Το σεξ δεν «κόβεται» λόγω αναπηρίας. Η αναπηρία μπορεί να έχει επιπτώσεις στη σεξουαλική υγεία, και μάλιστα σε ποσοστό 100% στην περίπτωση βλάβης του νωτιαίου μυελού, ωστόσο είναι μύθος ότι οι ανάπηροι είναι ανίκανοι, υπογόνιμοι και ότι δεν έχουν σεξουαλικότητα. Η πραγματικότητα είναι ότι στα άτομα με αναπηρία η σεξουαλική λειτουργία είναι ανεξάρτητη από τη διέγερση των γεννητικών οργάνων, δηλαδή από τη στύση στους άντρες και την εφύγρανση στις γυναίκες. Τα παραπάνω επισημάνθηκαν στη διάρκεια του 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Τμήματος Μελέτης και Αποκατάστασης Βλαβών Νωτιαίου Μυελού της Ελληνικής Εταιρείας Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, το οποίο διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.
Ο ρόλος της σεξουαλικής ιατρικής στις περιπτώσεις αναπηρίας
«Η έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος οδηγεί σε κοινωνική απόσυρση και περιορισμένη αποκατάσταση ενώ η σεξουαλική εγρήγορση συνδέεται με ταχύτερη και καλύτερη αποκατάσταση. Ο βαθμός της σεξουαλικής αποκατάστασης συνδέεται με το επίπεδο της φυσικής αποκατάστασης, της κοινωνικής ένταξης και της ποιότητας ζωής» επισήμανε από το βήμα του Συνεδρίου ο χειρουργός ουρολόγος επιμελητής στο Εθνικό Κέντρο Αποκατάστασης, Χαράλαμπος Κωνσταντινίδης.
Στη σεξουαλική ιατρική, όπως ανέφερε ο κ. Κωνσταντινίδης, εμπλέκονται ψυχίατροι, ουρολόγοι, γυναικολόγοι, ενδοκρινολόγοι, γενικοί ιατροί με στόχο την πρόληψη και υποστήριξη της σεξουαλικής υγείας και αντιμετώπιση των σεξουαλικών διαταραχών σε κάθε άτομο, ζευγάρι, ομάδα ατόμων ανεξάρτητα από οποιαδήποτε άλλη συνυπάρχουσα νοσολογική οντότητα.
«Η φροντίδα της σεξουαλικής υγείας ατόμων με αναπηρία, χρόνια νόσο ή καρκίνο είναι ένα από τα αντικείμενα της σεξουαλικής ιατρικής. Στοχεύουμε στη μέγιστη βελτίωση της ερωτικής και σεξουαλικής λειτουργίας αποκαλύπτοντας και καλλιεργώντας τις ικανότητες του ατόμου ή του ζευγαριού, ανεξάρτητα με τα υφιστάμενα ή αναπτυσσόμενα λειτουργικά ελλείμματα» πρόσθεσε ο κ Κωνσταντινίδης.
Η σεξουαλική αποκατάσταση
«Η σεξουαλικότητα είναι ζωτικής σημασίας θετική παράμετρος της ζωής και προσφέρει ευχαρίστηση και μετά την αναπηρία που προκαλεί η κάκωση ή η βλάβη του νωτιαίου μυελού. Η σεξουαλική εκπαίδευση και συμβουλευτική με στόχο να βοηθήσει τα άτομα με κάκωση νωτιαίου μυελού να επιτύχουν μέγιστη σεξουαλική ικανοποίηση είναι ευθύνη όλων των μελών της ομάδας αποκατάστασης» επισήμανε στη διάρκεια του Συνεδρίου η ιατρός φυσικής ιατρικής και αποκατάστασης συντονίστρια επιστημονική διευθύντρια Κέντρου Αποκατάστασης και Αποθεραπείας ANIMUS, Μαριάννα Φραγκάκη.
«Μετά τη βλάβη στο νωτιαίο μυελό οι μεταβολές της σεξουαλικής λειτουργίας συχνά είναι πολύπλοκες και αφορούν όλες τις παραμέτρους της σεξουαλικότητας (σεξουαλική λειτουργία, σεξουαλική ταυτότητα, σχέσεις, συμπεριφορές κοινωνικά στερεότυπα).Οι συνέπειες της κάκωσης/βλάβης του νωτιαίου μυελού στη σεξουαλική λειτουργία εξαρτώνται από το νευρολογικό επίπεδο και το είδος της βλάβης (πλήρης/ατελής), τα προσωπικά και τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά του ατόμου .Στους άνδρες υπάρχουν αλλαγές στην ποιότητα της στύσης, δυσλειτουργία εκσπερμάτωσης, προβλήματα γονιμότητας. Στις γυναίκες υπάρχουν μεταβολές στη σεξουαλική επιθυμία, στη λίπανση του κόλπου, ή στη διέγερση. Και στα δύο φύλα υπάρχουν διαταραχές οργασμού. Όλοι αυτοί οι παράγοντες παίζουν ρόλο στο πώς το άτομο με κάκωση νωτιαίου αντιλαμβάνεται και εκφράζει τη σεξουαλικότητά του. Κατά την αρχική φάση στο επίκεντρο είναι η φυσική ανάρρωση και αποκατάσταση. Καθώς πολλά άτομα δεν δραστηριοποιούνται σεξουαλικά για αρκετό χρονικό διάστημα μετά την κάκωση νωτιαίου μυελού μπορεί να μην αντιλαμβάνονται πλήρως τις συνέπειες της βλάβης στη σεξουαλική λειτουργία για αρκετό καιρό. Σημαντικό είναι τα άτομα και τα ζευγάρια να καταλάβουν πώς λειτουργεί το σώμα μετά τη βλάβη στο νωτιαίο μυελό, να είναι προετοιμασμένα και να εκπαιδεύονται για ιατρικά και πρακτικά θέματα που θα αντιμετωπίσουν όταν δραστηριοποιηθούν» πρόσθεσε η κ . Φραγκάκη.
Παράλληλα ανέφερε ότι κατά τις τελευταίες δεκαετίες, υπάρχουν ποικίλες μέθοδοι για την αντιμετώπιση της σεξουαλικής δυσλειτουργίας, από φαρμακευτικούς παράγοντες μέχρι ιατρικές συσκευές και χειρουργικές παρεμβάσεις .Στην περίπτωση που τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά μπορούν να γίνουν οι ενδοπεϊκές εγχύσεις αγγειοδραστικών και εναλλακτικά να χρησιμοποιηθούν αντλίες κενού, δακτυλίδια και πεϊκές ενδοπροθέσεις.
Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για παρεμβάσεις στη σεξουαλική υγεία;
«Περίοδος κλειδί κατά την οποία οι παρεμβάσεις για την σεξουαλική υγεία είναι σημαντικές είναι το διάστημα μεταξύ της ενδονοσοκομειακής αποκατάστασης και έξι μήνες μετά το εξιτήριο. Η σεξουαλική αποκατάσταση και συμβουλευτική ξεκινά κατά την περίοδο της αποκατάστασης και συνεχίζεται μετά το εξιτήριο, καθώς το σεξουαλικό ενδιαφέρον επανέρχεται, αυξάνεται, και παρουσιάζονται προβλήματα ή νέοι σύντροφοι.. Η συμβουλευτική σεξουαλικής ζωής πρέπει να συνεχίζεται μέχρι να φτάσει το άτομο το μέγιστο δυνατό επίπεδο λειτουργικότητας» επισήμανε η κ. Φραγκάκη
Οι προτεινόμενες στάσεις σεξουαλικής επαφής
Σύμφωνα με την κ. Φραγκάκη οι φυσικοθεραπευτές και οι εργοθεραπευτές είναι αυτοί που εκπαιδεύουν, εξηγούν και επιδεικνύουν τεχνικές σεξουαλικής επαφής στα άτομα με κάκωση του νωτιαίου μυελού. Πολύ πιθανό τα άτομα αυτά να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν όλες τις στάσεις που συνήθιζαν πριν την κάκωση του νωτιαίου μυελού. Ωστόσο μπορούν να βρουν νέες στάσεις μέσω προσωπικής αναζήτησης και επικοινωνίας .
«Το επίπεδο και το είδος της βλάβης, το εύρος κίνησης των αρθρώσεων : λαμβάνονται υπόψη κατά τη συζήτηση για πιθανές στάσεις κατά το σεξ. Προτείνονται διάφορες στάσεις, με γνώμονα την ασφάλεια και την άνεση του ατόμου με κάκωση νωτιαίου μυελού και του/της συντρόφου. Σε ορισμένα κέντρα υπάρχουν ιδιαίτεροι, απομονωμένοι χώροι οι οποίοι παρέχονται σε ζευγάρια που επιθυμούν να εξερευνήσουν/δοκιμάσουν σεξουαλικές προοπτικές της σχέσης τους μετά την κάκωση του νωτιαίου μυελού» πρόσθεσε η κ Φραγκάκη.
Πηγή: ΑΠΕ
