Ο πόλεμος εναντίον των καρτέλ ναρκωτικών στο Μεξικό εισέρχεται στο δέκατο έτος του, χωρίς όμως η κυβέρνηση να έχει προγραμματίσει κάποια επετειακή εκδήλωση και την ώρα που η βία στη χώρα αυξάνεται.
Ο πρόεδρος Ενρίκο Πένα Νιέτο, που ανήλθε στην εξουσία τον Δεκέμβριο του 2012, είχε υποσχεθεί ένα «ειρηνικό Μεξικό», αφού ο προκάτοχός του είχε αναπτύξει τον στρατό στη χώρα.
Όμως δύο χρόνια πριν το τέλος της θητείας του η στρατηγική του σε θέματα ασφάλειας παραμένει ίδια, παρά τις επικρίσεις των διεθνών οργανώσεων προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Και παρόλο που ο αριθμός των στρατιωτών στον δρόμο έχει αυξηθεί για να φτάσει, σύμφωνα με τους ειδικούς, τους 65.000 άνδρες, οι ανθρωποκτονίες έχουν σημειώσει ραγδαία αύξηση.
Από το 2007 ως το 2011, στη διάρκεια της προεδρίας του Φελίπε Καλντερόν, οι ανθρωποκτονίες υπερδιπλασιάστηκαν, περνώντας από τις 10.253 στις 22.852.
Μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Νέτα οι φόνοι μειώθηκαν, προτού αυξηθούν ξανά για να φτάσουν την περίοδο από τον Ιανουάριο ως τον Οκτώβριο του 2016 τις 17.063, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, τα οποία όμως δεν διευκρινίζουν σε ποιο ποσοστό αυτές οι ανθρωποκτονίες συνδέονται με το οργανωμένο έγκλημα.
Αν και τα μεγάλα καρτέλ έχουν υποστεί πλήγμα, εμφανίστηκαν μικρές εγκληματικές οργανώσεις.
«Ο πόλεμος έχει γίνει πιο περίπλοκος, αυξάνοντας τον αριθμό των νεκρών», δήλωσε ο Ραούλ Μπενίτες Μανάου, ειδικός σε θέματα ασφαλείας, ο οποίος εκτίμησε ότι το αποτέλεσμα «δεν είναι το επιθυμητό».
Αυτή η στρατιωτική προσέγγιση στην αντιμετώπιση των καρτέλ καθώς και οι αντιπαλότητες μεταξύ αντίπαλων ομάδων έχουν δεκαπλασιάσει τα περιστατικά βίας.
Πτώματα κρεμασμένα από γέφυρες, αποκεφαλισμένα, απανθρακωμένα ή θαμμένα σε κοινούς τάφους έχουν γίνει σχεδόν καθημερινές εικόνες για τους Μεξικάνους, ενώ οι στρατιωτικοί κατηγορούνται ότι καταφεύγουν για βασανιστήρια, εκτελέσεις με συνοπτικές διαδικασίες ή εξαφανίσεις.
«Δεν αισθανόμαστε καλά, δεν έχουμε εκπαιδευτεί για να συλλαμβάνουμε εγκληματίες», είπε ο υπουργός Άμυνας Σαλβατόρ Σιενφουέγος, κάνοντας μια ασυνήθιστη δήλωση.
Εκτιμώντας ότι η εγκληματικότητα δεν θα περιοριστεί με τα όπλα, ο στρατηγός αυτός τόνισε ότι τάσσεται υπέρ της επιστροφής των στρατιωτών στις μονάδες τους.
Η μόνιμη ανάπτυξη των ενόπλων δυνάμεων αποφασίστηκε στις 11 Δεκεμβρίου του 2006 από τον Καλντερόν, σε διάγγελμα που έκανε από τη γενέτειρά του Μιτσοακάν στο δυτικό Μεξικό, μια πολιτεία που έχει σημαδευτεί από τη διακίνηση ναρκωτικών.
Έκτοτε η κυβέρνηση έχει σημειώσει κάποιες νίκες, όπως η σύλληψη του διαβόητου βαρόνου των ναρκωτικών Χοακίν «ελ Τσάπο» Γκουσμάν και την πτώση των ηγετών της οργάνωσης Λος Σέτας, ενός ιδιαίτερα βίαιου καρτέλ που δημιουργήθηκε από πρώην στρατιώτες των ειδικών δυνάμεων.
Όμως σύμφωνα με τον Χαβιέ Ολίβα, ειδικό σε θέματα ασφαλείας του London School of Economics, «δεν υπάρχει κυβερνητική στρατηγική».
Στο μεταξύ το Μεξικό εξακολουθεί να εισάγει κόκα από τη Λατινική Αμερική για την παραγωγή κοκαΐνης με προορισμό τις ΗΠΑ.
Και αν η διακίνηση μαριχουάνας έχει σημειώσει μείωση μετά τη νομιμοποίησή της σε κάποιες αμερικανικές πολιτείες, αντίθετα το λαθρεμπόριο συνθετικών ναρκωτικών σημειώνει μεγάλη αύξηση.
Στη διάρκεια του πολέμου κατά των ναρκωτικών, χιλιάδες άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, εξαφανίστηκαν ή σφαγιάστηκαν και βασανίστηκαν.
«Οι αριθμοί είναι φοβεροί. Δεν γνωρίζουμε καν πού αρχίζει το κράτος και πού τελειώνει το έγκλημα», κατήγγειλε ο Χαβιέ Σισίλια, ένας ποιητής που ίδρυσε το Κίνημα για την ειρήνη μετά τη δολοφονία του γιου του.
Απογοητευμένος δεν περιμένει τίποτα από την κυβέρνηση. Τα θύματα δεν έχουν λάβει «ένα γραμμάριο» αποζημίωσης, τονίζει ο Σισίλια που θεωρεί ότι τα μνημεία που έχουν ανεγερθεί στη μνήμη τους αποτελούν «προσβολή στα θύματα».
