της Ειρήνης Κύρα, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.
Οι βιταμίνες ανήκουν στα λεγόμενα μικροθρεπτικά συστατικά: Μικρά, αφού απαιτούνται πολύ μικρές ποσότητες (από 10 μg-1 gr) αλλά θαυματουργά, αφού ακόμη και σε τόσο μικρή ποσότητα η δράση τους είναι απαραίτητη. Με ένα απλό παράδειγμα, φανταστείτε ότι για το «εργοστάσιο διαχείρισης ενέργειας» που λέγεται «μεταβολισμός», οι βιταμίνες και τα μέταλλα αποτελούν το λάδι που λιπαίνει τις μηχανές, ώστε να κυλήσει σωστά η διαδικασία.
Πώς γεννήθηκε όμως η ανάγκη για συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων; Αρχικά, οι συστάσεις είχαν σαν στόχο την αποφυγή κάποιας έλλειψης που μια ισορροπημένη διατροφή μπορούσε σίγουρα να προσφέρει. Τα τελευταία χρόνια όμως οι επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι τα εδάφη που αποτελούν τον πρώτο κρίκο της τροφικής αλυσίδας, έχουν φτωχύνει πλέον σε μεταλλικά στοιχεία. Έτσι, και τα τρόφιμα είναι πιο φτωχά σε θρεπτικά συστατικά, δυσκολεύοντας πρακτικά να καλυφθεί η ανάγκη μας σε βιταμίνες και μέταλλα, αποκλειστικά και μόνο μέσω της διατροφής. Από αυτή την άποψη η πρόσληψη ενός πολυβιταμινούχου συμπληρώματος θα ήταν ωφέλιμη για όλους μας. Αυτό το γεγονός επικαλείται και η αμερικάνικη σχολή δημόσιας υγείας του Harvard, θέτοντας το πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα δίπλα στη διατροφική πυραμίδα συστήνοντας καθημερινή κατανάλωση για τον γενικό πληθυσμό. Όσο το αν ισχύουν όμως τα ίδια δεδομένα και για τον ελλαδικό χώρο; Παρόλο που έχουμε την ευτυχία να ζούμε σε μια χώρα που συντηρεί σε κάποιο βαθμό τον εδαφικό της πλούτο, ενώ το κλίμα είναι πολύ ευνοϊκό, πολύ συχνά ακούμε τους παλιότερους να αντιλαμβάνονται τη διαφορά στην ποιότητα των τροφίμων του χθες και του σήμερα, ακόμη και μόνο από τη γεύση.
Ένα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα θα ωφελούσε σε μια διατροφή όμως που δεν υπάρχουν φρούτα και λαχανικά και μάλιστα σε ποικιλία. Το ίδιο μπορεί να συμβεί όταν προτιμάται το επεξεργασμένο/ πρόχειρο φαγητό έναντι του μαγειρεμένο στο σπίτι. Όσο περισσότερη είναι η επεξεργασία, τόσο μικρότερη είναι η θρεπτική του σύσταση- άλλο πράγμα λοιπόν, να ελέγχετε στο περιβάλλον του σπιτιού σας αυτή την επεξεργασία και άλλο να παραγγέλνετε συνέχεια απ’ έξω! Σκεφτείτε ότι, μόλις το 21% των εφήβων σήμερα ακολουθεί την παραδοσιακή Μεσογειακή Διατροφή δυσκολευόμενος έτσι να καλύψει τις ανάγκες του σε μικροθρεπτικά συστατικά.
Για τις ανάγκες αυτές, σημαντικό ρόλο παίζει και η ηλικία. Για παράδειγμα, μια γυναίκα στην εμμηνόπαυση έχει αυξημένες ανάγκες σε συγκεκριμένα μικροθρεπτικά συστατικά (π.χ. ασβέστιο, βιταμίνη D), σε σχέση με τις νεώτερες. Ενώ οι ηλικιωμένοι έχουν μειωμένη ικανότητα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών από το πεπτικό σύστημα, άρα ωφελούνται ιδιαίτερα από τα συμπληρώματα.
Ο αθλητισμός και ειδικότερα ο πρωταθλητισμός, αυξάνει την ανάγκη του οργανισμού για ενέργεια, καθώς και για ορισμένα θρεπτικά συστατικά, όπως πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, βιταμίνες, μέταλλα και ηλεκτρολύτες αυξάνουν κατακόρυφα. Tα πολυβιταμινούχα συμπληρώματα μπορούν επομένως να τους προστατέψουν από ελλείψεις διατροφής αλλά και να τους βοηθήσουν να προπονηθούν καλύτερα. Υπάρχουν δε κάποια συστατικά όπως είναι η ταυρίνη που αυξάνουν την εγρήγορση, την ενεργητικότητα του οργανισμού και βοηθάνε όχι μόνο τους αθλητές αλλά και όσους πολλές φορές οι εξαντλητικοί ρυθμοί της καθημερινότητας ξεπερνάνε τα όρια αντοχής τους ή απλά δεν τους αφήνουν το χρόνο να φροντίζουν όπως θα ήθελαν το πρόγραμμα διατροφής τους.
Ένα άτομο που νηστεύει, ένας χορτοφάγος ή ακόμη και ένα άτομο που κάνει δίαιτα μειώνοντας τις ποσότητες του φαγητού που καταναλώνει ίσως να μην παίρνει όλες τις βιταμίνες (σύμπλεγμα Β, βιταμίνες Α, Ε κ.ά.) και τα μέταλλα (σίδηρο, χαλκό, ασβέστιο, μαγνήσιο κ.ά.) που του είναι απαραίτητα. Ένα άτομο που καπνίζει επίσης έχει περισσότερες ανάγκες σε βιταμίνη C για παράδειγμα απ’ ό,τι αν δεν κάπνιζε ποτέ. Τέλος, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν διατροφικές προτιμήσεις που μπορεί να αποκλείουν την ικανοποιητική λήψη μερικών τροφών όπως τα ψάρια (απαραίτητα ω-3 λιπαρά) ή τα γαλακτοκομικά (ασβέστιο) κ.ο.κ.
Ένα πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα –που μπορεί να λέγεται πολυβιταμινούχο αλλά είναι πιο πλήρες αν περιέχει και μέταλλα- μας παρέχει τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις απ’ ό,τι αν τρώγαμε πολλά τρόφιμα μαζί, χωρίς βέβαια τις θερμίδες. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να αντικαταστήσουμε την τροφή μας με βιταμίνες, αφού η τροφή εξακολουθεί να αποτελεί το καλύτερο υπόστρωμα για να λάβουμε όλα τα θρεπτικά συστατικά για τις ζωτικές μας λειτουργίες. Έχετε πάντα κατά νου το δεύτερο σκέλος της φράσης «πολυβιταμινούχο συμπλήρωμα»- τα σκευάσματα αυτά έρχονται να συμπληρώσουν τη διατροφή μας.
Για ορθότερη χρήση, είναι καλό να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε τη λήψη ενός συμπληρώματος διατροφής, ιδίως αν πάσχετε από χρόνιες παθήσεις, ενώ είναι σημαντικό να ακολουθείτε τις οδηγίες λήψης του εκάστοτε σκευάσματος.
Σοφή κατανάλωση λοιπόν για να απολαύσετε όλα τα οφέλη και να βελτιώσετε την καθημερινότητά σας.
Σε συνεργασία με το mednutrition.gr
