Ιάπωνες επιστήμονες για πρώτη φορά μετέτρεψαν τον εγκέφαλο τυφλών πειραματόζωων σε «ζωντανή» πυξίδα, χάρη σε ένα γεωμαγνητικό εμφύτευμα, και με αυτό τον τρόπο επέτρεψαν στους αρουραίους να προσανατολίζονται στον χώρο τους σαν να βλέπουν γύρω τους.
Η νευροπροσθετική συσκευή (γεωμαγνητικός ηλεκτρονικός αισθητήρας) θα μπορούσε στο μέλλον να αξιοποιηθεί και από τυφλούς ανθρώπους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να βρίσκουν το δρόμο τους. Σε πρώτη φάση, τέτοιοι αισθητήρες θα μπορούσαν να τοποθετηθούν στα ειδικά μπαστούνια των τυφλών.
Σε κάθε περίπτωση, το επίτευγμα αποκαλύπτει την εκπληκτική πλαστικότητα και τις κρυμμένες δυνατότητες του εγκεφάλου των θηλαστικών, ο οποίος μπορεί να αναπληρώσει το κενό μιας χαμένης αίσθησης (εν προκειμένω της όρασης), με άλλες αισθητηριακές πληροφορίες (γεωμαγνητικές). Γι’ αυτό, ορισμένοι επιστήμονες δεν αποκλείουν ότι κάποια στιγμή οι άνθρωποι θα μπορέσουν να διευρύνουν κυριολεκτικά τους ορίζοντές τους, αποκτώντας -με τη βοήθεια της τεχνολογίας- νέες αισθήσεις, όπως γεωμαγνητικές, υπέρυθρης όρασης, υπερηχητικής ακοής κ.α.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Τόκιο, με επικεφαλής τον Γιούτζι Ικεγκάγια, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας “Current Biology”, σύμφωνα με το “Science”, δήλωσαν ότι η συσκευή τους δεν αποκαθιστά την όραση, αλλά την υποκαθιστά με μια αίσθηση προσανατολισμού, που επιτρέπει σε έναν οργανισμό να αναγνωρίζει τη θέση του σώματός του στο περιβάλλον.
Ο ψηφιακός αισθητήρας είναι παρόμοιος με εκείνους που υπάρχουν στα «έξυπνα» κινητά τηλέφωνα και είναι συνδεδεμένος με δύο μικροηλεκτρόδια, τα οποία συνεχώς στέλνουν σήματα ενεργοποίησης στην περιοχή της όρασης στον εγκεφαλικό φλοιό. Η συσκευή τροφοδοτείται από μια ενσωματωμένη μικροσκοπική μπαταρία.
Όταν ενεργοποιείται η «πυξίδα», ο αισθητήρας αυτόματα ανιχνεύει τη θέση του κεφαλιού και γεννά ηλεκτρικά ερεθίσματα, που μεταφέρουν στον εγκέφαλο την πληροφορία προς ποιά κατεύθυνση είναι στραμμένο το κεφάλι σε σχέση με τον γεωμαγνητικό άξονα βορρά νότου.
Τα υπόλοιπα είναι θέμα της πλαστικής «μαγείας» του εγκεφάλου. Μέσα σε δύο – τρεις ημέρες, μετά από πολλές δοκιμές και αποτυχίες, τα πειραματόζωα έμαθαν από μόνα τους να χρησιμοποιούν κατάλληλα το εμφύτευμα για να προσανατολίζονται σε έναν πολύπλοκο λαβύρινθο, σχεδόν σαν να έβλεπαν κανονικά (ποσοστό επιτυχίας άνω του 80%).
Προς μεγάλη έκπληξη των επιστημόνων, ορισμένοι τυφλοί αρουραίοι με την «πυξίδα» τα κατάφερναν εξίσου καλά με τα ζώα που έβλεπαν κανονικά. Όταν ο αισθητήρας – πυξίδα αφαιρέθηκε, οι αρουραίοι έχασαν και πάλι τον προσανατολισμό τους.
«Ίσως δεν κάνουμε πλήρη χρήση του εγκεφάλου μας» δήλωσε ο Γιούτζι Ικεγκάγια. «Ο περιορισμός δεν αφορά την έλλειψη προσπάθειας, αλλά τα αισθητηριακά όργανα του σώματός μας. Ο πραγματικός αισθητηριακός κόσμος πρέπει να είναι πολύ πιο ‘πολύχρωμος’ από ό,τι σήμερα βιώνουμε».
