Σύμφωνα με το άρθρο 44 του Συντάγματος προβλέπονται δύο ειδών δημοψηφίσματα: Το πρώτο είναι για «κρίσιμα εθνικά θέματα» (σ.σ.: αυτό που επικαλείται ο Αλέξης Τσίπρας εν προκειμένω) και το δεύτερο για ήδη ψηφισμένο νομοσχέδιο, εκτός από δημοσιονομικό ζήτημα.
Μετά την έγκριση από το υπουργικό συμβούλιο και στη συνέχεια στην Ολομέλεια της Βουλής. Εκεί απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία των βουλευτών, δηλαδή 151 βουλευτών. Εφόσον αυτή υπάρξει, τότε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει το δημοψήφισμα.
Ο χρόνος μέσα στον οποίο θα πρέπει αυτό να διεξαχθεί είναι ένας μήνας από τη δημοσίευση του σχετικού προεδρικού διατάγματος. Στην προκειμένη περίπτωση η κυβέρνηση αποφάσισε να διεξαχθεί σε επτά ημέρες, την Κυριακή 5 Ιουλίου.
Ημέρα διεξαγωγής του ορίζεται μία από τις επόμενες Κυριακές, όπως στις εκλογές, κι η ψηφοφορία αρχίζει στις 07.00 το πρωί και ολοκληρώνεται στις 19.00 το απόγευμα. Για να θεωρηθεί έγκυρο το αποτέλεσμα της λαϊκής ετυμηγορίας για κρίσιμα εθνικά θέματα, θα πρέπει η συμμετοχή των ψηφοφόρων να είναι 40%.
Σύμφωνα με τον σχετικό εφαρμοστικό νόμο που ψηφίστηκε στη Βουλή το 2011, ο ψηφοφόρος καλείται να εκφράσει την προτίμησή του στο ερώτημα ή στα ερωτήματα που καθορίζονται στην απόφαση της Ολομέλειας της Βουλής, με την οποία γίνεται δεκτή η πρόταση για τη διενέργεια δημοψηφίσματος.
Τι ισχύει για το δημοψήφισμα
α) οροθετούνται οι βασικές έννοιες, δηλαδή το κρίσιμο εθνικό θέμα, στο οποίο δεν περιλαμβάνονται μόνο ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνα, αλλά και ζητήματα γενικότερου ενδιαφέροντος σχετικά με την πολιτική, την κοινωνική και την οικονομική ζωή της χώρας, το ψηφισμένο νομοσχέδιο, το σοβαρό κοινωνικό ζήτημα και το δημοσιονομικό ζήτημα,
β) ψηφίζουν όσοι είναι γραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους και την ημέρα της ψηφοφορίας βρίσκονται εντός των ορίων της χώρας,
γ) η ψηφοφορία διεξάγεται σε εκλογικές περιφέρειες και ταυτόχρονα σε όλη την επικράτεια,
δ) οι ψηφοφόροι καλούνται να εκφράσουν την προτίμησή τους σε έντυπο ψηφοδέλτιο, το οποίο περιέχει το ερώτημα και τις δυνατές απαντήσεις, όπως καθορίζονται από τη Βουλή,
ε) επικρατεί η απάντηση που συγκεντρώνει την απόλυτη πλειοψηφία των εγκύρων ψηφοδελτίων, στα οποία δεν προσμετρώνται τα λευκά,
στ) η ετυμηγορία του εκλογικού σώματος είναι συμβουλευτική για την κυβέρνηση, με εξαίρεση την περίπτωση δημοψηφίσματος για ψηφισμένο νομοσχέδιο, οπότε έχει δεσμευτικό περιεχόμενο, αρκεί να πάρει μέρος στην ψηφοφορία τουλάχιστον το πενήντα τοις εκατό (50%) όσων είναι γραμμένοι στους εκλογικούς,
ζ) η οικονομική διαχείριση και η δημόσια προβολή υπόκεινται στις ρυθμίσεις, που διέπουν τις γενικές βουλευτικές εκλογές, και
η) το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας και, εν γένει, το κύρος του δημοψηφίσματος ελέγχεται από το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο
