Ένα θαλάσσιο οικοσύστημα εξαιρετικού φυσικού κάλους και ιδιαίτερης οικολογικής αξίας ήρθε στο φως μέσα από επιστημονική έρευνα που πραγματοποίησε στον βυθό της Γυάρου το εργαστήριο Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών για λογαριασμό της «WWF Ελλάς», στο πλαίσιο του προγράμματος «Κυκλάδες Life».
Από την επιστημονική έρευνα διαπιστώθηκε ότι πάνω από το 50% της χαρτογραφημένης περιοχής, έκτασης 24 τετραγωνικών χιλιομέτρων, καλύπτεται από λιβάδια Ποσειδωνίας και πυκνούς κοραλλιογενείς σχηματισμούς (τραγάνα), δύο σημαντικούς οικοτόπους που μαρτυρούν την υγεία του παράκτιου περιβάλλοντος και αποτελούν καταφύγιο για την αναπαραγωγή πολλών θαλάσσιων ειδών.
Η έρευνα, που διεξήχθη το περασμένο καλοκαίρι και δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα, τεκμηριώνει και επιστημονικά τη μοναδική σημασία της θαλάσσιας «Natura 2000» περιοχής της Γυάρου.
Ειδικότερα, χαρτογραφήθηκε μια περιοχή συνολικού εμβαδού 57,3 τετραγωνικών χιλιομέτρων, με αποτέλεσμα η περιοχή της Γυάρου να είναι πλέον η καλύτερα χαρτογραφημένη θαλάσσια περιοχή «Natura 2000» στην Ελλάδα.
Για τη χαρτογράφηση χρησιμοποιήθηκαν μέθοδοι γεωακουστικής διασκόπησης, οπτικής παρακολούθησης και δειγματοληψίας ιζημάτων του πυθμένα.
Σημειώνεται ότι τα λιβάδια της Ποσειδωνίας, το μοναδικό φυτό της θάλασσας που απαντάται μόνο στη Μεσόγειο, δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα, απελευθερώνουν οξυγόνο και προστατεύουν τον βυθό και την ακτή από τη διάβρωση.
Οι τραγάνες είναι πολύ σημαντικά αλιευτικά πεδία, αποτελούν πυρήνες βιοποικιλότητας και θεωρούνται δεξαμενές ατμοσφαιρικού διοξειδίου του άνθρακα. Έτσι, ο βυθός της Γυάρου φιλοξενεί δύο οικοτόπους που παρ’ ότι βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, εξασφαλίζουν ψάρια, εμπλουτίζουν τα νερά και την ατμόσφαιρα με οξυγόνο και συνεισφέρουν στην προστασία των ακτών.
Αυτοί οι δύο οικότοποι δεν είναι, όμως, οι μοναδικοί που εντοπίστηκαν γύρω από το νησί.
Με τη συνδυαστική ανάλυση και επεξεργασία των δεδομένων που συλλέχθηκαν από τον πυθμένα περιμετρικά του νησιού, διαπιστώθηκε η έντονη ποικιλομορφία του με συνολικά οκτώ τύπους πυθμένα, όπως με βραχώδες υπόστρωμα, χονδρόκοκκη άμμο και ψηφίδες, άμμο με άλγη, ροδόλιθους ή τοπικά ροδοφύκη.
Αισιοδοξία προκαλεί το γεγονός ότι μόνη ένδειξη υποβάθμισης του οικοσυστήματος ήταν η κατά τόπους ευδοκίμηση και εξάπλωση του ξενικού χλωροφύκους Cracemosa.
Ωστόσο, το παραπάνω στοιχείο καθιστά επιτακτική την ανάγκη συνεχούς παρακολούθησης, ένταξης σε καθεστώς προστασίας και ανάδειξης αυτού του οικοσυστήματος, τόσο από την επιστημονική κοινότητα όσο και από την τοπική κοινωνία, καθώς πρόκειται για ένα οικοσύστημα εξαιρετικού φυσικού κάλους και ιδιαίτερης οικολογικής αξίας.
Το πρόγραμμα «Κυκλάδες Life» υλοποιείται από τη «WWF Ελλάς», το υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, την Αναπτυξιακή Εταιρία Κυκλάδων, το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, την Εταιρία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας «Mom» και το ιταλικό ινστιτούτο «Tethys».
Στόχος του είναι η δημιουργία ενός πρωτοποριακού μοντέλου θαλάσσιας προστατευόμενης περιοχής στην περιοχή της Γυάρου, από κοινού με τις κοινωνίες της Σύρου και της Άνδρου.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2013, θα διαρκέσει μέχρι το 2017 και περιλαμβάνει δύο φάσεις.
Στην προπαρασκευαστική φάση πραγματοποιήθηκε σειρά μελετών για να καταγραφεί ο φυσικός πλούτος του νησιού, θαλάσσιος και χερσαίος, καθώς και οικονομοτεχνικές μελέτες στην Άνδρο και τη Σύρο για να διαπιστωθεί η οικονομική κατάσταση των δύο κοινωνιών.
Στο δεύτερο στάδιο ο τελικός στόχος θα είναι η δημιουργία καταφυγίου και προστατευόμενου πάρκου της μεσογειακής φώκιας. Για την επίτευξη του στόχου αυτού θα συγκροτηθεί επιτροπή διαχείρισης που θα σχεδιάσει τη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή, θα εκπονηθεί περιβαλλοντική μελέτη αναγκαία για τη θεσμοθέτηση της περιοχής, θα σχεδιαστούν θαλάσσια μονοπάτια, θα γίνουν καθαρισμοί και θα διοργανωθούν επιμορφωτικά σεμινάρια για τις τοπικές κοινωνίες.
Eπιμέλεια: X.M.
