Μια νέα μελέτη είχε σκοπό να εξετάσει τους τύπους προσκόλλησης σε μια ομάδα ανδρών και γυναικών με σεξουαλική δυσλειτουργία.
Η θεωρία της προσκόλλησης του Bowlby επιβεβαίωσε τη σημασία των πρωταρχικών σχέσεων κατά την παιδική ηλικία στη σωστή και υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητας. Πιο συγκεκριμένα, η ποιότητα της σχέσης μητέρας-παιδιού μπορεί να επηρεάσει τον τύπο προσκόλλησης του παιδιού και κατ’ επέκταση να έχει αντίκτυπο στη μετέπειτα ενήλικη ζωή και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Οι πρωταρχικοί τύποι προσκόλλησης, ο ασφαλής και ο ανασφαλής, διαμορφώνονται πάνω στα θεμέλια μιας θετικής ή αρνητικής σχέσης του παιδιού με το άτομο που το φροντίζει.
Μετέπειτα μελέτες έχουν αναδείξει περισσότερους τύπους προσκόλλησης. Οι Hazan και Shaver πρότειναν τρεις τύπους, τον ασφαλή, τον αποφευκτικό και τον αγχώδη, ενώ πιο πρόσφατα οι Bartholomew και Horowitz παρατήρησαν 4 διαφορετικούς τύπους, τον ασφαλή, τον ανήσυχο, τον απορριπτικό και το φοβικό. Περεταίρω έρευνα έχει δείξει τη σχέση ανάμεσα στην προσκόλληση, τη συναισθηματική ρύθμιση και την ψυχική υγεία. Συνήθως, οι ασθενείς ψυχικώνδιαταραχών με έλλειμμα στη μεταγνώση και τη ρύθμιση του συναισθήματος έχουν βιώσει ανασφαλή προσκόλληση.
Είναι ευρέως γνωστό ότι η ανασφαλή προσκόλληση και η διαταραχή στη ρύθμιση του συναισθήματος εντοπίζονται πολύ συχνά σε μη λειτουργικές συμπεριφορές, ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, ψυχοσωματικά νοσήματα και σεξουαλικά προβλήματα. Η μη ασφαλής προσκόλληση έχει επίσης σχετιστεί με επεισόδια μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής που οδηγεί σε αυτοκτονική απόπειρα, με την επιλόχειο κατάθλιψη, με διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, εξαρτήσεις, διαταραχές προσωπικότητας καθώς και με επίμονο σύνδρομο μετατραυματικού στρες.
Σε γενικές γραμμές, η ανασφαλής προσκόλληση συνιστά παράγοντα κινδύνου για διάφορες παθολογικές καταστάσεις, ενώ η ασφαλής προσκόλληση είναι προγνωστικός δείκτης μιας καλής υγείας. Παράλληλα, έχουν συζητηθεί και οι βιολογικές συνιστώσες της θεωρίας της προσκόλλησης σε μελέτες ανοσολογίας, νευροβιολογίας της αγάπης, καθώς και σε αυτές που εξετάζουν τη δράσηορμονών όπως η ωκυτοκίνη.
Αν και είναι αρκετές οι μελέτες που εξετάζουν τη σχέση της προσκόλλησης με ψυχοπαθολογικές ή ψυχοβιολογικές καταστάσεις, ο ρόλος του τύπου προσκόλλησης στην ανθρώπινη σεξουαλική συμπεριφορά δεν έχει διερευνηθεί αρκετά. Μια ανασκόπηση όλης της πρόσφατης επιστημονικής πληροφορίας σχετικά με την προσκόλληση και τη σεξουαλικότητα,σημείωσε μια ψυχοσωματική σύνδεση ανάμεσα στη μη ασφαλή προσκόλληση και τη δυσπαρεύνια.
Παράλληλα, οι Costa και Brody διερεύνησαν την ενδιαφέρουσα σχέση ανάμεσα στον αποφευκτικό τύπο προσκόλλησης και τον οργασμό που επιτυγχάνεται με τη βοήθεια δονητή. Τέλος,έχει επίσης διερευνηθεί η σχέση της σεξουαλικότητας και της προσκόλλησης από την οπτική της εξέλιξης και των κινήτρων.
Με αφετηρία αυτό το ερευνητικό υπόβαθρο, οι ερευνητές της πρόσφατης μελέτης υπέθεσαν ότι υπάρχει μια σχέση ανάμεσα στην ανασφαλή προσκόλληση και τα σεξουαλικά προβλήματα. Ο πρωταρχικός σκοπός της μελέτης ήταν λοιπόν η διερεύνηση των τύπων προσκόλλησης σε έναν κλινικό πληθυσμό ανδρών και γυναικών με σεξουαλικές διαταραχές.
Στη μελέτη συμμετείχαν 21 γυναίκες και 23 άνδρες οι οποίοι επισκέφτηκαν την κλινική εξαιτίας κάποιας σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Στις γυναίκες διαγνώστηκε: κολεόσπασμος(11/21), ανοργασμία(3/21), δυσπαρεύνια(3/21), και αιδιοδυνία(4/21), ενώ στους άνδρες διαγνώστηκε μόνο στυτική δυσλειτουργία (ΣΔ).
Όλοι οι ασθενείς υπέφεραν από σεξουαλική δυσλειτουργία τουλάχιστον για 6 μήνες και η κατάσταση τους δε σχετιζόταν με τη χρήση ουσιών ούτε με κάποιο άλλο ιατρικό πρόβλημα. Οι ασθενείς με κολεόσπασμο ανέφεραν ότι είχαν βιώσει τη διαταραχή και σε προηγούμενη σχέση τους ενώ οι άνδρες με ΣΔ ήταν η πρώτη φορά που συμβουλεύονταν ειδικό χωρίς να έχουν λάβει προηγουμένως φαρμακευτική αγωγή.
Οι ερευνητές συγκρότησαν επίσης μια ομάδα ελέγχου παρόμοιας ηλικίας με 30 γυναίκες και 23 άνδρες, οι οποίοι επισκέφτηκαν την κλινική για τον καθιερωμένο τυπικό έλεγχο ή στο πλαίσιο κάποιας καμπάνιας πρόληψης. Και στις δύο ομάδες χορηγήθηκαν ο Διεθνής Δείκτης της Σεξουαλικής Δυσλειτουργίας στους άνδρες (IIEF-15),ο δείκτης γυναικείας σεξουαλικής λειτουργίας στις γυναίκες (FSFI) και το εξειδικευμένο ερωτηματολόγιο του τύπου προσκόλλησης (ASQ σε όλους).
Από την ομάδα ελέγχου αποκλείστηκαν 9 γυναίκες και 3 άνδρες μετά τη χορήγηση των ερωτηματολογίων γιατί η βαθμολογία τους ήταν ενδεικτική κάποιας σεξουαλικής διαταραχής. Και στις δυο ομάδες τα άτομα είχαν ετεροφυλόφιλο σεξουαλικό προσανατολισμό.
Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν στη γυναικεία και την ανδρική σεξουαλική δυσλειτουργία. Το εξειδικευμένο ερωτηματολόγιο FSFI αποκάλυψε σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις υγιείς γυναίκες και τις γυναίκες με σεξουαλική δυσλειτουργία ως προς την σεξουαλική επιθυμία, την επίτευξη οργασμού, την σεξουαλική ικανοποίηση, τον πόνο κατά τη σεξουαλική πράξη, τη λίπανση του κόλπου, καθώς και ως προς τη συνολική τους βαθμολογία μετά τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου. Στους άνδρες αντίστοιχα το IIEF-15 βρήκε σημαντικές διαφορές ανάμεσα στους ασθενείς και την ομάδα έλεγχου ως προς τη στυτική λειτουργία, την οργασμική λειτουργία, την ικανοποίηση από τη συνουσία και τη συνολική ικανοποίηση.
Η σύγκριση των αποτελεσμάτων με τη βαθμολογία στο ASQ, αποκάλυψε πολλές διαφορές ανάμεσα σε ασθενείς και υγιείς. Στις γυναίκες οι σημαντικές διαφορές βρέθηκαν στην κλίμακα της εμπιστοσύνης, μια υψηλή βαθμολογία στην οποία είναι ενδεικτική ενός ασφαλούς τύπου προσκόλλησης και στην κλίμακα που αξιολογούσε την δυσαρέσκεια με την εγγύτητα , όπου μια υψηλήβαθμολογία είναι ενδεικτική ενός ανασφαλούς, αποφευκτικού τύπου προσκόλλησης. Οι υγιείς είχαν σημαντικά υψηλότερες βαθμολογίες στην κλίμακα εμπιστοσύνης ενώ οι γυναίκες με σεξουαλική διαταραχή είχαν σημαντικά υψηλότερες βαθμολογίες στην κλίμακα της δυσαρέσκειας με την εγγύτητα. Βρέθηκε επίσης μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δυο ομάδες γυναικών στην κλίμακα της ανάγκης για αποδοχή, στην οποία η υψηλή βαθμολογία είναι ενδεικτική του ανασφαλούς-φοβικού τύπου προσκόλλησης. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι γυναίκες που είχαν σεξουαλική δυσλειτουργία συγκέντρωσαν υψηλότερη βαθμολογία στην κλίμακα αυτή.
Στους άνδρες βρέθηκαν διαφορές ανάμεσα σε ασθενείς και υγιείς στις κλίμακες της εμπιστοσύνης και της δυσαρέσκειας με την εγγύτητα. Οι υγιείς είχαν υψηλότερη βαθμολογία στην πρώτη και οι άνδρες με σεξουαλική δυσλειτουργία είχαν υψηλότερη βαθμολογία στη δεύτερη κλίμακα.
Επιπλέον ανάλυση της επίδρασης του τύπου προσκόλλησης στις σεξουαλικές δυσλειτουργίες των ανδρών και των γυναικών αποκάλυψαν το σημαντικό ρόλο της ανάγκης για αποδοχή στην περίπτωση των γυναικών με σεξουαλική δυσλειτουργία. Στην περίπτωση των ανδρών βρέθηκε μια αρνητική συσχέτιση ανάμεσα στη σεξουαλική δυσλειτουργία και την εμπιστοσύνη.
Οι ερευνητές λοιπόν επισημαίνουν τη στατιστικά σημαντική σχέση ανάμεσα στην ανασφαλή προσκόλληση και την εμφάνιση σεξουαλικής δυσλειτουργίας. Ενδεχομένως, η έλλειψη μιας ασφαλούς βάσης κατά την παιδική ηλικία να επηρεάζει τόσο τις μελλοντικές σχέσεις των ατόμων συμπεριλαμβανομένων των σεξουαλικών όσο και τη σεξουαλικήτους λειτουργία. Αντιθέτως, η αυτοεκτίμηση και η αίσθηση ασφάλειας στις προσωπικές σχέσεις μπορεί να αποτρέψουν την εμφάνιση σεξουαλικών προβλημάτων όπως είναι η στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες, και η ανοργασμία ή ο κολεόσπασμος στις γυναίκες.
Στιςγυναίκεςησεξουαλικήδυσλειτουργίασυνδέθηκεμεχαμηλήεμπιστοσύνη, αυξημένη δυσαρέσκεια με την εγγύτητα και υψηλήανάγκη για αποδοχή. Οι παράγοντες αυτοί είναι ενδεικτικοί μη λειτουργικών μοτίβων σχέσης , καθώς και αυξημένου κινδύνου εμφάνισης ψυχολογικών και σεξουαλικών προβλημάτων. Βασισμένοι στα ευρήματα αυτά, οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι οι γυναίκες με σεξουαλική δυσλειτουργία εμπλέκονται συχνά σε μοντέλα σχέσεων αποφευκτικού, απορριπτικού, φοβικού, ανασφαλή τύπου προσκόλλησης.
Ιδιαίτερα η υψηλή ανάγκη για αποδοχή δείχνει την έλλειψη της ασφαλούς βάσης στις γυναίκες με σεξουαλική δυσλειτουργία και παραπέμπει στον φοβικό ανασφαλή τύπο προσκόλλησης ο οποίος επιβεβαιώνεται στον επίμονο φόβο που σχετίζεται με τη συνουσία και χαρακτηρίζει γυναίκες που υποφέρουν από κολεόσπασμο ή δυσπαρεύνια. Παράλληλα, υπογραμμίζεται η αξία του αισθήματος ασφάλειας στο πλαίσιο μιας υγιούς σεξουαλικής σχέσης.
Η χαμηλή βαθμολογία των ανδρών με ΣΔ στην κλίμακα της εμπιστοσύνης και η υψηλή στην κλίμακα της δυσαρέσκειας με την εγγύτητα, δείχνει ότι οι άνδρες με ΣΔ υιοθετούν αποφευκτικότύποπροσκόλλησης στις σχέσεις του,γεγονός που συνεισφέρει στη διατήρηση της ΣΔ. Στην περίπτωση των ανδρών μπορούμε λοιπόν ξεκάθαρα να μιλήσουμε για ένα φαύλο κύκλο ανάμεσα στην αποφευκτικού τύπου προσκόλληση και τα σεξουαλικά προβλήματα. Από την άλλη, η εμπιστοσύνη φαίνεται να έχει έναν προστατευτικό ρόλο απέναντι στην εμφάνιση της ΣΔ..
Το μικρό δείγμα της μελέτης, καθώς και οι διαφορετικές σεξουαλικές λειτουργίες που αξιολογηθήκαν στην περίπτωση των γυναικών αποτελούν περιορισμούς που αναδεικνύουν την ανάγκη επαλήθευσης των ευρημάτων σε μελλοντική μελέτη. Παράλληλα, το ψυχομετρικό πρωτόκολλο θα μπορούσε να επεκταθεί με εργαλεία που θα εκτιμούν επιπλέον παράγοντες, όπως είναι το άγχος και η κατάθλιψη σε σχέση τον τύπο προσκόλλησης και τη σεξουαλική δυσλειτουργία.
Συμπερασματικά, η έρευνα έδειξε ότι υπάρχουν υψηλότερα επίπεδα ανασφαλούς προσκόλλησης σε άνδρες και γυναίκες με σεξουαλικά προβλήματα. Η ασφάλεια φαίνεται να είναι πολύ σημαντικός παράγοντας για την υγιή σεξουαλικότητα στον άνδρα καθώς ο αποφευκτικός και ανασφαλής τύπος προσκόλλησης βρέθηκε να χαρακτηρίζει το μοντέλο σχέσης των ανδρών με ΣΔ. Στις γυναίκες με σεξουαλικές δυσλειτουργίες ο έκδηλος ανασφαλής τύπος προσκόλλησης με φοβικά και αγχώδη χαρακτηριστικά μπορεί να επηρεάσει πολυπαραγοντικά τα μοτίβα των σχέσεων.
Βασισμένοι στα ευρήματα αυτά, οι ερευνητές προτείνουν τη εστίαση της κλινικής έρευνας στη σχέση ανάμεσα στον τύπο προσκόλλησης και τα σεξουαλικά προβλήματα με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του ρόλου των μοντέλων σχέσεων στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας που εξειδικεύεται στις σεξουαλικές δυσλειτουργίες. Στην ψυχοθεραπεία, η σχέση θεραπευόμενου-θεραπευτή έχει δομικό ρόλο στη βελτίωση των ψυχικών αναπαραστάσεων που σχετίζονται με την ανασφαλή προσκόλληση.
Το άρθρο επιμελήθηκε ο Κ.Κωνσταντινίδης, Χειρουργός, Ουρολόγος-Ανδρολόγος, Πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Αθηνών, www.andrologia.gr
