Η επόμενη μέρα

Του Κώστα Ιερίδη

Προσωρινή ανακούφιση προκάλεσε η απόφαση του Μάριο Ντράγκι να διατηρήσει αμετάβλητο το ανώτατο όριο του Μηχανισμού Έκτακτης Ρευστότητας (ELA) προς τις ελληνικές τράπεζες εν μέσω έντονης φημολογίας για κλείσιμο της κάνουλας και σεναρίων για επιβολή ελέγχου στις κινήσεις κεφαλαίων (capital control).

Στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας λίγο μετά τις 15.30 το μεσημέρι επισημαίνεται μεταξύ άλλων:

• Η ΕΚΤ λαμβάνει υπόψη την απόφαση για το ελληνικό δημοψήφισμα και τη μη παράταση του προγράμματος προσαρμογής της ΕΕ
• Ο ELA διατηρήθηκε στο επίπεδο της Παρασκευής (26ης Ιουνίου 2015).
• Το ΔΣ είναι έτοιμο να αναθεωρήσει την απόφαση.
• Η ΕΚΤ θα συνεργαστεί στενά με την Τράπεζα της Ελλάδας (ΤτΕ) για να διατηρήσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
• Το ΔΣ παρακολουθεί στενά την κατάσταση και τις πιθανές επιπτώσεις για τη στάση της νομισματικής πολιτικής.

Ο Μάριο Ντράγκι έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η ΕΚΤ θα παρέχει ρευστό στις ελληνικές τράπεζες για όσο χρονικό διάστημα η χώρα παραμένει σε πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας και συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις για την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ Αθήνας-πιστωτών. Υπενθυμίζεται πως η παράταση του τρέχοντος προγράμματος, που είχε αποφασιστεί στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου, λήγει την Τρίτη 30 Ιουνίου.

Το μπαλάκι στους τραπεζίτες

Όπως και σε ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν, ο Ιταλός τραπεζίτης τήρησε και αυτή τη φορά στάση αναμονής, περιμένοντας τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.

Πλέον, το μπαλάκι πηγαίνει στους Έλληνες τραπεζίτες, οι οποίοι καλούνται να αποφασίσουν τις επόμενες κινήσεις τους. Όπως έγινε γνωστό, το απόγευμα συνεδριάζει το Συμβούλιο Συστημικής Σταθερότητας με τη συμμετοχή μεταξύ άλλων του προέδρου της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) Γιάννη Στουρνάρα και του υπουργού Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη.

Αναλυτικά η ανακοίνωση της ΕΚΤ:

«Το ΔΣ της ΕΚΤ σήμερα χαιρέτισε τη δέσμευση των υπουργών των χωρών-μελών της Ευρωζώνης να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να βελτιώσουν περαιτέρω την ανθεκτικότητα των οικονομιών της ευρωζώνης και να βρίσκονται σε ετοιμότητα να προβούν σε αποφασιστικά βήματα για την ενδυνάμωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης.

»Μετά την απόφαση των ελληνικών αρχών να διεξαγάγουν δημοψήφισμα και τη μη παράταση του προγράμματος προσαρμογής της ΕΕ για την Ελλάδα, το ΔΣ δήλωσε ότι θα συνεργαστεί στενά με την Τράπεζα της Ελλάδος για να διατηρήσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

»Δεδομένων των σημερινών συνθηκών, το ΔΣ αποφάσισε να διατηρήσει το ανώτατο όριο που προβλέπεται στην παροχή έκτακτης ρευστότητας (ELA) προς τις ελληνικές τράπεζες στο επίπεδο που αποφασίστηκε την Παρασκευή (26 Ιουνίου 2015).

»Το ΔΣ βρίσκεται σε ετοιμότητα για να αναθεωρήσει την απόφασή του».

Τεταμένο κλίμα

Οι οιωνοί για τη σημερινή συνεδρίαση της ΕΚΤ δεν ήταν ευνοϊκοί, καθώς νωρίτερα το πρωί δημοσιογράφος του BBC, επικαλούμενος πηγή από τη Φρανκφούρτη, ανέφερε ότι ο Μάριο Ντράγκι είναι πολύ πιθανό να κλείσει την κάνουλα της χρηματοδότησης προς την Ελλάδα.

Απόφαση της ΕΚΤ για διακοπή της χρηματοδότησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος μέσω του ELA θα προκαλούσε σοβαρά προβλήματαΩστόσο, το Reuters μετέδωσε στη συνέχεια ότι το πιο πιθανό σενάριο ήταν η διατήρηση του ανώτατου ορίου παροχής ρευστότητας, με αυξημένες όμως εγγυήσεις για την αποδοχή των ελληνικών ομολόγων, κάτι το οποίο όμως δεν συνέβη όσον αφορά το δεύτερο σκέλος του (αύξηση του «haircut» στα collaterals).

Την ίδια στιγμή αρκετό ντόρο προκάλεσε η ασάφεια των δηλώσεων του Γιάνη Βαρουφάκη στο ραδιόφωνο του BBC. Ο υπουργός Οικονομικών διέψευσε μέσω Twitter ότι η ελληνική κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο επιβολής ελέγχου κεφαλαίων (capital control) και κλείσιμο τραπεζών («bank holiday») από τη Δευτέρα, σε περίπτωση που η ΕΚΤ προχωρούσε σε διακοπή της χρηματοδότησης.

Σε τεντωμένο σκοινί

Υπενθυμίζεται ότι μέχρι τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος στήριξης, δηλαδή μέχρι την Τρίτη 30 Ιουνίου, και βάσει του ευρωπαϊκού καταστατικού υπάρχει η πρόβλεψη παροχής ρευστού στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, κάτι το οποίο είχε συμβεί επανειλημμένα διά χειρός Μάριο Ντράγκι.

Ενδεχόμενη απόφαση της ΕΚΤ να μη συνεχίσει την παροχή επιπρόσθετης ρευστότητας, αρχής γενομένης από σήμερα, θα καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολο το άνοιγμα των τραπεζών τη Δευτέρα. Κι αυτό επειδή, σύμφωνα με οικονομολόγους, δεν θα υπήρχε ούτε ο απαιτούμενος χρόνος ώστε να προετοιμαστούν οι διοικήσεις για την εφαρμογή κεφαλαιακών περιορισμών (capital control).

Φοβούμενοι ενδεχόμενο κλείσιμο των τραπεζών και επιβολή capital control, χιλιάδες Έλληνες έχουν προχωρήσει σε αναλήψεις μετρητών τις τελευταίες εβδομάδες. Η κατάσταση επιδεινώθηκε το Σαββατοκύριακο, μετά το διάγγελμα του Αλέξη Τσίπρα για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος.

Συνεδριάζει το Συμβούλιο Συστημικής Ευστάθειας

Περί τις 18.00 ξεκίνησε η συνεδρίαση του Συμβουλίου Συστημικής Ευστάθειας.

Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης θα τεθούν επί τάπητος όλες οι πολιτικοοικονομικές εξελίξεις και η ιδιαίτερα η κατάσταση του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Στο Συμβούλιο συμμετέχουν ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, ο αναπληρωτής υπουργός Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο αναπληρωτής υπουργός Δημήτρης Μάρδας, ο κεντρικός τραπεζίτης της χώρας Γιάννης Στουρνάρας, η επικεφαλής της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών Λούκα Κατσέλη, ο πρόεδρος του ΤΧΣ Γιώργος Μιχελής, ο επικεφαλής της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Κώστας Μποτόπουλος, ο γγ της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών Χρήστος Γκόρτσος, και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς, Άνθιμος Θωμόπουλος.

Η περίπτωση της τραπεζικής αργίας

To «bank holiday» θα μπορούσε να κριθεί ως απαραίτητη ενέργεια προκειμένου οι τράπεζες να οργανωθούν σε σχέση με τη φυλλορροή καταθέσεων που καταγράφεται τα τελευταία 24ωρα και η οποία εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και αύριο (εάν ανοίξουν τα υποκαταστήματα).

«Αν επικρατήσει ηρεμία δεν θα έχουμε κανένα πρόβλημα στις τράπεζες» δήλωσε η υπουργός, ζητώντας από τους πολίτες να μην αποσύρουν ό,τι έχουν, «γιατί αλλιώς θα έχουμε επιβολή ελέγχου στην κίνηση κεφαλαίων».

Bloomberg: Έτσι θα επιβληθούν capital control (έλεγχος κίνησης κεφαλαίων) στην Ελλάδα

Πριν από λίγες εβδομάδες και ενώ εντείνονταν οι διαβουλεύσεις σε παρασκηνιακό επίπεδο, το οικονομικό ειδησεογραφικό πρακτορείο είχε παραθέσει μια σειρά από απαντήσεις σε ερωτήματα που σχετίζονται με τον ενδεχόμενο έλεγχο κίνησης κεφαλαίων, παρουσιάζοντας βήμα βήμα πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί και τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τους Έλληνες καταθέτες.

– Πώς θα μπορούσε να συμβεί;

Το πιθανότερο σενάριο είναι ότι σε περίπτωση που οι συνομιλίες καταρρεύσουν ή φτάσουν σε αδιέξοδο, τότε οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα πουν στον Έλληνα πρωθυπουργό να μην περιμένει βοήθεια από την ΕΚΤ, προειδοποιώντας τον ότι ο μηχανισμός παροχής έκτακτης ρευστότητας μέσω του ELA δεν θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ ακόμα. Γεγονός που θα έφερνε τον κ. Τσίπρα αντιμέτωπο με μια επιλογή: να αφήσει τις τράπεζες να καταρρεύσουν ή να επιβάλει ελέγχους κεφαλαίων.

– Τι θα γίνει αν η Ελλάδα αθετήσει μια υποχρέωσή της;

Πολλές από τις εγγυήσεις, τα collaterals που δεσμεύονται έναντι του ELA, είναι ομόλογα εγγυημένα από την κυβέρνηση και ελληνικοί τίτλοι, μεταξύ των οποίων και έντοκα γραμμάτια. Έτσι, εάν η Ελλάδα αθετήσει μια υποχρέωσή της, οι κεντρικοί τραπεζίτες της ευρωζώνης πιθανότατα θα αποφάσιζαν ότι τα πιστωτικά ιδρύματα δεν είναι πλέον επιλέξιμα για να δεχθούν έκτακτη ρευστότητα, καθώς ο εγγυητής δεν είναι φερέγγυος. Διαφορετικά, η ΕΚΤ θα μπορούσε να επιβάλει ένα πολύ μεγάλο discount στην ονομαστική αξία των ελληνικών collaterals, θέτοντας μάλιστα ένα αυστηρό όριο για τον μέγιστο δυνητικό ELA. Η ΕΚΤ θα μπορούσε ακόμη και να διακόψει τον ELA αμέσως, αναγκάζοντας τον Έλληνα πρωθυπουργό να αποφασίσει επιτόπου τι θα κάνει.

– Πώς θα λειτουργούσαν τα capital control;

Η απάντηση του Bloomberg είναι ενδεικτική: Θα πονούσαν… Αν και κανείς δεν γνωρίζει πώς ακριβώς θα λειτουργούσαν στην Ελλάδα.

Στην περίπτωση της Κύπρου, αναφέρει το πρακτορείο, έγινε το εξής: Οι αναλήψεις από τα ΑΤΜ περιορίστηκαν στα 300 ευρώ το άτομο ανά ημέρα. Την ίδια ώρα, οι μεταβιβάσεις πάνω από 5.000 ευρώ στο εξωτερικό απαιτούσαν έγκριση από ειδική επιτροπή, ενώ οι εταιρείες χρειάζονταν έγγραφα για κάθε εντολή πληρωμής, με εγκρίσεις για πάνω από 200.000 ευρώ που καθορίζονται από τη διαθέσιμη ρευστότητα. Επίσης, οι γονείς δεν μπορούσαν να στείλουν στα παιδιά τους που σπούδαζαν στο εξωτερικό πάνω από 5.000 ευρώ το τρίμηνο.

– Πώς θα μπορούσαν να τεθούν σε εφαρμογή;

Αυτό θα αποτελούσε έκπληξη, τονίζει το Bloomberg. Στην Κύπρο ξεκίνησε με το κλείσιμο των τραπεζών για μέρες, μεταξύ 16 και 28 Μαρτίου του 2013. Αυτό έδωσε τη δυνατότητα στη χώρα να διαπραγματευθεί μια συμφωνία με τα κράτη μέλη της ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Οι τράπεζες άνοιξαν εκ νέου με ένα σχέδιο ανακεφαλαιοποίησης για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας, το οποίο περιελάμβανε την επιβολή περιορισμών στις αναλήψεις.

– Ποιος παίρνει την απόφαση;

Η απόφαση είναι στο χέρι της κυβέρνησης, υποστηρίζει το Bloomberg. Σύμφωνα με έναν νόμο του 1993, ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της χώρας μπορεί να επιβάλει περιορισμούς, αλλά χρειάζεται την ίδια ημέρα που θα θελήσει να το κάνει και την έγκριση του Υπουργείου Οικονομικών.

– Για πόσο θα μπορούσε να διαρκέσει;

Χρονικό όριο επισήμως δεν υπάρχει. Στην Κύπρο διατηρήθηκε ο έλεγχος κεφαλαίων για δύο χρόνια, παρά το γεγονός ότι αρχικά είχε χαρακτηριστεί προσωρινό μέτρο έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η εμπειρία από άλλες χώρες, όπως η Ισλανδία, δείχνει ότι, εφόσον επιβληθούν τέτοια μέτρα, μπορούν να αρθούν μόνο σταδιακά, ύστερα από μακρά χρονική περίοδο.

– Είναι νόμιμη μια τέτοια κίνηση;

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις! Σύμφωνα με το Bloomberg, ενώ η ελεύθερη κίνηση κεφαλαίων είναι μια από τις τέσσερις βασικές ελευθερίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι δυνατόν να επιβληθούν περιορισμοί «κάτω από αυστηρές συνθήκες και στο πλαίσιο της δημόσιας ασφάλειας». Η ίδια η ΕΕ ήταν άλλωστε που επέτρεψε στην Κύπρο μια τέτοια απόφαση, καταλήγει το πρακτορείο.

– Τι σημαίνει capital control;

Capital control σημαίνει:

(α) περιορισμός στις ημερήσιες αναλήψεις χρημάτων από ΑΤΜ

(β) περιορισμός στις μεταφορές χρημάτων από λογαριασμό σε λογαριασμό

(γ) περιορισμός στις αποστολές εμβασμάτων στο εξωτερικό.

Διαβάστε επίσης: