Με τυμπανοκρουσίες τον περασμένο Οκτώβριο η Τουρκία έκανε τα εγκαίνια του «Νερού Ειρήνης», ενός υποθαλάσσιου αγωγού που θα μεταφέρει νερό από την Τουρκία προς την διψασμένη κατεχόμενη βόρειο Κύπρο (Τουρκική δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου –TRNC- όπως την αποκαλούν Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι). Μια ακόμη ένδειξη στήριξης του κατοχικού καθεστώτος από την Τουρκία.
Τον Ιανουάριο, η ιστοσελίδα «Al-Monitor» μετέδωσε πως το κυβερνών κόμμα στην Τουρκία, της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), πιέζει το TRNC να δώσει τα δικαιώματα διανομής και πώλησης σε ιδιωτικό μονοπώλιο και απειλούσε πως σε ενάντια περίπτωση θα προκαλούσε πολιτική κρίση.
Όπως γράφει ο Zülfikar Doğan στο «Αλ Μόνιτορ» ο πρωθυπουργός της Τουρκίας μετά από μακρές διαβουλεύσεις με τον Omer Kalyoncu του TRNC υπέγραψαν τελικά στις 2 Μαρτίου διμερή συμφωνία «για την παροχή ύδατος».
Αμέσως μετά την υπογραφή όμως, το δεξιό τουρκοκυπριακό Κόμμα της Εθνικής Ενότητας (UBP) -αντίστοιχο του ΑΚΡ- αποφάσισε να αποσυρθεί από τον κυβερνητικό συνασπισμό λόγω γενικών διαφωνιών, και η τουρκοκυπριακή κυβέρνηση υποχρεώθηκε σε παραίτηση στις 5 Απριλίου.
Δύο παράγοντες που έχουν σχέση με τη στάση του AKP στην κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού:
# Διαφωνία για τον τρόπο που θα μοιρασθούν τα έσοδα της συμφωνίας για το νερό, αλλά και
# Λόγω της διακοπής της οικονομικής στήριξης της Άγκυρας προς το TRNC αφού τα δύο μέρη δεν κατόρθωσαν να συμφωνήσουν στους όρους του πρωτοκόλλου βοήθειας.
Άμεσο αποτέλεσμα της διακοπής της ενίσχυσης από την Άγκυρα, το TRNC βρέθηκε αντιμέτωπο με οικονομική κρίση και δεν κατόρθωσε να πληρώσει τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων το Μάρτιο.
Σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές, η οικονομική κρίση εξασθενίζει την θέση του Τουρκοκύπριου εκπρόσωπου (προέδρου) Mustafa Akinci, στις συνεχιζόμενες διαβουλεύσεις με την (ελληνοκυπριακή) Κυπριακή Κυβέρνηση για την επανένωση της νήσου.
Οι αρνητικές επιπτώσεις στις ειρηνευτικές συνομιλίες, αναμένεται να αυξηθούν με το νέο, δεξιάς απόκλισης, κυβερνητικό συνασπισμό που σχηματίσθηκε στις 16 Απριλίου. Αποκλείσθηκε το κεντροαριστερό CTP που υποστηρίζει τόσο της συμφιλίωση με τους Ελληνοκύπριους, όσο και την ένταξη του TRNC στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η πρόβλεψη είναι ότι οι διακοινοτικές συνομιλίες, αναμένεται να γνωρίσουν περίοδο στασιμότητας, τις επόμενες εβδομάδες και λόγω των επικείμενων εκλογών στην Κυπριακή Δημοκρατία πιου θα γίνουν στις 22 Μαΐου.
Και ενώ ο Ακιντζί προετοιμαζόταν να πάει στην Γερμανία στις 12-13 Αρπιλίου, σοβούσε η κυβερνητική κρίση στο βόρειο τμήμα της νήσου. Με τη συμφωνία για το τουρκικό νερό να επιβάλει αυστηρούς όρους στο TRNC.
Βάσει της συμφωνίας η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να παρέχει στη Βόρεια Κύπρο 75 δισεκατομμύρια κυβικά ύδατος ετησίως, με το TRNC να είναι υποχρεωμένο να αγοράζει το σύνολο αυτής της ποσότητας. Με την Τουρκία όμως, να έχει το δικαίωμα να μεταπουλά το νερό και «σε τρίτα μέρη» -κάτι που σημαίνει στους Ελληνοκύπριους. Μόνο που αν θελήσουν να συνδεθούν με τον αγωγό, θα πρέπει να το διαπραγματευθούν τόσο με τους Τουρκοκύπριους όσο και την Άγκυρα.
Τα μονοπωλιακά δικαιώματα του χορηγούμενου ύδατος μέσω του αγωγού από την Τουρκία, έχει τουρκική εταιρία για 34 χρόνια. Όσο για την τουρκοκυπριακή διοίκηση, δεν θα έχει το δικαίωμα στην περίοδο αυτή να χορηγεί δικαιώματα σε άλλες εταιρίες.
Στην περίπτωση που η ετήσια ζήτησε πέφτει από την συμφωνηθείσα χορηγούμενη ποσότητα, το TRNC θα πρέπει να πληρώνει την διαφορά στην τουρκική εταιρία ύδατος. Στην οποία θα πρέπει να χορηγήσει δωρεάν τα διαθέσιμα αποθέματα ύδατος όσο και το κύκλωμα παροχής, αλλά και το δικαίωμα είσπραξης των λογαριασμών παροχής νερού στους πολίτες.
Η τουρκική εταιρία έχει δικαίωμα να φέρει από την Τουρκία προσωπικό και υλικό αδασμολόγητα και χωρίς προηγούμενη έγκριση από το TRNC και όλα αφορολόγητα. Θα έχει επίσης δικαίωμα να ανοικοδομήσει ηλεκτρικό εργοστάσιο για τις ανάγκες της χρεώνοντας τα έξοδα στο λογαριασμό νερού.
Αλλά το πιο σημαντικό είναι πως δεν έχει καθορισθεί η τιμή του χορηγούμενου ύδατος, που θα διαμορφωθεί ανάλογα με τα τρέχοντα έξοδα.
Δηλαδή οι Τουρκοκύπριοι, αγοράζουν 75 δισεκατομμύρια κυβικά ύδατος σε άγνωστη τιμή και χωρίς εγγυήσεις, παρά ό,τι ορίσει η τουρκική εταιρία.
Όσο για τους Ελληνοκύπριους, που είναι από το 2004 μέλος της ΕΕ η μονοπωλιακή σύμβαση για 34 χρόνια είναι αντίθετη με τις νόρμες που επικρατούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και θα προκαλέσει δυσκολίες στην σχεδιαζόμενη ειρηνευτική συμφωνία για την επανένωση.
Πληροφορίες από philenews / ΚΥΠΕ / al-monitor.com
Σύνταξη: Κ. Μπετινάκης
