Το αίτημα δεν είναι καινούριο, αλλά ο Γκέραλντ Κνάους το επαναφέρει, μιλώντας στη γερμανική ραδιοφωνία (DLF): η Ευρώπη, επισημαίνει, χρειάζεται μία νέα πολιτική για τη μετανάστευση και την παροχή ασύλου. Όπως τονίζει, “ενώ έχουμε όλο και λιγότερες αφίξεις μέσω Τουρκίας- και ευτυχώς τους τελευταίους μήνες δεν είχαμε ούτε έναν πνιγμό στο Αιγαίο- την ίδια στιγμή στην κεντρική Μεσόγειο καταγράφουμε τη μεγαλύτερη καταστροφή των τελευταίων τεσσάρων χρόνων. Πέρσι είχαμε αριθμούς-ρεκόρ, φέτος συμβαίνει το ίδιο. Έχουμε μία στρατηγική για το Αιγαίο, αλλά όχι και για την κεντρική Μεσόγειο. Με αποτέλεσμα να πνίγονται 15-20 άνθρωποι κάθε μέρα…”
Η «στρατηγική» στην οποία αναφέρεται ο πολιτικός επιστήμων και ιδρυτής της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Σταθερότητας (ESI) είναι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, που είχε τεθεί σε ισχύ τον Μάρτιο του 2016. Ο Γκέραλντ Κνάους θεωρείται εμπνευστής της. Αλλά ενώ η συμφωνία σε μεγάλο βαθμό υλοποιείται, δεν λειτουργεί το ίδιο καλά η επανεγκατάσταση και ο συμπεφωνημένος διαμοιρασμός των προσφύγων ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Ο Κνάους επισημαίνει το πρόβλημα, υπερασπιζόμενος ωστόσο τη συνολική συμφωνία με την Άγκυρα.
Κριτική προς την Κομισιόν
Σε ό,τι αφορά στις επιστροφές στην Τουρκία, ο αυστριακός ειδικός ασκεί κριτική στους χειρισμούς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απέναντι στην Ελλάδα: «Στο Αιγαίο και στα ελληνικά νησιά έχουμε το πρόβλημα ότι από τότε που μειώθηκε δραστικά ο αριθμός των αφίξεων- και αυτό συνέβη πολύ γρήγορα- η ΕΕ απέστρεψε το βλέμμα, αντί να αξιοποιήσει τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε η Ελλάδα, ώστε να αναπτύξει ένα νέο σύστημα μεταναστευτικής πολιτικής. Και στα ελληνικά νησιά η επεξεργασία των αιτήσεων ασύλου απαιτει υπερβολικό χρόνο», επισημαίνει. «Επιπλέον η ΕΕ δεν διασφαλίζει ότι όποιος επιστρέφει στην Τουρκία είναι και ασφαλής στην Τουρκία. Ή μάλλον επιλέγει τον εύκολο δρόμο, δηλαδή στέλνει στους Έλληνες επιστολές, με τις οποίες τους γνωστοποιεί ότι εφεξής μπορούν να θεωρούν ασφαλή τρίτη χώρα την Τουρκία».
Γνωστή η κριτική προς την Κομισιόν, αλλά γνωστός και ο αντίλογος, ότι δηλαδή η ευθύνη για καθυστερήσεις και ολιγωρίες ανήκει στα κράτη-μέλη. Σε κάθε περίπτωση, ο Γκέραλντ Κνάους αναγνωρίζει ότι δεν έχει ευδοκιμήσει η «λογική του Δουβλίνου» που θέλει όλους τους αιτούντες άσυλο να καταθέτουν υποχρεωτικά τη σχετική αίτηση στην πρώτη χώρα εισόδου στην ΕΕ. Η αρχική ιδέα, επισημαίνει, ήταν ακριβώς να επιταχυνθούν οι διαδικασίες και να αποφευχθούν παράλληλες αιτήσεις για άσυλο, αλλά τελικά η όλη διαδικασία «δεν λειτούργησε ποτέ».
Συμφωνίες στο πρότυπο των ΗΠΑ;
Ποιό το “διά ταύτα” μετά από όλα αυτά; Σύμφωνα με τον Γκέρλαντ Κνάους η ΕΕ θα πρέπει να ακολουθήσει τη λογική των διαπραγματεύσεων με τρίτες χώρες στα πρότυπα αντίστοιχης διμερούς συμφωνίας που είχαν συνάψει οι ΗΠΑ με την Κούβα πριν από 22 χρόνια. “Να πει δηλαδή η ΕΕ στη Σενεγάλη, στη Νιγηρία ή στην Ακτή Ελεφαντοστού ότι ορίζεται μία συγκεκριμένη ημερομηνία, μετά από την οποία θα πρέπει να επιστρέφουμε πολίτες από τις συγκεκριμένες χώρες και εκείνες θα πρέπει να τους δέχονται πίσω” εξηγεί ο σύμβουλος της γερμανικής κυβέρνησης. “Όμως την ίδια στιγμή θα προσφέρουμε και μία ποσόστωση για υποτροφίες και χορήγηση βίζας, έτσι ώστε ένας συγκεκριμένος αριθμός πολιτών, μερικές χιλιάδες δηλαδή, να έρχεται κάθε χρόνο με τρόπο οργανωμένο και νόμιμο. Αλλά αυτό, μόνο για όσο χρονικό διάστημα και ο αντισυμβαλλόμενος θα είναι διατεθειμένος να εκπληρώσει το δικό του κομμάτι της συμφωνίας”.
