Μία ώρα χωρίς όραση έζησαν οι μαθητές του Γ6 της Γ’ τάξης του Γυμνασίου της Νέας Αλικαρνασσού στην Κρήτη.
Έχοντας τα μάτια τους δεμένα μʼ ένα μαύρο μαντήλι, οι μαθητές συμμετείχαν σʼ ένα πρόγραμμα αγωγής υγείας της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια προσπάθεια να προσεγγίσουν την αναπηρία με μια άλλη ματιά.
Η Αλεξάνδρα Βουϊδάσκη και οι συμμαθητές της έγραψαν γι’ αυτήν την δοκιμασία:
«Εμείς, οι μαθητές του Γ6 της Γʼ τάξης του Γυμνασίου Νέας Αλικαρνασσού, με τη συμπαράσταση και καθοδήγηση της φιλολόγου μας κ. Μαρίας Οικονομάκη, ελπίζουμε, πιστεύουμε και θέλουμε να διαμορφώσουμε το δικό μας καλύτερο κόσμο.
Για να πετύχουμε όμως κάτι τέτοιο, θα πρέπει μέσα μας νʼ ανθίσει το αίσθημα της κατανόησης και της αλληλεγγύης. Γιʼ αυτό το λόγο αποφασίσαμε, με αργά αλλά σταθερά βήματα, να αγγίξουμε το θέμα των ατόμων με αναπηρία συμμετέχοντας σʼ ένα πρόγραμμα Αγωγής Υγείας της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Την προσπάθειά μας αυτή στηρίζουν ανεπιφύλακτα και παρακολουθούν με ενδιαφέρον, τόσο ο διευθυντής του σχολείου μας κ. Κωνσταντίνος Χρονάκης όσο και ολόκληρο το σχολείο μας, δηλαδή οι καθηγητές μας και οι συμμαθητές μας.
Συγκεκριμένα, αφού ενημερωθήκαμε για κάποιες μορφές αναπηρίας μέσα από διάφορες διαδικασίες ομαδικής συνεργασίας και διαλόγου, οδηγηθήκαμε σε φωτεινά “τυφλά” μονοπάτια… Σκεφθήκαμε δηλαδή να εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στα άτομα με προβλήματα όρασης.
Στο πλαίσιο λοιπόν του προγράμματός μας, στο οποίο δώσαμε τον τίτλο “Προσεγγίζοντας την αναπηρία με μια άλλη ματιά”, θα προσπαθήσουμε κατά τη διάρκεια όλης της σχολικής χρονιάς, να συναισθανθούμε την έννοια “αναπηρία” και “τυφλότητα” μέσα από ομαδικές συνεδριάσεις, ενημερώσεις από ειδικούς, επικοινωνία με τυφλά άτομα, συμμετοχή σε σχετικές εκδηλώσεις αλλά και εκφράζοντας τους δικούς μας προβληματισμούς και απόψεις σχετικά με θέματα που αφορούν στα άτομα με αναπηρία γενικά αλλά και με προβλήματα όρασης ειδικότερα».
Το γράμμα του τυφλού φοιτητή
«Το ταξίδι μας, λένε, ξεκίνησε σχετικά απρόσμενα, όταν, καθώς αναζητούσαμε πληροφορίες στο διαδίκτυο σχετικά με τα διάφορα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην Ελλάδα τα άτομα με αναπηρίες, είχαμε την τύχη να διαβάσουμε ένα ηλεκτρονικό γράμμα, ένα e-mail.
Το e-mail αυτό έχει γραφτεί από τον Βαγγέλη Αυγουλά, εκ γενετής τυφλό, φοιτητή της Νομικής Αθηνών και απευθύνεται σε όλους εμάς τους ανθρώπους που με την αδιαφορία μας ή ακόμα και τη σκληρότητά μας απέναντι στα άτομα με σοβαρά προβλήματα όρασης, τα περιθωριοποιούμε και τα αποξενώνουμε. Αυτό που μας έκανε εντύπωση είναι η αυτοπεποίθηση, η δύναμη, η σιγουριά και η ειλικρίνειά του.
Με απλά λόγια, χωρίς υπερβολικές εκφράσεις και έντονους συναισθηματισμούς, κατορθώνει να στείλει ένα σημαντικό μήνυμα στην κοινωνία μας: τα άτομα με αναπηρίες δεν επιζητούν ούτε τη συμπόνια μας ούτε τον οίκτο μας, θέλουν απλώς να απολαύσουν με αξιοπρέπεια τα αγαθά που όλοι οι άνθρωποι δικαιούμαστε να απολαμβάνουμε.
Αναφέρει ότι οι άνθρωποι με προβλήματα όρασης έχουν τα ίδια δικαιώματα, άρα δικαιούνται και τις ίδιες ευκαιρίες και, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, μπορούν να επιβιώσουν το ίδιο καλά μέσα στην κοινωνία μας.
Το γράμμα του Βαγγέλη ήταν καθοριστικό. Άφησε ένα πολύ μεγάλο στίγμα στις καρδιές μας και γιʼ αυτό επιδιώξαμε αμέσως την επικοινωνία μαζί του.
Αρκετά παιδιά από την ομάδα μας επικοινωνούμε μαζί του μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας και έχουμε βάλει ως στόχο μας να τον γνωρίσουμε από κοντά σε μια μελλοντική συνάντηση, για την οποία του ετοιμάζουμε πολλές εκπλήξεις».
Πώς αισθανθήκαμε με τα μάτια κλειστά
Οι μαθητές σημειώνουν: «Εν τω μεταξύ συνεχίζουμε να ερευνούμε και να ενημερωνόμαστε σχετικά με την τυφλότητα και μέσα από προσωπική έρευνα για τις παθήσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια όρασης αλλά και ερχόμενοι σε επαφή με αρμόδιους φορείς της πόλης μας.
Στο πλαίσιο μιας τέτοιας επαφής, προσκαλέσαμε την κ. Χαρά Κλινάκη, εκπαιδεύτρια προσανατολισμού/ κινητικότητας ατόμων με προβλήματα όρασης, η οποία εργάζεται στην Περιφερειακή Ένωση Τυφλών Ν. Ηρακλείου και δέχθηκε με πολλή προθυμία να επισκεφθεί το σχολείο μας.
Στη συνάντηση αυτή προσκαλέσαμε επίσης και την υπεύθυνη των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας Ν. Ηρακλείου, κ. Κατερίνα Βιλανάκη, καθώς και τη σχολική σύμβουλο των φιλολόγων, κ. Λένα Τζεδάκη, οι οποίες με πολύ ενδιαφέρον παρακολούθησαν την όλη διαδικασία.
Αν και όλη η ομάδα μας είχε από πριν ενημερωθεί ότι θα γινόταν κάποια ενημέρωση από την κ. Κλινάκη, οι προσδοκίες μας για το αποτέλεσμα αυτής της συνάντησης ήταν πολύ χαμηλές σε σχέση με το τι προέκυψε τελικά. Αρχικά, μας προκάλεσε μεγάλη έκπληξη το γεγονός ότι μας ζήτησαν να δέσουμε τα μάτια μας μʼ ένα μαντήλι για να μην έχουμε καμιά οπτική επαφή με την κ. Κλινάκη.
Η αίσθηση της απώλειας του φωτός, του απόλυτου σκοταδιού, ήταν αρκετά άσχημη, ενοχλητική και σίγουρα πρωτόγνωρη.
Όταν μπήκε μέσα στην τάξη και κάνοντας τα πρώτα βήματα, όλοι αρχίσαμε να επικεντρώνουμε την ακοή μας στο σημείο που υποθέταμε ότι κατευθυνόταν και μέσα από τη φωνή της, ο καθένας από εμάς έπλαθε με τη φαντασία του την εξωτερική της εικόνα.
Στην τάξη επικρατούσε απόλυτη ησυχία, καθώς, έχοντας χάσει προσωρινά κάθε οπτική επαφή με το περιβάλλον, οξύναμε σε μεγάλο βαθμό την ακοή μας.
Αφού μας ενημέρωσε για την καθημερινότητα των ατόμων με προβλήματα όρασης και για το πώς αυτή, μέσω του έργου της ως εκπαιδεύτρια προσανατολισμού/κινητικότητας, τους μαθαίνει να κυκλοφορούν μόνοι τους αποκτώντας αυτονομία, μας έδωσε και κάποιες βασικές πληροφορίες για το πώς πρέπει να τους συμπεριφερόμαστε.
Στη συνέχεια μας έδειξε τη γραφή Braille, μια γραφομηχανή της γραφής αυτής και πολλά άλλα βοηθήματα που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι με προβλήματα όρασης».
Τι νιώσαμε
«Η στιγμή, όμως, που δε θα σβηστεί από το μυαλό μας και πιστεύουμε όλοι ότι αποτέλεσε και την ουσία όλης αυτής της βιωματικής διαδικασίας ήταν όταν μας ζήτησε, πριν ακόμα βγάλουμε τα μαντήλια, να χαρακτηρίσουμε με μια λέξη την τυφλότητα. Οι απαντήσεις μας ήταν πολλές και κάποιες από αυτές πολύ ιδιαίτερες.
Όλοι μας θέλαμε να μιλήσουμε, να βγάλουμε το συναίσθημα που βιώσαμε: απόρριψη, κενό, άγνωστο, μοναξιά, περιθώριο, στέρηση, κατάρα αλλά και ελευθερία, δύναμη, φαντασία, ουσία, εξιδανίκευση είναι μερικές από τις σκέψεις μας και τα συναισθήματά μας.
Ακούγοντας ο ένας τα συναισθήματα του άλλου να εκφράζονται και να καταγράφονται από την κ. Κλινάκη στον πίνακα, αντιληφθήκαμε ότι ο καθένας από εμάς είναι ξεχωριστός, ότι ποτέ δεν υπάρχει μια μόνο όψη για κάθε πράγμα και πως όλες οι σκέψεις και απόψεις είναι εξίσου αποδεκτές.
Στο τέλος αυτής της συνάντησης όλοι μας προσπαθούσαμε να ηρεμήσουμε από τα έντονα συναισθήματα που είχαμε βιώσει. Σχεδόν ταυτόχρονα, όμως, αρχίσαμε κιόλας να προτείνουμε και να σχεδιάζουμε τι άλλο μπορούσαμε να κάνουμε στο πλαίσιο του προγράμματός μας, ενώ η κ. Κλινάκη δέχθηκε πρόθυμα να μας βοηθήσει σʼ ό,τι και αν της ζητήσαμε και την ευχαριστούμε ιδιαίτερα γιʼ αυτό.
Όλες μας όμως οι σκέψεις, οι προτάσεις και τα σχέδια θα έμεναν γραμμένες στο μυαλό μας ή σε μια κόλλα χαρτιού, αν δεν είχαμε την υποστήριξη, την αγάπη και την εμψύχωση της καθηγήτριάς μας κ. Οικονομάκη, που προσπαθεί να μας μάθει να συνεργαζόμαστε και να αποδεχόμαστε ο ένας τον άλλο.
Με υπομονή και επιμονή βρίσκεται πάντα στο πλευρό μας, μας συντονίζει και είναι πρόθυμη να υλοποιήσει κάθε σκέψη μας, γιʼ αυτό νιώθουμε και την ανάγκη να την ευχαριστήσουμε μέσα από αυτό το άρθρο».
Οι μαθητές καταλήγουν: Η νέα γενιά δεν «κοιμάται»
«Κλείνοντας θα θέλαμε να επισημάνουμε πως η νέα γενιά όχι μόνο δεν «κοιμάται», αλλά η δράση της είναι ζωντανή, η φωνή της είναι δυνατή και σίγουρα θα βρει τον τρόπο νʼ ακουστεί και να φθάσει ακόμα και σʼ αυτούς που με την αδιαφορία τους αποδεικνύουν την ψυχική τους αναπηρία, που είναι η χειρότερη μορφή αναπηρίας.
Γνωρίζουμε πως οι προσδοκίες μας είναι πολλές, όπως πολλά είναι και τα όνειρά μας, αλλά ελπίζουμε πως όλοι οι άνθρωποι κάποτε θα ξυπνήσουν και θα δουν με τα μάτια της ψυχής τους, αντιμετωπίζοντας με σεβασμό και κατανόηση τα άτομα με αναπηρίες.
Πιστεύουμε πως όλοι μπορούμε να αλλάξουμε, αρκεί να κάνουμε ένα βήμα κάθε φορά. Γιʼ αυτό προτείνουμε σʼ όλους εσάς να κάνετε το πρώτο βήμα. Απλώς δοκιμάστε όπως εμάς… μία ώρα χωρίς όραση.
Οι μαθητές του τμήματος Γ6 του Γυμνασίου Νέας Αλικαρνασσού»
Πηγή: εφ. Πατρίς Ηρακλείου Κρήτης
