Κάτι θα πρέπει να αλλάξει στην παγκοσμιοποίηση. Αλλά τι ακριβώς; Οικονομολόγοι επισημαίνουν την έλλειψη οράματος στην Ευρώπη.
O Γερμανός οικονομολόγος Κλάους Σβαμπ, ιδρυτής του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός, δεν φταίει, υποστηρίζει η «Deutsche Welle». Ούτε και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ που δημιουργήθηκε το 1971.
Δεν φέρουν ευθύνη ούτε για τις οικονομικές ανισότητες σε πολλές κοινωνίες, ούτε και για τους φόβους που προκαλεί η συνεχιζόμενη παγκοσμιοποίηση, αλλά ούτε και για την επιτυχία των λαϊκιστών στο δημοψήφισμα υπέρ του Brexit ή για την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ.
Στη συνέντευξη Τύπου λίγο πριν ξεκινήσει το 47ο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός της Ελβετίας ο Κλάους Σβαμπ είχε διαβάσει αποσπάσματα ενός κειμένου που συνέταξε πριν από μία 20ετία και στο οποίο προειδοποιούσε για άνοδο του λαϊκισμού, ενώ υπογράμμιζε ότι η παγκοσμιοποίηση θα έπρεπε να ωφελήσει τους πολλούς και όχι μόνο μια μικρή ελίτ.
Ό,τι ίσχυε τότε ισχύει και σήμερα, υποστήριξε ο ιδρυτής του Φόρουμ. «Κάθε προσπάθεια για διευθέτηση πολύπλοκων παγκόσμιων προκλήσεων με απλές λύσεις είναι καταδικασμένη σε αποτυχία», κατά τον Κλάους Σβαμπ, ο οποίος βλέπει το Οικονομικό Φόρουμ ως αντίβαρο στις εύκολες λύσεις και τον λαϊκισμό.
Κάθε χρόνο ακούγεται στο ελβετικό τουριστικό θέρετρο πληθώρα απόψεων από πολιτικούς, επιχειρηματίες, επιστήμονες, εκπροσώπους ΜΚΟ, ακόμα και από ανθρώπους του πολιτισμού.
Παράλληλα όμως, το φόρουμ είναι τόπος συνάντησης της παγκόσμιας ελίτ. Εδώ συναντάται σε ανώτατο επίπεδο η πολιτική με την οικονομική εξουσία. Και εδώ διατυμπανίζεται ότι περισσότερη παγκοσμιοποίηση, ελεύθερο εμπόριο και λιγότεροι περιορισμοί για διεθνείς επενδύσεις οδηγούν σχεδόν νομοτελειακά σε ευημερία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όλο και συχνότερα, όμως, οι πληθυσμοί στις δυτικές κοινωνίες διερωτώνται μήπως η παγκοσμιοποίηση έχει εν τέλει περισσότερα μειονεκτήματα από πλεονεκτήματα. Οι αμφιβολίες αυτές έπαιξαν ρόλο τόσο στο δημοψήφισμα υπέρ του Brexit όσο και στην εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ.
«Από την οικονομία της αγοράς αναδεικνύονται κερδισμένοι και χαμένοι. Όμως, το οικονομικό σύστημα θα αντέξει στον χρόνο μόνο αν υπάρχει αλληλεγγύη μεταξύ κερδισμένων και χαμένων» υποστηρίζει ο ιδρυτής του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των ανθρώπων που ανήκουν οικονομικά στη μεσαία τάξη ανέβηκε σημαντικά τα τελευταία 40 χρόνια, γεγονός που οφείλεται στην οικονομική «άνθηση» των αναδυόμενων οικονομιών, όπως η Κίνα, η Ινδία ή η Βραζιλία.
Αν όμως περιορίσει κάποιος τη ματιά μόνο στις βιομηχανικές χώρες, τότε θα παρατηρήσει αντίθετη τάση. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ παλαιότερα το ποσοστό της μεσαίας τάξης αντιπροσώπευε το 60% του πληθυσμού, τώρα μειώθηκε στο 50%, όπως τουλάχιστον υποστηρίζει η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ.
«Η μεσαία τάξη συρρικνώθηκε, γιατί ο πλούτος συσσωρεύεται προς τα πάνω και πολλοί διολισθαίνουν προς τα κάτω» είπε η Λαγκάρντ στο Νταβός. «Η ασθενική οικονομική ανάπτυξη και οι μεγαλύτερες ανισότητες αποτελούν τα υλικά που οδηγούν στην κρίση της μεσαίας τάξης στις βιομηχανικές χώρες» πρόσθεσε. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ευρώπη, όπου η μεσαία τάξη δέχεται πιέσεις.
«Η μεσαία τάξη δεν έχει πλέον αυταπάτες σε ό,τι αφορά το μέλλον» δήλωσε ο Πιερ Κάρλο Παντοάν, υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Ιταλίας.
«Είναι απογοητευμένη, επειδή τα παιδιά της έχουν κακές προοπτικές απασχόλησης. Και επίσης διότι το κοινωνικό σύστημα προσφέρει λιγότερη ασφάλεια» τόνισε. Έτσι δεν είναι απορίας άξιο που πολλοί απορρίπτουν τα παραδοσιακά κόμματα και τις λύσεις που προσφέρουν.
«Αυτό το ”όχι” κυριαρχεί στο μεταξύ στην πολιτική γεωγραφία, αποτελεί σημάδι της κρίσης. Γι’ αυτό θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τον τρόπο πολιτικής καθοδήγησης και να προσφέρουμε αξιόπιστα και μακροπρόθεσμα πρότζεκτ. Μόνο τότε θα μπορεί να προκύψει συναίνεση στη μεσαία τάξη, που είναι απαραίτητη για μεταρρυθμίσεις» επισημαίνει ο Παντοάν.
Ωστόσο, στην Ευρώπη δεν υπάρχει όραμα για κάποια λύση, σε αντίθεση με το Brexit των Βρετανών ή τον Τραμπ των Αμερικανών.
«Μπορεί να συμφωνεί ή να διαφωνεί κάποιος, αλλά τουλάχιστον υπάρχει όραμα» παρατηρεί ο Παντοάν και προσθέτει: «Αλλά εμείς στην Ευρώπη δεν έχουμε όραμα, τουλάχιστον τίποτα που να έδινε ένα ανάλογο δυνατό μήνυμα».
Δεν επαρκούν πλέον οι απλές οικονομικές συνταγές
Ο Αμερικανός οικονομολόγος στο Χάρβαρβτ Λάρι Σάμερς έχει τη βεβαιότητα ότι η μεσαία τάξη δεν πρόκειται να ωφεληθεί από την πολιτική Τραμπ. «Η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι ο παραδοσιακός λαϊκισμός βλάπτει εκείνους που υποτίθεται ότι καλείται να βοηθήσει» υποστηρίζει ο Σάμερς, ο οποίος διετέλεσε επικεφαλής οικονομολόγος στην Παγκόσμια Τράπεζα και οικονομικός σύμβουλος του προέδρου Ομπάμα.
«Το βασικό πρόβλημα της μεσαίας και εργατικής τάξης δεν είναι ούτε η παγκοσμιοποίηση ούτε η ψηφιοποίηση αλλά η διαχρονική αποτυχία της πολιτικής και μάλιστα παγκοσμίως» υποστηρίζει ο Λάρι Σάμερς. «Η διεθνής πολιτική κοινότητα έχει ξοδέψει μεγάλη ενέργεια για να προστατέψει με άδειες ευρεσιτεχνίας και δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας πολυεθνικούς κολοσσούς. Εάν αφιέρωνε μόνο το 1/10 της ενέργειας στο πώς θα μπορούσε να απαγορευτεί η φυγή κεφαλαίων σε φορολογικούς παραδείσους και να εμποδίσει εταιρείες στο να παρακάμπτουν τους κανόνες, τότε θα υπήρχε ένας κόσμος στον οποίο θα ήθελα να ζήσω». Σε αυτόν τον κόσμο η μεσαία τάξη θα πειθόταν πιο εύκολα για τα προτερήματα της παγκοσμιοποίησης, πιστεύει ο Σάμερς.
Πληροφορίες από Deutsche Welle
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης
