Ιδιαίτερα στρεσογόνος και ψυχικά επώδυνη μπορεί να εξελιχθεί για τα «πρωτάκια» η διαδικασία προσαρμογής τους στο νέο σχολικό περιβάλλον, είτε πρόκειται για το νηπιαγωγείο (είσοδος στην υποχρεωτική εκπαίδευση), είτε για το δημοτικό, είτε για το γυμνάσιο.
«Θα έχω φίλους;», «Θα με συμπαθήσει ο καθηγητής;», «Θα με αγαπάει η μαμά, αν δεν τα βγάλω πέρα με τα καινούργια μαθήματα», είναι τα μεγάλα άγχη, που -με μικρές παραλλαγές- καταλαμβάνουν τους μαθητές, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Γονείς και εκπαιδευτικοί είναι εκείνοι που πρέπει να βοηθήσουν στην προσαρμογή των παιδιών, καθησυχάζοντας τις -βάσιμες και μη- ανησυχίες τους. Τι γίνεται, όμως, όταν οι γονείς είναι πιο αγχωμένοι από τα παιδιά τους;
Κακός σύμβουλος η άγνοια
Μια γενική διαπίστωση είναι ότι η μετάβαση των παιδιών τους σε νέα σχολική βαθμίδα συνιστά για τους γονείς μια αγχωτική διαδικασία. Όταν, όμως, το άγχος τους φτάνει να γίνεται πανικός ή όταν μετατοπίζεται στο παιδί, αλλά και όταν υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις στη συμπεριφορά του μαθητή που να δικαιολογούν την ανησυχία, εκεί χρειάζεται παρέμβαση. Είναι οι γονείς εκείνοι που πρέπει πρώτα να αναζητήσουν βοήθεια.
Φορείς, με εξειδικευμένη γνώση, που υποστηρίζονται από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως οι κατά τόπους σχολές γονέων, δύνανται να καθοδηγήσουν τους γονείς, να τους απαλλάξουν από το αδικαιολόγητο άγχος και να εντοπίσουν τις περιπτώσεις εκείνες όπου υπάρχει πραγματικά πρόβλημα.
«Το δικό μας έργο είναι να βοηθήσουμε τους γονείς, ώστε να μπορούν να αναγνωρίζουν, όταν κάτι πάει στραβά ή είναι πιο δύσκολη η προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο από ό,τι αναμενόμενα, αλλά πρωτίστως να τους εξοικειώσουμε με αντιδράσεις, ώστε να μην τρομάζουν με συμπεριφορές των παιδιών τους που είναι φυσιολογικές, σε μία φάση μεταβατική για εκείνα, όπως η είσοδος στην υποχρεωτική εκπαίδευση ή στο γυμνάσιο, που αφενός ανοίγει έναν νέο κόσμο για εκείνα, αφετέρου τα φέρνει αντιμέτωπα με καινούργιες προκλήσεις και αγωνίες» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η σχολική ψυχολόγος Μαρία Κυριακίδου, αναπληρώτρια επιστημονική διευθύντρια του Κέντρου Πρόληψης της Εξάρτησης από Ναρκωτικά και Προαγωγής της Υγείας «Πυξίδα».
Η επιστημονική ομάδα της «Πυξίδας» υλοποιεί τα τελευταία χρόνια ειδικές δράσεις δωρεάν πληροφόρησης και ενημέρωσης για τους γονείς και τους δασκάλους, σχετικά με την ομαλή προσαρμογή των παιδιών σε νέο σχολικό περιβάλλον, στα σχολεία των δήμων Νεάπολης-Συκεών, Λαγκαδά και Βόλβης.
Οι μαθητές ανησυχούν για την αποδοχή τους και οι γονείς για τις μαθητικές επιδόσεις
«Νομίζω ότι οι γονείς είναι πολύ αγχωμένοι για την προσαρμογή των παιδιών τους στο νέο σχολικό περιβάλλον, έρχονται συχνά σφιγμένοι, ακόμη και σε κατάσταση πανικού. Διαπιστώνουμε, επίσης, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν βοηθά να συζητούν μεταξύ τους, καθώς αντί η συζήτηση να λειτουργήσει υποστηρικτικά, εντείνει την ανησυχία, αναπαράγοντας στερεότυπες προσεγγίσεις, όπως ‘πρώτη δημοτικού, τώρα αρχίζουν τα δύσκολα’, ‘πρώτη Γυμνασίου, δεν φαντάζεστε τι σας περιμένει’ κ.λπ. Γι’ αυτό παροτρύνουμε τους γονείς να έλθουν να μας βρουν, γιατί πολλές φορές είναι μπερδεμένοι, έχουν ένα παιδί, που συμπεριφέρεται φυσιολογικά και θεωρούν, ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα» σημειώνει η κα Κυριακίδου.
Μια διαπίστωση με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι για τους περισσότερους γονείς η μεγαλύτερη ανησυχία τους σχετίζεται με τις μαθητικές επιδόσεις των παιδιών τους στο σχολείο και δευτερευόντως με την κοινωνικοποίησή τους και την αποδοχή τους από δασκάλους και συμμαθητές, που είναι η βασική πηγή ανησυχίας για τα ίδια τα παιδιά.
«Το κομμάτι του άγχους, σε σχέση με τις απαιτήσεις του σχολικού περιβάλλοντος, μπορεί να μείνει προβληματικό ή να γίνει δημιουργικό, ανάλογα πώς θα το προσεγγίσει ο γονιός και αν θα βοηθήσει και το παιδί του» διευκρινίζει η κα Κυριακίδου, προσθέτοντας ότι «ακριβώς πάνω στο άγχος των γονιών για τις μαθητικές επιδόσεις, ακουμπά το άγχος του παιδιού, αν οι γονείς θα το αποδέχονται, σε περίπτωση που δεν έχει υψηλές επιδόσεις».
«Όμως, το πιο σημαντικό για τα παιδιά είναι να νιώσουν ενταγμένα στο σχολείο, να αισθάνονται ότι έχουν ανθρώπους που εμπιστεύονται. Οι γονείς πρέπει να προσφέρουν τη μεγαλύτερη υποστήριξη, να καλλιεργήσουν ένα περιβάλλον ασφάλειας και κατανόησης για το παιδί τους, και να έχουν πάντα τα μάτια και τα αφτιά τους ανοιχτά για τα προβλήματά του» υπογραμμίζει η σχολική ψυχολόγος.
Πότε υπάρχει πρόβλημα και τι πρέπει να κάνουν οι γονείς;
Γενικός κανόνας που να ορίζει συγκεκριμένη διάρκεια για την περίοδο προσαρμογής των μαθητών στη νέα σχολική βαθμίδα δεν υπάρχει, σύμφωνα με την κα Κυριακίδου. Ωστόσο, όπως εξηγεί, «ο γονιός πρέπει να κινητοποιηθεί όταν διαπιστώνει ότι καθώς περνά ο καιρός, ένα πρόβλημα παραμένει και δεν αλλάζει».
Οι αντιδράσεις διαμαρτυρίας κατά την προσαρμογή στο νέο σχολικό περιβάλλον δεν είναι κάτι ανησυχητικό. Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, οι μαθητές μπορεί να παρουσιάσουν έντονο άγχος, εφιάλτες και δυσκολίες στον ύπνο, δυσφορία για ό,τι αφορά στο σχολείο, επιθετικότητα ή και σωματικά συμπτώματα (κούραση, πόνοι, ζαλάδες).
«Πρέπει οι γονείς να παρακολουθούν τη συμπεριφορά του παιδιού, να είναι σε συνεννόηση με τον εκπαιδευτικό, όταν για παράδειγμα φαίνεται ότι το παιδί δεν συμμετέχει στο μάθημα, δεν είναι χαρούμενο, εκφράζει δυσφορία για το σχολείο ή δυσκολεύεται να κάνει φίλους. Στην αρχή πολλά παιδιά μπορεί να έχουν τέτοια προβλήματα, όμως, μέρα με τη μέρα, τα παιδιά πρέπει να δείχνουν πιο άνετα» επισημαίνει η κα Κυριακίδου.
«Για να βοηθήσουν τα παιδιά οι γονείς δεν πρέπει να υποτιμούν τις δυσκολίες και τις αγωνίες που βιώνουν, ούτε να καλλιεργούν υπερβολικές προσδοκίες για το σχολείο. Αντίθετα, μπορούν να ακούν με σεβασμό για τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους, δείχνοντας εμπιστοσύνη στα παιδιά και ενθαρρύνοντάς τα ότι μπορούν να τα καταφέρουν» τονίζει.
