Ένα ντοκιμαντέρ, το οποίο διανέμεται μέσω του διαδικτύου, έχει κατορθώσει να «πείσει» εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την υφήλιο να αλλάξουν δομικές θεωρήσεις που έχουν για την ιστορία του κόσμου, το σύστημα λειτουργίας της κοινωνίας και του πολιτισμού μας, καθώς και να αναθεωρήσουν τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις!
Ο λόγος για το Zeitgeist («Πνεύμα των Καιρών»), μια 2ωρη καλοδουλεμένη κατά κοινή ομολογία παραγωγή, η οποία διανέμεται δωρεάν από το 2007 στο διαδίκτυο, ενώ η επιτυχία του (αλλά και το εύρος των νέων «αποκαλύψεων» και των στοιχείων που μεταδίδει) οδήγησε και στην παραγωγή του δεύτερου μέρους το 2008. Σύμφωνα με πληροφορίες, αναμένεται και τρίτο μέρος την άνοιξη του νέου έτους.
Τη διάδοσή του ακολούθησε η δημιουργία χιλιάδων γκρουπ και φόρουμ στο διαδίκτυο που υποστηρίζουν, αναλύουν ή ασκούν κριτική στις «αποκαλύψεις» του ντοκιμαντέρ. Αντίστοιχη, όμως, ήταν και η αντίδραση των συμβατικών Μέσων ενημέρωσης, τα οποία στο σύνολό τους καταδίκασαν τα στοιχεία που παρουσιάζονται με την κατηγορία (κυρίως) ότι στερούνται της αξιοπιστίας των πηγών τους και ότι το ντοκιμαντέρ παροτρύνει τον κόσμο σε μία -λίγο πολύ- συνωμοσιολογική θεώρηση των πραγμάτων.
Μολονότι το ντοκιμαντέρ δεν δημιούργησε τριγμούς στο «σύστημα» ούτε προκάλεσε φορείς, όπως η εκκλησία, ο Λευκός Οίκος και η Παγκόσμια Τράπεζα να προβούν σε ανακοινώσεις, όπως ίσως ο Peter Joseph, δημιουργός του ντοκιμαντέρ, θα ανέμενε με αισιοδοξία, εντούτοις, η δουλειά του έχει λάβει 3 διεθνή βραβεία! Ωστόσο, αυτό είναι το λιγότερο: οι εκατομμύρια θαυμαστές του (μέσα στις 3 πρώτες εβδομάδες προβολής του ντοκιμαντέρ, το παρακολούθησαν περισσότεροι από 50 εκατομμύρια άνθρωποι!) διαδίδουν τις «ιδέες», συζητούν και επεκτείνουν την έρευνα με νέα στοιχεία και πολλοί εξ αυτών είναι έτοιμοι να αλλάξουν εκτός από αντιλήψεις και τον τρόπο ζωής τους!
Η zougla.gr, ορμώμενη από τη μεγάλη δημοτικότητα του ντοκιμαντέρ και την απαρχή ενός νέου κινήματος γύρω από αυτό, παρουσιάζει σύντομα και δίχως να λαμβάνει θέση τα κύρια κεφάλαιά του και πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα: συναντά τους ιδρυτές του ελληνικού κινήματος και συζητάει μαζί τους για μια σειρά «επίμαχων», σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ, ζητημάτων.
Τι πραγματεύεται
Το πρώτο μέρος του Zeitgeist (δείτε το με ελληνικούς υπότιτλους εδώ) ξεκινά με την αμφισβήτηση της εγκυρότητας -αλλά και της πρωτογένειας- του χριστιανικού δόγματος (άλλα και των υπόλοιπων δημοφιλών θρησκειών γενικότερα), προβάλλοντας τις αρχαιότερες θρησκείες ως την βασική -αλλά μη παραδεκτή από το χριστιανικό δόγμα- πηγή των θεμελιωδών αρχών της χριστιανοσύνης.
Εν συνεχεία παρουσιάζονται στοιχεία που θέτουν υπό αμφισβήτηση την εγκυρότητα των ανακοινώσεων των ΗΠΑ περί του τρομοκρατικού χτυπήματος της 11 Σεπτεμβρίου, διακηρύττοντας λίγο πολύ ότι πρόκειται για μια εντελώς ανήθικη, καλοστημένη τακτική παραπλάνησης, προκειμένου να δικαιολογηθούν οι επερχόμενοι πόλεμοι κατά της τρομοκρατίας.
Η πρώτη ταινία κλείνει παρουσιάζοντας ανείπωτες πλευρές της ιστορίας των ΗΠΑ, το νόημα των οποίων είναι να φανεί η πραγματική αιτία που καθοδηγεί τα πανίσχυρα κέντρα αποφάσεων τόσο για τις χρηματοπιστωτικές τους ενέργειες όσο και για τα κίνητρα που κρύβονται πίσω από μερικούς από τους σημαντικότερους πολέμους του 20ου αιώνα.
Addendum
Το δεύτερο μέρος με τίτλο «Zeitgeist Addendum» (δείτε το με ελληνικούς υπότιτλους εδώ) εστιάζει στους μηχανισμούς που διέπουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέσω των οποίων τα κράτη παραμένουν πάντα δέσμια των ιθυνόντων των μηχανισμών αυτών που κινούν τα νήματα της οικονομίας κατά το δοκούν και σίγουρα όχι με γνώμονα τα συμφέροντα των λαών.
Το αν ισχύουν ή όχι τα στοιχεία που παρουσιάζονται (και) εδώ χρήζει μεγάλης ανάλυσης και οι ενστάσεις παραμένουν και εδώ έντονες. Ανεξάρτητα από το ντοκιμαντέρ, όμως, στις μέρες μας δεν λείπουν οι σημαίνουσες φωνές που αμφισβητούν δημόσια τόσο τα κίνητρα όσο και τις μεθόδους αυτών που ουσιαστικά καθορίζουν τις τύχες των οικονομιών. Όπως σχολιάζει στο βιβλίο του «Η Μεγάλη Αυταπάτη» ο επιφανής οικονομολόγος και πρώην διευθύνων αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Τζόζεφ Στίγκλιτζ, «οι αποφάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου λαμβάνονται με βάση ένα περίεργο μείγμα ιδεολογίας και κακών οικονομικών, ένα δόγμα που μερικές φορές μοιάζει μόλις να συγκαλύπτει κάποια ιδιαίτερα συμφέροντα» και συνεχίζει, λέγοντας ότι το σύστημα που μας διέπει είναι ένα «σύστημα που θα μπορούσε να ονομαστεί παγκόσμια διακυβέρνηση χωρίς παγκόσμια κυβέρνηση, ένα σύστημα όπου λίγοι οργανισμοί (Παγκόσμια Τράπεζα και ΔΝΤ) κυριαρχούν στο σκηνικό και πολλοί από εκείνους που υφίστανται τις αποφάσεις των τελευταίων μένουν σχεδόν χωρίς τη δική τους φωνή». Αναγνώριση μιας δεδομένης κατάστασης από κάποιον που την έχει ζήσει από μέσα λοιπόν και άρα… πεδίο προβληματισμού λαμπρό για το zeitgeist που προσφέρει τη δική του εκδοχή.
Ατού του ντοκιμαντέρ είναι η συνέντευξη με έναν «οικονομικό δολοφόνο», δηλαδή έναν πρώην διπλωμάτη των ΗΠΑ (του οποίου το σχετικό βιβλίο έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα, πλην όμως έχει «θαφτεί» από τους Αμερικάνους κριτικούς), ο οποίος, σύμφωνα με το βιβλίο και τις δηλώσεις του, παρουσιάζει τις ιμπεριαλιστικές κρυφές μεθόδους -στις οποίες συμμετείχε και ο ίδιος- που ακολουθούν οι ΗΠΑ ανά τον κόσμο. Από τη διαφθορά των κυβερνητικών αξιωματούχων των χωρών του αναπτυσσόμενου κόσμου, στις οποίες οι ΗΠΑ έχουν συμφέροντα, μέχρι τις «εξαφανίσεις» των αντιφρονούντων και τα κατευθυνόμενα πραξικοπήματα, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ βρίθει από τέτοιες απόκρυφες ιστορίες, σύμφωνα πάντα με τις «αποκαλύψεις» του ντοκιμαντέρ.
Πού μας οδηγούν όλα αυτά; Στο «Venus Project», σύμφωνα με το Zeitgeist, σε έναν κόσμο δηλαδή που θα βασίζεται στην αέναη και δωρεάν παραγωγή ενέργειας (μέσω των Ανανεώσιμων Πηγών), ένα τεχνολογικό επίτευγμα το οποίο ΘΑ μπορούσε να συμβεί άμεσα, αρκεί να το θελήσει η ανθρωπότητα. Ίσως, αυτό το σενάριο να μη βασίζεται μόνο στην επιστημονική φαντασία (δείτε το σχετικό παλαιότερο ρεπορτάζ της zougla.gr για το υπό διαμόρφωση σχέδιο παραγωγής ενέργειας από την έρημο εδώ).
Το ελληνικό κίνημα
Έχοντας πια κατακτήσει δικαίως τον χαρακτηρισμό ως «κίνημα», οι οργανωμένοι οπαδοί του Zeitgeist βρίσκονται σήμερα σε 73 χώρες και η Ελλάδα είναι μία από αυτές. Η zougla.gr συντόνισε μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με τα ιδρυτικά στελέχη του ελληνικού κινήματος, προκειμένου να ζητήσει… διευκρινίσεις. Παρακολουθήστε την κατατοπιστική ενημέρωση γύρω από τις βασικές αρχές των θέσεων ενός κινήματος που «υπόσχεται» να μας αλλάξει εκτός από τις ιδέες και την ποιότητα της ζωής, την ιστορία του κόσμου μας…
Το νόημα της ταινίας
ΤΙ μας λένε οι ιδρυτές του κινήματος; Το ντοκιμαντέρ του Peter Josef δεν προώθησε κάτι πραγματικά καινούργιο ούτε πραγματεύεται κάτι ιδιαίτερα πολύπλοκο: αποτέλεσε, όμως, την έμπνευση για την κινητοποίηση των ανθρώπων, προκειμένου να αλλάξουν την οπτική που βλέπουν τα πράγματα και να επιζητήσουν την αλλαγή που μπορεί να μας οδηγήσει στην κοινή ευημερία. Τα στοιχεία που «αποκαλύπτονται» αποτελούν συμβολισμούς με στόχο το σοκ της κοινής γνώμης που θα οδηγήσει σε τριγμούς και αμφισβήτηση κάποιων πραγμάτων που κακώς τα θεωρούμε δεδομένα. Μια ελληνική έκδοση του zeitgeist, η οποία θα αντικατοπτρίζει τα τοπικά προβλήματα, θα μπορούσε να αφυπνίσει περισσότερο κόσμο και ίσως στο μέλλον να παρακολουθήσουμε μια τέτοια εκδοχή.
Ιδιωτικοποίηση των παγκόσμιων προβλημάτων
Ο κόσμος μας αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα σήμερα. Ολοένα και αυξάνονται οι άνθρωποι που δηλώνουν ότι «δεν μου αρέσει αυτό που ζω». Μια άλλη θεώρηση των πραγμάτων είναι εφικτή, μια θεώρηση που μπορεί να οδηγήσει από την ατομικότητα στη συλλογικότητα, που θα οδηγήσει με τη σειρά της στην ενσωμάτωση των παγκόσμιων προβλημάτων, όπως η βία, η πείνα και η φτώχεια που συμβαίνουν αλλού στη δική μας ζωή με σκοπό όμως την επίλυσή τους. Αν θεωρήσουμε ότι ο θάνατος κάθε παιδιού στην Αφρική «συμβαίνει σε εμένα τώρα», τότε βρισκόμαστε στην απαρχή της επίλυσης των τεράστιων ανθρωπιστικών προβλημάτων.
Το χρήμα (και μόνο;) κάνει τον κόσμο να γυρίζει…
Σύμφωνα με τους υποστηρικτές του κινήματος, απαιτείται επαναπροσδιορισμός των αξιών του σημερινού ανθρώπου: το υπάρχον σύστημα συντηρεί τη λογική της «ζούγκλας», καθορίζοντας μια αυστηρή ιεραρχία που ευνοεί (αλλά και συντηρεί στη θέση του) τον ισχυρότερο. Με γνώμονα και κινητήριο μοχλό της κοινωνίας τη λογική του κέρδους και μόνο αυτής, τα πάντα λειτουργούν σύμφωνα με την επίτευξη αυτού του στόχου. Οι ελλείψεις, σύμφωνα πάντα με το κίνημα, πλέον είναι τεχνητές, μιας και η πρόοδος της τεχνολογίας μπορεί να οδηγήσει σε πραγματική αφθονία για όλους και στην εξάλειψη αυτών των ανταγωνισμών. Άλλωστε, η φύση του ανθρώπου δεν είναι αυτή: η σημερινή λογική της «παραγωγής παραγωγικών μηχανών» μπορεί να αλλάξει και να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που θα αναδεικνύει τα θετικά στοιχεία της ανθρώπινης φύσης, με γνώμονα τις αλληλέγγυες ανθρώπινες σχέσεις και την ηθική.
«Αχρήματη» κοινωνία – ουτοπία η εναλλακτική πραγματικότητα;
Πώς θα αλλάξει η λογική της θεοποίησης του κέρδους που οδηγεί σε όλα τα σημερινά δεινά; Μια «αχρήματη» κοινωνία είναι εφικτή, σύμφωνα με το κίνημα, η οποία θα λειτουργεί με άλλους κανόνες που θα εξαλείφουν τους ανταγωνισμούς. Η παγκόσμια συνεργασία των λαών με όραμα την κοινή ευημερία είναι εφικτό να επιτευχθεί, μιας και οι υπάρχοντες διαχωρισμοί είναι πλαστοί, αποτέλεσμα των συνθηκών που μας έχουν οδηγήσει μέχρι τη σημερινή κατάσταση της αδικίας και της φτώχειας. Η διατήρηση της εθνικής ταυτότητας μπορεί να συμπλεύσει μαζί με την πραγματική φιλία των λαών και την από κοινού αλλαγή του παγκόσμιου συστήματος.
Θέμα αρχών και όχι πολιτικής
Ενυπάρχουν πολιτικές επιρροές στο κίνημα; Ένα καταφανέστατο όχι είναι η απάντηση των μελών του, που κρατούν αποστάσεις από όλους τους ιδεολογικούς χώρους. Άλλωστε, με το υπάρχον σύστημα, το πρόβλημα δεν έγκειται στην ηγεσία, μιας και «ακόμα και οι ηθικοί πολιτικοί δεν μπορούν να κάνουν τίποτα». Η ιδεολογία και οι «αποκαλύψεις» του ντοκιμαντέρ δεν συνιστούν, άλλωστε, θεωρίες συνωμοσίας, όπως κατηγορείται από τους περισσότερους, αλλά μια διαφορετική θεώρηση της απτής πραγματικότητας…
Σε τι μπορούμε να ελπίζουμε;
Δεν είναι τα πάντα, όμως, «μαύρα». Η πρόοδος της τεχνολογίας και κυρίως η διάδοση του διαδικτύου που οδηγεί στην καλώς εννοούμενη παγκοσμιοποίηση είναι μια πολύ σοβαρή θετική εξέλιξη. Η λύση για την απαρχή ενός πιο δίκαιου παγκόσμιου συστήματος βρίσκεται στην παραγωγή καθαρής και αέναης ενέργειας, μέσω της προώθησης των ανανεώσιμων πηγών. Περί αυτού άλλωστε μιλάει και το «Venus Project», η λύση που προτείνει το κίνημα και βασίζεται στην ενεργειακή επανάσταση. Ωστόσο, μπορούμε να ελπίζουμε σε μια κοινωνία που θα βασίζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο πάτημα μερικών κουμπιών; Ναι, σύμφωνα με το κίνημα, μιας και πάντα θα βρίσκεται το δάχτυλο ενός «καλού» ανθρώπου πάνω από αυτά.
Τα συμπεράσματα, δικά σας.
