Το ερώτημα που κυριαρχεί από σήμερα στην ελληνική χρηματιστηριακή κοινότητα είναι εάν στο εξής, θα υπάρξει Χρηματιστήριο Αθηνών χωρίς τις τράπεζες.
Ο κλάδος αποκαλούνταν και «λοκομοτίβα» της αγοράς, δεδομένου ότι πάντα διαμόρφωνε τάση και συνθήκες.
Η επικείμενη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και οι αλλεπάλληλες αυξήσεις μετοχικών κεφαλαίων που αναμένεται να ακολουθήσουν, καθιστούν τις μετοχές των τραπεζών «terra incognita» για τους απλούς πολίτες. Εκτιμάται δε ότι θα προκαλέσει μία βίαιη αναδιάταξη στο συσχετισμό δυνάμεων που θα διαμορφωθούν στο ελληνικό χρηματιστήριο στο εξής.
Oι όροι της ανακεφαλαιοποίησης και το πενταετές διάστημα μέχρι την πλήρη αποσαφήνιση του νέου status quo που θα επικρατήσει σε όλα τα τραπεζικά ιδρύματα της Ευρωζώνης, έχουν πολλές άγνωστες πτυχές τις οποίες μόνο έμπειροι επαγγελματίες των αγορών μπορούν να διαχειριστούν.
Ενδεικτική είναι η αντίδραση της αγοράς την πρώτη ημέρα αμέσως μόλις έγινε γνωστή η Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου (ΠΥΣ), υπό τους όρους της οποίας θα γίνει η «μετάλλαξη» του κλάδου και η «εξευρωπαϊσμός» του στο μέλλον.
Τα blue chips του κλάδου σημείωσαν στο κλείσιμο μία από τις 3 χειρότερες επιδόσεις στην ιστορία τους.
Ενδοσυνεδριακά υποχωρούσαν μέχρι και 29%, ενώ ο κλαδικός δείκτης των τραπεζών έκλεισε με απώλειες 14,40%, έχοντας σημειώσει ενδοσυνεδριακό χαμηλό -19,55%.
Το ξεπούλημα συνεχίζεται και σήμερα, με μικρότερο εύρος απωλειών, κάτι που αποδίδεται στη εσπευσμένη ζήτηση μετοχών για να καλυφθούν ανοιχτές θέσεις σε παράγωγα ή και ρευστοποίηση θέσεων σε χαρτοφυλάκια με margin.
Οι έντονες πιέσεις που είχε δεχθεί ο κλάδος τις τελευταίες εβδομάδες με αφετηρία την 25η Οκτωβρίου, δίνει την εντύπωση ότι κάποιοι γνώριζαν ενωρίτερα τις εξελίξεις.
Είχε προηγηθεί μία μακρά ανοδική πορεία των τραπεζικών τίτλων με εντυπωσιακές αποδόσεις, όπως: της Alpha Bank (+470% από τα χαμηλά των 0,42 ευρώ έως τα πρόσφατα υψηλά των 2,42 ευρώ), της Εθνικής (+330% από τα χαμηλά των 0,90 ευρώ τον περασμένο Ιούνιο) ή της Πειραιώς (350% από τα χαμηλά των 0,28 ευρώ).
Τώρα, όλες οι μετοχές του κλάδου, κυρίως όμως εκείνες των «συστημικών» τραπεζών που εντάσσονται στην ανακεφαλαιοποίηση, (Εθνική – Εurobank, Alpha – Εμπορική και Πειραιώς – ΑΤΕ – Γενική), αντιμετωπίζονται από τους επενδυτές, ως υψηλού ρίσκου επιλογές!
Η δυσμενής για το μέλλον των μετοχών, αλλά όχι οπωσδήποτε και του κλάδου, απόφαση για την ανακεφαλαιοποίηση, ήρθε σε μία χρονική συγκυρία όπου ήδη το Χρηματιστήριο Αθηνών «έπασχε» από την αβεβαιότητα σε ότι αφορά την εκταμίευση της δόσης, αλλά και την έκβαση της διένεξης ανάμεσα στο Βερολίνο και στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, σχετικά με τον τρόπο χειρισμού και αντιμετώπισης του ελληνικού χρέους.
Αποτρεπτική η έκδοση χαρτιών
Με βάση το διαχρονικό χρηματιστηριακό αξίωμα, ότι οι «αγορές ανεβαίνουν με λεφτά και πέφτουν με χαρτιά», το αποτέλεσμα της ανακεκαφαλαιοποίησης δεν μπορεί, παρά να επιβαρύνει την εικόνα της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.
Είναι γνωστό, ότι η ανακεφαλαιοποίηση θα οδηγήσει σε «πληθωρισμό χαρτιών» και θα προκαλέσει αναπόφευκτα reverse split για να ακολουθήσουν οι επικείμενες και ίσως αλλεπάλληλες, Αυξήσεις Μετοχικών Κεφαλαίων που επίσης θα πλημμυρίσουν την αγορά με νέα χαρτιά.
Επίσης στους όρους της ανακαιφαλαιοποίησης συμπεριλαμβάνονται οι υψηλοί τόκοι που θα πληρώνουν οι τράπεζες για τις μετατρέψιμες ομολογίες, με αποτέλεσμα την συμπίεση των περιθωρίων κέρδους.
Ο πραγματικός, όμως, κίνδυνος για την οικονομία είναι η στασιμότητα που επιβάλλεται στους ισολογισμούς των τραπεζών για μία 5ετία και ότι αυτό συνεπάγεται για τη ρευστότητα της αγοράς. Συγκεκριμένα, η πράξη υπουργικού συμβουλίου υποχρεώνει πρακτικά τις τράπεζες να διατηρούν λίγο πάνω από το 9% τα βασικά εποπτικά τους κεφάλαια, μέχρι να εξοφλήσουν τις προνομιούχες μετοχές και τα CoCos.
Επομένως, αν δεν πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία, απελευθερώνοντας πόρους, οι ισολογισμοί θα μείνουν στάσιμοι, όπως και οι νέες χορηγήσεις προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Μετάβαση σε νέο «status quo» o τελικός στόχος
Οι πρώτες εκτιμήσεις μετά την ΠΥΣ, συγκλίνουν στο ότι ξεκίνησε η ανατροπή του τραπεζικού καθεστώτος στη χώρα και υπό την αυστηρή επιτήρηση της τρόϊκας, σχεδιάζεται η μετάβαση του συστήματος στις ευρωπαϊκές προδιαγραφές.
Αυτό γίνεται για να διασφαλίσουν οι πιστωτές τα κεφάλαια που θα απορροφηθούν από τις ελληνικές συστημικές τράπεζες για τις οποίες ξεκίνησε η διαδικασία ενσωμάτωσής τους με μεγάλους ευρωπαϊκούς ομίλους.
Θεματοφύλακας για την ολοκλήρωση των εξελίξεων είναι το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που θα δώσει τη δυνατότητα σταδιακής και “φθηνής” απορρόφησης των 3 ελληνικών τραπεζικών σχημάτων, από τους τραπεζικούς ομίλους των «πιστωτών».
Η «ενσωμάτωση» έχει ορίζοντα πενταετίας στην ολοκλήρωση της οποίας λήγουν τα μετατρέψιμα ομόλογα (CoCos), ενώ συμπίπτει με την επιμήκυνση του δανειακού προγράμματος και της ύφεσης, όπως αποφασίσθηκε στο Eurogroup που βρισκόταν σε εξέλιξη τη ίδια ημέρα με την ανακοίνωση της ανακεφαλαιοποίησης.
Σε συνθήκες ύφεσης η ροή κεφαλαίων στερεύει και καθιστά αβέβαιο το κατά πόσον οι παλαιοί μέτοχοι θα μπορούν να ανταγωνιστούν την ισχύ των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζικών ομίλιων στην διεκδίκηση θέσεων στο νέο μετοχικό κεφάλαιο των εγχώριων συστημικών τραπεζών.
Εάν δε, οι μετοχές των ελληνικών τραπεζών έχουν απαξιωθεί σε ικανοποιητικό βαθμό για τους ενδιαφερόμενους «αγοραστές», τότε οι υψηλότερες χρηματιστηριακές αποτιμήσεις των μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών, θα καταστήσουν εξαιρετικά φθηνές και ελκυστικότερες τις εξαγορές και τις απορροφήσεις ελληνικών τραπεζών, με ανταλλαγή μετοχών, χωρίς καν να χρειασθεί ρευστό.
Χρονοδιάγραμμα
Οι βιώσιμες ελληνικές τράπεζες θα πρέπει μέχρι τον Απρίλιο του 2013 να προβούν σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ποσού ίσου με τις κεφαλαιακές ανάγκες που ορίζει η Τράπεζα της Ελλάδος για το κάθε πιστωτικό ίδρυμα. Σε αυτό το πλαίσιο, το βασικό στοιχείο, σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς, είναι το πότε θα γίνει η ΑΜΚ της κάθε τράπεζας, δηλαδή πότε ξεκινά η περίοδος των 50 ημερών, βάσει της οποίας θα καθοριστεί η τιμή της αύξησης.
Σε κάθε περίπτωση όμως, το χρονικό πλαίσιο θεωρείται ασφυκτικό, για την πραγματοποίηση των αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών σε ομαλές συνθήκες.
Οι εκτιμήσεις των αναλυτών θέλουν το συνολικό ύψους των Αυξήσεων Μετοχικών Κεφαλαίων να ανέρχεται στα επίπεδα των 18 – 19 δις ευρώ
Από τους τρεις τραπεζικούς ομίλους (Εθνική – Εurobank, Alpha – Εμπορική, Πειραιώς – ΑΤΕ – Γενική), εκτιμάται πως τη μικρότερη AMK (περίπου 700 – 800 εκατ. ευρώ), θα χρειασθεί η Alpha Bank, λόγω του επιτυχημένου deal για την απόκτηση της Εμπορικής.
Για τις υπόλοιπες συστημικές τράπεζες οι αυξήσεις αναμένεται να είναι ιδιαίτερα υψηλές, όπως επίσης και το συνεπαγόμενο dilution (μείωση πραγματικής αξίας) το οποίο απειλεί τα υφιστάμενα χαρτοφυλάκια.
Discount, dilution και CoCos
Η υπουργική πράξη προβλέπει ότι η τιμή έκδοσης των νέων μετοχών θα είναι ίση ή κατώτερη από το 50% της μεσοσταθμικής χρηματιστηριακής τιμής της μετοχής κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 50 συνεδριάσεων.
Αν, όμως, η τιμή κλεισίματος, κατά τη συνεδρίαση που προηγείται της ημερομηνίας καθορισμού της τιμής έκδοσης, είναι ήδη κατώτερη από το 50% της μέσης χρηματιστηριακής τιμής 50 συνεδριάσεων, λαμβάνεται αυτή ως τιμή έκδοσης. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο dilution για τους υφιστάμενους μετόχους,
Ωστόσο, το dilution δεν τελειώνει με τις ΑΜΚ. Ο ίδιος κίνδυνος θα επανέλθει στη λήξη της πενταετίας, με την αυτόματη μετατροπή CoCos (τα Εν δυνάμει Μετατρέψιμα Ομόλογα). Το νέο dilution θα συμβεί στην περίπτωση όπου μετά την παρέλευση πενταετίας από την έκδοση των CoCos, παραμείνει ανεξόφλητο υπόλοιπο.
Σ’ αυτή την περίπτωση η υπουργική απόφαση προβλέπει ότι οι ομολογίες μετατρέπονται αυτόματα σε κοινές μετοχές της τράπεζας σε τιμή που ισούται με το 50% της τιμής έκδοσης που ίσχυσε για τις κοινές μετοχές όταν μπήκε στην ΑΜΚ, το Ταμείο Χρηματοδοτικής Σταθερότητας (Τ.Χ.Σ.).
Μέσα σε πέντε χρόνια οι τράπεζες θα πρέπει να έχουν την ικανότητα να εξοφλήσουν τα ομολογιακά δάνεια (CoCos), καθώς σε αντίθετη περίπτωση το ανεξόφλητο υπόλοιπο θα μετατραπεί υποχρεωτικά σε μετοχές και μάλιστα σε τιμή ίση με το 50% της τιμής αύξησης κεφαλαίου, οδηγώντας αναπόφευκτα σε νέο dillution.
Σ’ αυτό το ζήτημα από την πλευρά του, το Υπουργείο Οικονομικών θεωρεί ότι η υπουργική πράξη δίνει την ευχέρεια στις τράπεζες να προχωρήσουν σε Αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου ή στην έκδοση Μετατρέψιμων Ομολογιακών Δανείων (ΜΟΔ), για να αποπληρώσουν τα CoCos και να αποφύγουν την υποχρεωτική μετατροπή.
Οι ίδιοι θεωρούν ότι τα CoCos μπορούν να εξοφληθούν από τις τράπεζες, στη διάρκεια της 5ετίας, χάρη στις υψηλές συνέργειες και στην ανάκαμψη των τιμών των ομολόγων, στην περίπτωση όπου συνεχίζεται η υλοποίηση του προγράμματος δημοσιονομικής εξυγίανσης.
Επενδυτικά, σε δεύτερο πλάνο περνούν οι τράπεζες
Καθώς θα γίνεται ευρύτερα αντιληπτό πως το discount στην τιμή διάθεσης για τις Αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου θα διατηρεί τις μετοχές υπό πίεση, αλλά και τις ζημιογόνες συνέπειες εάν κάποιος θέλει να διατηρήσει τις θέσεις του σε τραπεζικούς τίτλους, ακόμη και το γεγονός ότι η μετατροπή των CoCos σε κοινές μετοχές μετά την πενταετία θα προκαλέσει μεγάλο dilution, θεωρείται από επαγγελματίες της αγοράς, εξαιρετικά πιθανή η απομόνωση του τραπεζικού κλάδου από το σύνολο των εισηγμένων.
Το ενδιαφέρον εκτιμάται πως θα μετατεθεί πλέον στις αποκρατικοποιήσεις, στις εξαγορές και συγχωνεύσεις, αλλά και στα distress deals που θα υπαγορεύσει η ύφεση.
Ωστόσο, η περιθωριοποίηση των τραπεζών είχε αρχίσει να συμβαίνει, σε ένα βαθμό, όπως αυτή αποτυπώθηκε στο ταμπλό, παρά τις υψηλές αποδόσεις των μετοχών τους στο τελευταίο χρονικό διάστημα.
Η συνολική κεφαλαιοποίηση των τραπεζών έχει φτάσει να αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 15% της συνολικής αξίας του ΧΑ, ενώ και μελλοντικά η βαρύτητα του κλάδου στη διαμόρφωση των δεικτών θα συνεχίσει να φθίνει, προς όφελος άλλων επιχειρήσεων της πραγματικής οικονομίας.
Ήδη το ποσοστό συμμετοχής των τραπεζών στη διαμόρφωση του γενικού δείκτη είναι σημαντικά διαφοροποιημένο σε σχέση με το παρελθόν και διαμορφώνεται για την Alpha Bank στο 3,71%, την Εθνική Τράπεζα στο 6,45%, την Eurobank στο 1,91% και την Πειραιώς στο 1,90%.
Την ίδια στιγμή τα ΕΛΠΕ συμμετέχουν στη διαμόρφωση του γενικού δείκτη με ποσοστό 7,55%, ο ΟΤΕ 6,92% και η ΕΕΕΚ 24,79%.
Εως τώρα και ίσως για λίγο διάστημα ακόμη, οι τραπεζικές μετοχές συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο όγκο και τζίρο στις συναλλαγές.
Ηδη, η τέως «ναυαρχίδα» της αγοράς, Εθνική Τράπεζα, έχει υποχωρήσει στην Πέμπτη θέση σε αποτίμηση (1,348 δις ευρώ), μετά τις: Coca Cola, Ελληνικά Πετρέλαια, ΟΤΕ και ΟΠΑΠ, ενώ η αμέσως επόμενη Alpha Bank, βρίσκεται στην όγδοη θέση με κεφαλαιοποίηση 796 εκατ. ευρώ, μετά τον ΟΠΑΠ και τον Τιτάνα.
Τι προβλέπουν οι όροι ανακεφαλαιοποίησης
Σύμφωνα με την Πράξη Υπουργικού Υυμβουλίου προβλέπονται οι ακόλουθες διαδικασίες:
– Οι τράπεζες θα προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου για να ανεβάσουν τον δείκτη βασικών ιδίων κεφαλαίων (Core Tier I) τουλάχιστον στο 6% του σταθμισμένου ενεργητικού τους.
– Το υπόλοιπο για να ανέλθει το Core Tier I τουλάχιστον στο 9% θα καλυφθεί από CoCos και προνομιούχες μετοχές.
– Το Τ.Χ.Σ. θα λειτουργήσει ως εγγυητής των αυξήσεων κεφαλαίου, καλύπτοντας τυχόν αδιάθετες μετοχές.
– Θα ισχύσει η ίδια τιμή διάθεσης για το Τ.Χ.Σ. και τους ιδιώτες επενδυτές.
– Η τιμή έκδοσης των νέων μετοχών θα είναι ίση ή κατώτερη από το 50% της μεσοσταθμικής χρηματιστηριακής τιμής της μετοχής κατά τη διάρκεια των προηγούμενων 50 συνεδριάσεων.
Αν, όμως, η τιμή κλεισίματος, κατά τη συνεδρίαση που προηγείται της ημερομηνίας καθορισμού της τιμής έκδοσης, είναι κατώτερη από το 50% της μέσης χρηματιστηριακής τιμής 50 συνεδριάσεων, λαμβάνεται αυτή ως τιμή έκδοσης.
– Το Τ.Χ.Σ. θα καλύψει τις υπό αίρεση μετατρέψιμες ομολογίες που θα εκδώσουν οι τράπεζες μετά από απόφαση της γενικής συνέλευσης των μετόχων τους, πριν ή μετά την ολοκλήρωση της ΑΜΚ
– Οι ομολογίες προσμετρώνεται στο Core Tier I, εκδίδονται στην ονομαστική τους αξία και είναι αόριστης διάρκειας, εκτός και αν εξαγοραστούν ή μετατραπούν σε μετοχές.
– Θα εκδοθούν με αρχικό επιτόκιο 7%, το οποίο θα προσαυξάνεται, ετησίως, κατά 0,5%.
– Οι τράπεζες θα εξυπηρετούν ή θα επαναγοράζουν τα CoCos με βάση τα ενοποιημένα κέρδη της προηγούμενης χρήσης.
– Οι τράπεζες δεν θα διανέμουν μερίσματα μέχρι να εξοφληθούν ή να μετατραπούν τα CoCos.
– Οι ιδιώτες που θα συμμετάσχουν στις ΑΜΚ θα πάρουν για κάθε μία μετοχή έναν παραστατικό τίτλο (warrant) και μία δωρεάν μετοχή. Το κάθε warrant όμως θα αντιστοιχεί σε συγκεκριμένο αριθμό μετοχών του Τ.Χ.Σ., ώστε να μπορούν οι ιδιώτες να εξαγοράσουν το σύνολο των μετοχών του ταμείου.
– Τα warrants θα τελούν υπό διαπραγμάτευση στο Χ.Α.
– Οι ιδιώτες θα μπορούν ανά εξάμηνο να ασκούν τα warrants σε προκαθορισμένη τιμή αγοράς, το ύψος της οποίας θα προκύπτει από την τιμή διάθεσης συν ετήσια σταθερή απόδοση 3% του Τ.Χ.Σ., η οποία θα αυξάνεται κατά 1% κάθε χρόνο.
– Τα warrants ασκούνται έως και πενήντα τέσσερις (54) μήνες από την ημερομηνία έκδοσης των τίτλων, εξαμηνιαίως. Πρώτη ημερομηνία άσκησης είναι η αντίστοιχη ημέρα μετά την πάροδο έξι μηνών από την ημερομηνία έκδοσης των τίτλων.
Επιμέλεια: Αννίτα Τριανταφυλλοπούλου
