της Γεωργίας Κατσογριδάκη Διαιτολόγος Διατροφολόγος Msc
Η υπερκόπωση ως αποτέλεσμα της προπόνησης είναι αρκετά σύνθετο φαινόμενο, οι ακριβείς αιτίες του οποίου δεν έχουν ακόμη κατανοηθεί πλήρως. Η πρόληψη είναι δύσκολη, μια και τα συμπτώματα διαφέρουν από παιδί σε παιδί, ενώ δεν υπάρχουν ξεκάθαρα προειδοποιητικά σημάδια. Πάντως, από τη στιγμή που έχει διαγνωστεί υπερκόπωση, κατά γενική παραδοχή η μοναχική θεραπεία είναι η παρατεταμένη ανάπαυση.
Ανάμεσα στα συμπτώματα της υπερκόπωσης που προκαλείται από την προπόνηση μπορεί να περιλαμβάνονται η υπνηλία, η ανορεξία, η αύξηση της ευαισθησίας απέναντι στις λοιμώξεις, οι διαταραχές του ύπνου και η κατάθλιψη. Οι επιδόσεις των νεαρών αθλητών πέφτουν, η επιθυμία τους να συμμετάσχουν στους αγώνες μειώνεται, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί ακόμη και να φτάσουν στο σημείο να εγκαταλείψουν τον αθλητισμό.
Η υπερκόπωση από σκληρή προπόνηση μπορεί επίσης να είναι η αιτία αν το παιδί παρουσιάζει κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:
• Κούραση και εκνευρισμός
• Πόνοι ή διατροφικά προβλήματα
• Μειωμένη αυτοεκτίμηση
• Τάσεις μελαγχολίας και/ή σκληρής αυτοκριτικής
Γενικά, τα παιδιά που υποφέρουν από υπερκόπωση εξαιτίας της υπερβολικής προπόνησης παρουσιάζουν επίμονη κόπωση και πτώση των επιδόσεων τους. Το να είναι το παιδί κουρασμένο μετά την προπόνηση είναι φυσιολογικό, αν όμως νιώθει συνεχώς κουρασμένο και παρουσιάζει έλλειψη ενεργητικότητας, μια πιθανή αιτία μπορεί να είναι η υπερβολικά έντονη προπόνηση. Οι ειδικοί συμφωνούν πως η ανάπαυση και η αναπλήρωση των δυνάμεων μετά τη σωματική άσκηση αποτελεί κρίσιμο κομμάτι κάθε προγράμματος άσκησης.
Η υπερκόπωση ως αποτέλεσμα της προπόνησης δεν είναι πολύ συνηθισμένη στον παιδικό αθλητισμό, μπορεί ωστόσο να εμφανιστεί σε περιπτώσεις κατά τις οποίες τα παιδιά προπονούνται συστηματικά σε κάποιο άθλημα. Ο Shephard, επίτιμος καθηγητής εφαρμοσμένης ψυχολογία στο τμήμα Φυσικής Αγωγής του Πανεπιστημίου του Τορόντο, μας λέει πως το ίδιο το παιδί συνήθως δεν ωθεί τον εαυτό του προς την εξάντληση. Παρόλα αυτά, ένας υπερβολικά ενθουσιώδης προπονητής είναι δυνατό να το φέρει στο σημείο αυτό.
Δεν είναι ανάγκη το παιδί να κάνει πρωταθλητισμό για να υποφέρει από υπερκόπωση. Οι προπονήσεις που είτε είναι πολύ συχνές είτε πολύ έντονες, που έχουν μεγάλη διάρκεια, ή δεν περιλαμβάνουν επαρκή ανάπαυση, μπορούν να προκαλέσουν σωματική και πνευματική εξάντληση στους αθλητές κάθε ηλικίας και κάθε επιπέδου.
Όταν δίνεται υπερβολική έμφαση στη νίκη και στις υψηλές επιδόσεις, ο κίνδυνος να υπάρξουν αρνητικές συνέπειες για το παιδί αυξάνεται ραγδαία. Οι αρνητικές αυτές συνέπειες μπορεί να οφείλονται στις υπερβολικά υψηλές απαιτήσεις μιας μόνο προπόνησης, συνήθως όμως προέρχονται από τα πολύ έντονα και συχνά προγράμματα προπόνηση για μια χρονική περίοδο. Μια αιτία για υπερκόπωση μπορεί για παράδειγμα να είναι η υπερβολική έμφαση στην κατάρριψη των ρεκόρ της ηλικιακής ομάδας του παιδιού.
