής, τα είπε ο Ερντογάν. Σας παρακαλώ πολύ!
(…) Να έρθει (σ.σ. ο Ερντογάν) να λύσουμε πρακτικά ζητήματα; Έχουμε πάρα πολλά πρακτικά ζητήματα με την Τουρκία, και πέραν του Ερντογάν ουδείς μπορεί να τα λύσει. Σας το λέω με μεγάλη βεβαιότητα. Έχετε καμία αμφιβολία ότι το Κυπριακό μπορεί να λυθεί αν δεν κάνει πίσω ο Ερντογάν; Δηλαδή εγώ σας λέω ότι κάνω τρεις ντρίπλες τον Υπουργό Εξωτερικών, τον Υφυπουργό Εξωτερικών, τον Υπουργό Ευρωπαϊκών, τον Υπουργό Άμυνας. Και; Ο Ερντογάν είναι το κέντρο εξουσίας. Και η Ελλάδα πολύ καλά έκανε, και κάνει, να κουβεντιάζει με το κέντρο εξουσίας της Τουρκίας. Ή έχετε την αυταπάτη ότι δεν είναι αυτός, αλλά κάποιος άλλος; Να μας το πείτε: «Μην συζητάτε με τον Ερντογάν, διότι αυτός δεν εκφράζει την Τουρκία και εμείς έχουμε ανακαλύψει, διότι είναι αδελφό μας Κόμμα, το Κόμμα του Ερντογάν, το ΑΚΡ, ότι αυτή είναι η λύση». Σύμφωνοι. Να μας το πείτε.
(…) Και να κουβεντιάζουμε και να λύνουμε πρακτικά ζητήματα. Σας είπα, έχετε δίκιο, χρειάζεται η δεύτερη γέφυρα στον Έβρο. Ναι, αλλά το συμφωνήσαμε. Στην επίσκεψη του Ερντογάν τα μισά από αυτά που είπαμε, τα συμφωνήσαμε. Συμφωνήσαμε να ξαναβάλουμε μπρος τις διερευνητικές. Θέλετε να σας θυμίσω αν έγιναν διερευνητικές την εποχή πρωθυπουργίας Αντώνη Σαμαρά; Ρωτήστε. Επίσης, επειδή λέτε ότι γίνονταν όλα αυτά, κάποιος μου είπε «τα πάντα γίνονταν», δεν είναι έτσι. Βρήκαμε πάρα πολλά πράγματα, δεν αξιολογώ εγώ αν ήταν σωστό ή λάθος, αλλά τα βρήκαμε σταματημένα, παγωμένα. Πήγαμε να τα ξεκινήσουμε και ήρθε το πραξικόπημα στην Τουρκία. Ξαναπάγωσαν. Και τα ξανανοίγουμε. Επίμονα. Διότι εμείς έχουμε την πολιτική της ειρήνης και όχι του πολέμου. Εμείς δεν διεξάγουμε πουθενά πολέμους, δεν είμαστε αναθεωρητική δύναμη. Δεν ξέρουμε νομίζετε τι σόι δύναμη νευρική, αναθεωρητική δύναμη είναι η Τουρκία; Μα τη χειριζόμαστε, γνωρίζοντας ποιο είναι το περιεχόμενό της.
(…) Εμείς ως Κυβέρνηση δεν φοβόμαστε να κάνουμε εξωτερική πολιτική. Δεν φοβόμαστε να πάρουμε πρωτοβουλίες και δεν φοβόμαστε να έρθει οποιοσδήποτε στην Ελλάδα για να πούμε οτιδήποτε, αρκεί να υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντα της χώρας. Είναι καλός δάσκαλος αν μας καθοδηγεί ο φόβος, το φοβικό σύνδρομο. «Πώς τον καλούμε» λέει «αυτόν πού θα έρθει να τα πει;» Και τι; Έχουμε φόβο να πει κάτι κάποιος; Όταν έχουμε το δίκιο να απαντήσουμε; Γιατί ρωτάτε και σκέφτεστε μόνο τον κόσμο που έβλεπε ελληνική τηλεόραση; Τον κόσμο που έβλεπε απ’ ευθείας την αναμετάδοση στην Τουρκία γιατί δεν τον σκέφτεστε; Ότι για πρώτη φορά ένα μεγάλο τουρκικό κοινό άκουσε αναλυτικά τις ελληνικές θέσεις; Και αν εμείς έχουμε δίκιο κι εκείνοι άδικο, τότε εμείς πρέπει να επιδιώκουμε -ας λένε αυτοί τα δικά τους όσο θέλουν- να ακούσουν επιτέλους και το δίκαιό μας. Αυτή είναι η αντίληψή μου. Αν δεν έχουμε δίκιο, τότε να κρυφτούμε, να κρυβόμαστε.
(…) Εμείς πιστεύουμε ότι η χώρα κέρδισε (σ.σ. από την επίσκεψη Ερντογάν). Έδειξε σε όλο τον κόσμο ποιος είναι αυτός ο οποίος υπερασπίζεται τις αρχές του διεθνούς Δικαίου, τις Συνθήκες και τη συνεννόηση ανάμεσα στους λαούς. Πήρε υποχωρήσεις σε πολιτικά πεδία και πήρε πρακτικά ζητήματα και λύσεις, που τα έχει ανάγκη η χώρα στις σχέσεις της με ένα γείτονα.
(…) Δεν μπορείς να είσαι με ένα γείτονα και να μη μιλάς. Αυτή η πολιτική του απομονωτισμού όπως έχω πει, είναι η πολιτική που αντιστοιχεί στην εποχή του Ενβέρ Χότζα στην Αλβανία «δεν μιλάω με κανέναν, δεν συνεννοούμαι με κανέναν, παρά μόνο με όποιον μου αρέσει». Και αν δεν μου αρέσει κανένας; Μοναχός μπορείς να γίνεις στην προσωπική σου ζωή, όχι όμως στην εξωτερική πολιτική. Στην εξωτερική πολιτική πρέπει να φτιάχνεις συμμαχίες, στηρίγματα και να προωθείς τις θέσεις σου.
(…) Είναι καλό να κουβεντιαστούν τα ζητήματά μας έστω και έντονα ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία; Αφού υπάρχουν, αφού τα θέτουν. Ας τα θέσουν! Έχουμε απαντήσεις. Μη φοβάστε (σ.σ. προς την αντιπολίτευση). Και τις δώσαμε αυτές τις απαντήσεις.
(…) Ποιος είναι κερδισμένος σε αυτή τη διαδικασία; Κερδισμένη είναι η προώθηση της ειρήνης και της συνεννόησης, να ξεκινήσουμε από αυτό. Κάναμε ένα βήμα παραπάνω στην ασφάλεια και στη σταθερότητα σε αυτή την επίσκεψη. Λύσαμε όλα τα προβλήματα; Μα εγώ το είχα πει πριν από την επίσκεψη, ότι με μια επίσκεψη δεν λύνονται όλα τα προβλήματα. Εσείς παριστάνετε τώρα ότι έγινε η επίσκεψη και παραμένουν τα προβλήματα. Αλλά κάναμε βήματα μπροστά.
6. Για Κυπριακό και ΑΟΖ
Για το Κυπριακό: Τι να κουβεντιάσουμε για το Κυπριακό; Είναι σαφής αυτή η Κυβέρνηση, ήταν σαφής στη διαπραγμάτευση, σε όλες τις τοποθετήσεις πάνω σε αυτό. Βάλαμε πάνω στο τραπέζι ένα θέμα που είχε εξαφανιστεί. Βάλαμε πάνω στο τραπέζι ένα θέμα, που όλα τα ιστορικά έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών το είχαν εξαφανίσει, ή αποδέχονταν να παραμείνει: τα ξένα τουρκικά στρατεύματα κατοχής και τα λεγόμενα ζητήματα των εγγυήσεων. Όσον αφορά, δε, την ΑΟΖ είμαστε σε συζήτηση και διαπραγμάτευση με σειρά από κράτη και είναι πιθανό να κάνουμε συμφωνίες χωριστές. Δεν χρειάζεται να συμφωνήσουμε σε όλα με όλους. Εκεί που θα συμφωνήσουμε, θα προχωρήσουμε.
7.Για Τουρκία, Αλβανία, Σκόπια
(…) Για το Υπουργείο Εξωτερικών, σήμερα, και για εμένα προσωπικά, ο τύπος των προβλημάτων που έχουμε με την Τουρκία είναι διαφορετικός από ό,τι με τα Σκόπια και την Αλβανία. Με τα Σκόπια και με την Αλβανία έχουμε προβλήματα πολιτισμικών διαφορών, ονομασίας και τα λοιπά. Έχουμε προβλήματα ταυτότητας, ιστορικής αντίληψης, αλλά δεν έχουμε γεωπολιτικά ή γεωστρατηγικά προβλήματα, ακόμη κι αν εμφανίζονται με τον αλυτρωτισμό τους. Δεν είναι σε θέση, πρακτικά, να τα κάνουν αυτά, ακόμη και οι πιο ακραίοι αλυτρωτικοί κύκλοι. Με την Τουρκία έχουμε πρόβλημα γεωπολιτικό, γεωστρατηγικό και ανάλογα πρέπει να το χειριστούμε και να χειριστούμε και όλα αυτά που λέει.
Επίσης στο γεωπολιτικό – γεωστρατηγικό πρόβλημα για πρώτη φορά ο Ερντογάν, και σε αντίθεση με όλα όσα έλεγε στο παρελθόν, δήλωσε ότι δεν θέτει θέματα κυριαρχίας ή εδαφικής ακεραιότητας της Ελλάδας. Θα μου πείτε «Τον πιστεύεις;». Η ζωή θα αποδείξει πόσο κοντά ποδάρια έχουν τέτοιες δηλώσεις, ή δεν έχουν. Αλλά το ότι αναγκάστηκε ενάντια στη θέλησή του, ενάντια στις απόψεις του -να συμφωνήσουμε ότι είναι ενάντια στις απόψεις του- να κάνει αυτές τις διατυπώσεις, τι αποδεικνύει; Ότι δεν βγήκε κερδισμένος από εδώ, αλλά στριμωγμένος. Όταν αναγκάζεσαι να υποχωρείς και να λες αυτά που δεν πιστεύεις. Να υιοθετήσω το επιχείρημά σας (σ.σ. προς; Αντιπολίτευση) ότι δεν τα πίστευε. Αλλά όταν αναγκάζεσαι να λες αυτά που δεν πιστεύεις, έχεις κάνει ένα βήμα πίσω. Και έχει σημασία αυτό το βήμα πίσω; Έχει, και έναντι του διεθνούς παράγοντα. Διότι αποδεικνύουμε στο διεθνή παράγοντα ποιος είναι αυτός που έχει αναθεωρητικές βλέψεις και ποιος είναι αυτός που στηρίζεται στο διεθνή νόμο και στον κανόνα.
8. Για τις επιθέσεις της Νέας Δημοκρατίας και μερίδας της αντιπολίτευσης με «χαρακτηρισμούς» περί «αμερικανόφιλων», «ρωσόφιλων», κ.ο.κ.
(Προς τη Νέα Δημοκρατία) Δεν έχω κοντή μνήμη. Θυμάμαι. Δεν υπάρχει τους τελευταίους μήνες ταξίδι που να έγινε, που να μην υπήρξε αναίτια, κατά τη γνώμη μου, επίθεση στην Κυβέρνηση. Να σας πω τη μεγάλη προηγούμενη καμπάνια; Για την επίθεση για το ταξίδι στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, και για όταν πήγαν οι εκπρόσωποί σας στην Αμερική που τα έκαναν όλα γαργάρα; Δεν τους άκουσα να θέτουν τίποτε από αυτά που μας είπαν ότι κάναμε στραβά, ή να αμφισβητούν τίποτε από όσα είχαμε συνεννοηθεί. Θέλετε να σας πω για τις πολλαπλές επιθέσεις που δεχόμασταν όταν πηγαίναμε στην Ρωσία; Τι «αμερικανόφιλο» μας λένε τη μια φορά, τι «ρωσόφιλο» μας λένε την άλλη, τι «κινεζόφιλο» μας λένε την τρίτη. Αυτό, είναι ενδεικτικό. Όποιος δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, θεωρεί ότι με τον καθένα που συναντιέσαι, είσαι έτοιμος να κάνεις κάτι ύποπτο, το οποίο πρέπει να καταγγείλει η αντιπολίτευση. Η δική μας θέση είναι ότι πρέπει να αναβαθμίζεται η εξωτερική μας πολιτική.
9.Θεαματική αναβάθμιση της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και Διπλωματίας:
Τη Δευτέρα ήμασταν στη συζήτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Τρίτη ήρθε ο Αρμένιος υπουργός Εξωτερικών, Τετάρτη βράδυ ήρθε η υπουργός της Κολομβίας, αύριο έρχεται ο Επίτροπος Χαν για να συζητήσουμε για τα Δυτικά Βαλκάνια, τη Δευτέρα έρχεται ο υπουργός Εξωτερικών του Αφγανιστάν, γιατί ιδρύει το Αφγανιστάν πρεσβεία στην Ελλάδα. Είναι μια από τις τρεις καινούργιες πρεσβείες που θα ιδρυθούν. Την Τρίτη φεύγω για πολύ σοβαρές διμερείς συζητήσεις στην Ιταλία. Δεν είναι ότι αποφεύγει κανείς, ο υπουργός, ή το υπουργείο συζητήσεις, αλλά έχει αλλάξει η ποιότητα της εξωτερικής πολιτικής. Είμαστε περιζήτητοι. Χαρακτηριστικότερο όλων είναι ότι ενώ παλιά το υπουργείο αναζητούσε επαφές και συναντήσεις στον ΟΗΕ, φέτος είχαμε αιτήματα τρίτων τρεις φορές περισσότερα από ότι μπορούσαμε να ικανοποιήσουμε. Αυτό είναι καλό για τη χώρα.
10. Στόχοι της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής:
Η γενική εικόνα του κόσμου της περιοχής, αλλά και ορισμένων γειτόνων μας, επιβάλει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή το θέμα της ειρήνης, της σταθερότητας και της ασφάλειας. Σε αυτό το πλαίσιο την εξωτερική μας πολιτική, όσον αφορά το ζήτημα που αντιμετωπίζουμε σήμερα, τη βλέπουμε ως εξής: δεν είμαστε σύμφωνοι με τη θεωρία της αδράνειας. Αντίθετα, θέλουμε μια ενεργητική εξωτερική πολιτική. Μια εξωτερική πολιτική που θέλει να επηρεάζει, θέλει να έχει την πρωτοβουλία η ίδια και να μην αποκρούει απλώς πρωτοβουλίες τρίτων με αμυντικού τύπου κινήσεις.
Δεύτερον: δεν υποστηρίζουμε το νέο απομονωτισμό. Υποστηρίζουμε την πολυδιάστατη ενεργητική εξωτερική πολιτική, διότι εκεί που πρέπει να μιλάει κανείς στην εξωτερική πολιτική είναι εκεί που έχει να προωθήσει θέσεις και συμφέροντα, ή εκεί όπου υπάρχουν προβλήματα.
Η αντίληψη ότι δεν συζητάω με αυτόν που έχω προβλήματα ανήκει στους ανθρώπους που ταυτίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη με τις σχέσεις με τους γείτονες. Δεν μου αρέσει ο γείτονας, δεν τον καλώ τον γείτονα. Θέλω να του κάνω έξωση, προσπαθώ να πείσω τον ιδιοκτήτη του διαμερίσματός του να τον διώξει. Οι διακρατικές σχέσεις, όμως, δεν είναι ίδιες με αυτές που έχουμε με το γείτονά μας. Δεν μπορείς να τον διώξεις τον άλλον από τη γεωγραφική θέση στην οποία βρίσκεται. Και πρέπει να αποφασίσεις: συνομιλώ ή δεν συνομιλώ.
Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η φράση που άκουσα πηγαίνοντας στην Κορέα. Τι μου είπανε στην Κορέα; Τους λέω «είναι οι βαλλιστικοί πύραυλοι το μεγαλύτερό σας πρόβλημα;» Και μου απάντησαν: «όχι, το μεγαλύτερό μας πρόβλημα είναι ότι δεν έχουμε κανάλι επικοινωνίας με τη βόρειο Κορέα». Αυτό είναι κάτι που διαφοροποιεί τους ίδιους τους Κορεάτες από άλλες μεγάλες δυνάμεις της Δύσης.
Θέλουμε να έχουμε αυτά τα κανάλια. Θέλουμε να συζητάμε. Τι ήταν το πιο εντυπωσιακό στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου του Αρμένιου Υπουργού Εξωτερικών; Ότι με το Αζερμπαϊτζάν, με το οποίο βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση, κάνανε έξι συναντήσεις κορυφής το χρόνο που πέρασε. Σε πόλεμο είναι οι άνθρωποι. Οι μεν θεωρούν ότι υπάρχει κατοχή στο Καραμπάχ, οι άλλοι θεωρούν ότι είναι δικό τους και ότι τους προκαλούν. Όλες οι υπεύθυνες κυβερνήσεις του κόσμου συζητάνε και με τον πιο δύσκολο γείτονα, διότι ο διάλογος και η διπλωματία πρέπει να προηγούνται κάθε άλλης αντίληψης στις διακρατικές σχέσεις.
Κατά συνέπεια στο ερώτημα «σύγκρουση ή ειρήνη», «πρωτοβουλίες ή παθητικότητα», απαντήσαμε με πάρα πολύ μεγάλη σαφήνεια. Σαν κυβέρνηση έχουμε κάνει πολλαπλές επισκέψεις στην Τουρκία και καλέσαμε τον κ. Ερντογάν να έρθει στην Ελλάδα. Δεν φοβόμαστε καμία συζήτηση και κανένα διάλογο. Ούτε το αντιμετωπίζουμε με τον τρόπο που καταλαβαίνουν ορισμένοι. Γιατί τον Ερντογάν; Γιατί εάν είναι να κουβεντιάσετε για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και εάν θέλετε να οικοδομηθεί ένα πλαίσιο ειρηνικής συνύπαρξης των δυο κρατών, ο πυρήνας της εξουσίας σήμερα είναι ο Ερντογάν. Με οποιονδήποτε άλλον και να κουβεντιάσετε δεν κρατάει τις δεσμεύσεις του, ούτε θα συγκρατήσει τις υποχωρήσεις που θα κάνεις σε μια διαπραγμάτευση.
11.Διεθνείς γεωπολιτικές αλλαγές και ελληνική εξωτερική πολιτική:
Υπάρχουν μεγάλες διεθνείς αλλαγές και ότι το διεθνές σύστημα είναι σε μεγάλη μετάλλαξη. Δυνάμεις, οι οποίες θεωρούσαν ότι μπορούν να μονοπωλούν μια περιοχή, μια περιφέρεια, βρίσκονται σε κάθοδο. Καινούργιες δυνάμεις αναδεικνύονται. Είναι ο παλιός νόμος της ασύμμετρης ανάπτυξης. Η Τουρκία έχει ενδυναμωθεί οικονομικά στρατιωτικά σε σχέση με το παρελθόν, αλλά είναι αποδυναμωμένη από πάρα πολλές αντιθέσεις και αντιφάσεις. Η Νοτιοανατολική Ασία αποτελεί την ισχυρότερη δύναμη στον κόσμο που αναδεικνύεται σήμερα. Αν στο 15ο – 16ο αιώνα είχε τα 3/5 της παγκόσμιας παραγωγής και στον 21ο αιώνα είχε περιοριστεί στο 1/5, σήμερα βρίσκεται στα 2/5 προς τα 3/5. Αυτή είναι η πιο μεγάλη τεκτονική αλλαγή στον κόσμο που ζούμε. Και έχουμε μια μεγάλη μετατόπιση και αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση αυτό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πάρα πολλές δυσκολίες και μάλιστα προσωρινά δεν μπορούν να ελέγξουν τις καταστάσεις, όπως νόμιζαν, στο παρελθόν. Ενώ, αποδεικνύεται ότι δεν θα είναι έτσι εύκολα ο αιώνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως είχε προαναγγελθεί.
Αυτές οι μεγάλες τεκτονικές αλλαγές στον κόσμο προκαλούν αλλαγές και στην περιοχή μας. Η περιοχή μας είναι ένα τρίγωνο αστάθειας με ισχυρές συγκρουσιακές γραμμές, ανάμεσα στην Ουκρανία, στη Λιβύη και στη Μέση Ανατολή, Συρία, Ιράκ. Υπάρχουν πολλοί πόλεμοι από την Υεμένη μέχρι και τη Μέση Ανατολή. Υπάρχουν τα μεταναστευτικά και προσφυγικά ρεύματα και υπάρχουν και οι αλλαγές των συσχετισμών και στην ίδια τη Μέση Ανατολή: η στρατιωτική ισχυροποίηση της Χεζμπολάχ, η συνεργασία που γίνεται ανάμεσα σε Ιράν, Τουρκία και Ρωσία στη Συρία. Οι διαμάχες ανάμεσα στους Σουνίτες και τους Σιίτες που είναι διαμάχες ανάμεσα στον εκσυγχρονισμό και τις δυνάμεις του αντιεκσυγχρονισμού, όπως το κατανοεί αυτό ο καθένας μας με τον τρόπο του. Αυτά τα αντιμετωπίζει η χώρα μας με σειρά πρωτοβουλιών, για τη σταθεροποίηση και σταθερότητα της περιοχής, όπως μέσω τριμερών συνεργασιών, που είναι έξι στον αριθμό -προσθέσαμε άλλη μια με την Αρμενία προχθές, συμφωνήσαμε και ξεκινήσαμε- ή τετραμερών, είτε πολυμερών, όπως είναι η Διάσκεψη της Ρόδου για την Ασφάλεια.
Σε αυτό το περιβάλλον, εκδηλώθηκε και το πραξικόπημα στην Τουρκία. Το πραξικόπημα αυτό δημιούργησε νέες αντιθέσεις και αντιφάσεις. Ακόμα και συγκρούσεις μέσα στον ίδιο το συναισθηματικό κόσμο της ηγεσίας της Τουρκίας που ένα κομμάτι της ζει με το φόβο και την ανασφάλεια ότι μπορεί να υπάρξει πραξικόπημα και να ανατραπεί, και ένα άλλο κομμάτι, των ίδιων ανθρώπων πιθανόν, οι οποίοι θεωρούν ότι μπορούν να έχουν αλαζονική αντίληψη για την πολιτική, διότι εισήλθαν στη Συρία, εισήλθαν στο Ιράκ και αυτό τους δημιουργεί μια αντιφατικότητα ανάμεσα στο «είμαι ισχυρός και έχω και ένα στοιχείο φόβου», «είμαι αλαζονικός και έχω ένα στοιχείο ανασφάλειας». Και αυτήν την αντιφατικότητα πρέπει να τη δαμάζει κανείς με μεγάλη προσοχή.
12. Για τις πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού, Μπιναλί Γιλντιρίμ στην τουρκική Βουλή και την κεμαλική αντιπολίτευση
(…) Η κεμαλική αντιπολίτευση, δυστυχώς, έχει πάει σε έναν ακραίο εθνικισμό, τον οποίο δεν θα ήθελα ποτέ, αλλά αναγκάζομαι, σήμερα, να τον σχολιάσω. Ο ακραίος εθνικισμός λέει «Κύριε Ερντογάν είσαι προδότης. Γιατί είσαι προδότης; Διότι άφησες την Ελλάδα να καταλάβει 16 (τελευταία τα έχει κάνει 18) τουρκικά νησιά και αφού την άφησες τα τελευταία 5 χρόνια –δηλαδή 2 χρόνια της προηγούμενης Κυβέρνησης και 3 δικά μας- καταλαμβάνει τουρκικά νησιά. Αυτή είναι η εικόνα που έχουμε εμείς στην Τουρκία. Αυτή την εικόνα δίνει η αντιπολίτευση. Και δεν φτάνει που κατέλαβε αυτά τα νησιά η Ελλάδα, ετοιμάζεται να καταλάβει και τα άλλα, τα 134-136. Αυτή είναι η αντιπολίτευση της Τουρκίας. Αυτή η αντιπολίτευση της Τουρκίας είπε του Ερντογάν «μεγάλη η ήττα σου στην Αθήνα». Ό,τι ακούω κι εγώ σήμερα από την αντιπολίτευσή μας! «Γιατί ήταν μεγάλη η ήττα σου; Παραδόθηκες. Σε ξεφτίλισε ο Τσίπρας. Δεν μίλησες καθόλου για τα κατειλημμένα τουρκικά νησιά, δεν έβαλες casus belli. Δεν έκανες καμία ουσιαστική κουβέντα επιθετική απέναντι στην Ελλάδα». Πηγαίνετε να διαβάσετε τα πρακτικά. Αυτά είπαν οι Τούρκοι.
Είναι αυτό που κάνει η αντιπολίτευση στην Τουρκία ένας εθνικισμός, ο οποίος δεν θέλει να κουβεντιάζει με την Ελλάδα. Έχει μόνο ένα στόχο: να απελευθερώσει τα δήθεν κατειλημμένα νησιά της Ελλάδας. Τι απάντησε ο τούρκος Πρωθυπουργός; Η απάντηση είναι ως εξής, με βάση την επίσημη μετάφραση που έχω πάρει από την Πρεσβεία μας. Η απάντησή του είναι: «Δεν έχουμε παραδώσει ούτε μια βραχονησίδα, ούτε μια νησίδα, ούτε ένα βράχο». Δεν διεκδίκησε αυτός, δεν είπε ότι είναι κατειλημμένα. Αυτό μπορεί να το ερμηνεύσει κανείς με δυο τρόπους διπλωματικά. Αφ’ ενός, ότι είπε «άρα αυτά που μου λέτε δεν τα έχουμε παραδώσει στην Ελλάδα» ή, αφ’ ετέρου, είπε ότι «τουρκικά νησιά ή βραχονησίδες δεν τα έχει πάρει η Ελλάδα». Δεν άνοιξε αυτός το ζήτημα, που τον επικαλείστε όλοι για να αποδείξετε τι έγινε δυο μέρες μετά που έφυγε ο κ. Ερντογάν και άνοιξε, τάχα, ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας το ζήτημα. Ίσα – ίσα απάντησε προσεκτικά, στο βαθμό που μπορούν να απαντάνε οι γείτονές μας προσεκτικά.
Με πληροφορίες από militaire
