Χρήστος Μαζάνης
Συνεχίζεται η περίεργη διαμάχη η οποία ξέσπασε μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και της υπεύθυνης αρχαιολόγου για τις ανασκαφές στην Αμφίπολη, Κατερίνας Περιστέρη, λίγο πριν η ανασκαφέας προχωρήσει σε νέες επιστημονικές ανακοινώσεις που προκύπτουν από τη μελέτη της.
Όλα άρχισαν την περασμένη Κυριακή, όταν το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Αυγή» έκανε λόγο για «Φιάσκο Σαμαρά στην Αμφίπολη». Η εφημερίδα μεταξύ άλλων επικαλείται έκθεση αυτοψίας έγκριτων αρχαιολόγων με πολυετή ανασκαφική εμπειρία στη Μακεδονία, η οποία τοποθετεί χρονικά το μνημείο στο β’ μισό του 2ου-1ου αιώνα π.Χ., και όχι στον 4ο π.Χ. αιώνα, όπως έχει υποστηρίξει η υπεύθυνη αρχαιολόγος.
Σύμφωνα με το έγγραφο που επικαλείται η εφημερίδα, νέα χρονολόγηση του μνημείου φανερώνει πως αυτό δεν ανήκει στους μακεδονικούς χρόνους αλλά στους ύστερους ελληνιστικούς. Το γεγονός αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη θεωρία πως ο τάφος της Αμφίπολης ανήκει στους μακεδονικούς χρόνους και σε αυτόν πιθανώς βρίσκεται κάποιο μέλος της μακεδονικής βασιλικής οικογένειας.
Άμεση και οργισμένη ήταν η απάντηση της Κατερίνας Περιστέρη, η οποία με επιστολή της κάνει λόγο για ανακριβές δημοσίευμα, ενώ παράλληλα δηλώνει προσβεβλημένη και οργισμένη. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι υποστηρίζει πως ποτέ δεν υπήρξε κλιμάκιο του υπουργείου που έκανε αυτοψία στον χώρο παρά μόνο μια φιλική επίσκεψη με επικεφαλής την αναπληρώτρια γενική γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού , Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, την οποία συνόδευαν δύο διευθύντριες Εφορειών, η Αγγελική Κοτταρίδη και η Πολυξένη Βελένη μαζί με τον συζύγό της.
Αγγελική Κοτταρίδη Πολυξένη Βελένη Μαρία Ανδρεαδάκη
Την Τρίτη, ο υπουργός Πολιτισμού, Νίκος Ξυδάκης, μιλώντας στο zougla.gr σχετικά με το μέλλον του μνημείου στην Αμφίπολη, δήλωσε πως οι εργασίες θα συνεχιστούν, με πρώτη προτεραιότητα τη συντήρηση του χώρου τον Σεμπτέμβρη. Επιπλέον αποκάλυψε πως σχεδιάζει να πραγματοποιηθεί μια πρώτη επίσκεψη στον λόφο Καστά από δημοσιογράφους προκειμένου να δουν τον τύμβο από κοντά.
Ερωτηθείς όμως για τη διαφωνία που έχει προκύψει μετά τη δημόσια τοποθέτηση της Κ. Περιστέρη, ο υπουργός επεσήμανε πως η απάντησή του βρίσκεται στο έγγραφο το οποίο έστειλε στον βουλευτή των ΑΝΕΛ Δημήτρη Καμμένο.
Ο Νίκος Ξυδάκης, απαντώντας πριν από δύο μήνες σε σχετική ερώτηση του βουλευτή σημείωνε ότι στις «30 Μαΐου 2015 η Μαρία Βλαζάκη, με τη συνοδεία της ανασκαφέα και με κλιμάκιο αποτελούμενο από διευθυντές αρχαιολόγους και πανεπιστημιακό μηχανικό διενήργησε αυτοψία στον λόφο Καστά, προκειμένου να εκτιμηθούν η κατάσταση του μνημείου και οι ανάγκες στήριξης και συντήρησης».
Σήμερα, το Υπουργείο Πολιτισμού προχώρησε σε επίσημη ανακοίνωση χωρίς όμως να απαντά στο θέμα της χρονολόγησης του μνημείου και της διενέργειας αυτοψίας στον χώρο της ανασκαφής. Δηλαδή ουσιαστικά δεν απαντά στην επιστολή της κας Περιστέρη.
.jpg)
Αντιθέτως μέσα από το κείμενο επιτίθεται στην αρχαιολόγο αφού στην ανακοίνωσή του μεταξύ άλλων επικρίνει μέρος των πρακτικών που ακολουθήθηκαν κατά τη διάρκεια της ανασκαφής του μνημείου κάνοντας λόγο για «πρακτικές ταχείας αποκάλυψης χάριν της ειδησεογραφικής κάλυψης της ανασκαφικής διαδικασίας σε συμπιεσμένο τηλεοπτικό χρόνο».
Αναλυτικά η ανακοίνωση
«Με τη συμπλήρωση ενός έτους από την έναρξη της συστηματικής δημοσιοποίησης των ανασκαφικών εργασιών στο λόφο Καστά της Αμφίπολης, το Υπουργείο Πολιτισμού αντιμετωπίζει με ευθύνη τη διατήρηση, προστασία και ανάδειξη του σημαντικού αυτού μνημείου συντονίζοντας τις Υπηρεσίες του προς την κατεύθυνση αυτή.
Η ανασκαφή τύμβων, λόγω των τεχνικών ζητημάτων που ανακύπτουν από τη φύση της κατασκευής τους, ακολουθεί συγκεκριμένη μεθοδολογία γνωστή στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Στην περίπτωση του ταφικού μνημείου στο λόφο Καστά της Αμφίπολης επιβλήθηκαν πρακτικές ταχείας αποκάλυψης χάριν της ειδησεογραφικής κάλυψης της ανασκαφικής διαδικασίας σε συμπιεσμένο τηλεοπτικό χρόνο. Η αποχωμάτωση του λόφου-τύμβου και η εκτεταμένη χρήση εκσκαφικών μηχανημάτων έχει αποδυναμώσει την αντιστήριξη του ταφικού μνημείου και έχει διαταράξει τα πρανή. Η υποστύλωση που τοποθετήθηκε κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών εργασιών λειτούργησε μεν ικανοποιητικά, αλλά αποτελεί προσωρινό μέτρο.
Το έργο που απαιτείται για την προστασία του μνημείου και για την αποκατάσταση και την ανάδειξή του είναι τεράστιο, απαιτεί μεγάλο χρονικό διάστημα και υψηλό προϋπολογισμό. Η ανασκαφή, η μελέτη και η αποκατάσταση του μνημείου, ως διαδικασίες υψηλής εξειδίκευσης με ιδιαίτερες απαιτήσεις, πρέπει να μένουν μακριά από επικοινωνιακές υπερβολές και να τίθενται σε διεπιστημονική βάση σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία και την επιστημονική δεοντολογία.
Το Υπουργείο έχει θέσει σε προτεραιότητα τη λήψη άμεσων μέτρων προστασίας του μνημείου, με κύριο αντικείμενο τη συγκράτηση των μαλακών γαιών και την αποστράγγιση του λόφου-τύμβου. Όπως ήταν επιβεβλημένο, σε πρώτη φάση βαρύτητα δόθηκε στη συμπλήρωση της αρχαιολογικής τεκμηρίωσης, με την ολοκλήρωση των αναλυτικών αποτυπώσεων του μνημείου.
Κατά το παρελθόν δεν είχε υπάρξει πρόνοια να συμπεριληφθούν στο Επιχειρησιακό Σχέδιο του Υπουργείου οι δράσεις που αφορούν στις απαραίτητες μελέτες και επείγουσες εργασίες, ενώ παράλληλα είχε ξεκινήσει η εκπόνηση ορισμένων μελετών χωρίς να έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση τους. Με συντονισμένες ενέργειες υπό τη Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων και αλλεπάλληλες αυτοψίες καταγράφηκαν τα προβλήματα, συντάχθηκαν οι τεχνικές προδιαγραφές για την εξασφάλιση του μνημείου, ανατέθηκε και είναι προς ανάθεση η εκπόνηση των σχετικών μελετών (εξασφάλιση πρανών, διευθέτηση απορροής ομβρίων, επικαιροποίηση της στερεωτικής διάταξης υποστηλωμάτων στο εσωτερικό του ταφικού μνημείου και εξασφάλιση της ευστάθειάς του), και προχώρησε η διαδικασία τοποθέτησης δικτύου ενόργανης παρακολούθησης των μικρομετακινήσεων.
Επίσης βαίνει προς ολοκλήρωση από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου, η εκπόνηση μελετών συντήρησης και προστασίας των δομικών λίθων, των επιχρισμάτων, των γραπτών επιφανειών και των δαπέδων, στο πλαίσιο των οποίων, μεταξύ άλλων, πραγματοποιήθηκε ενόργανη αναγνώριση των χρωστικών με τη χρήση φορητού XRF και πολυφασματικής κάμερας, έγινε η απαραίτητη λήψη δειγμάτων του αρχαίου υλικού, παρήχθησαν δοκίμια θυσιαζόμενων κονιαμάτων στερέωσης των δομικών λίθων. Όλες οι αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου έχουν θέσει σε απόλυτη προτεραιότητα το θέμα της Αμφίπολης.
Προκειμένου το δύσκολο και πολυσύνθετο έργο στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου της Αμφίπολης να προχωρήσει σύμφωνα με την επιστημονική δεοντολογία και με την ορθή διοικητική διαδικασία, όπως προβλέπει το νομικό πλαίσιο, από τις αρχές Σεπτεμβρίου θα εξετάζεται από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο κάθε ολοκληρωμένη μελέτη και ταυτόχρονα θα ξεκινά η υλοποίηση των αντίστοιχων έργων. Η εξαιρετική συνεργασία με τον Δήμαρχο Αμφίπολης –ο οποίος θα συνδράμει καίρια στην υλοποίηση των επειγουσών εργασιών, διαθέτοντας τα απαραίτητα μηχανήματα και εργατικό δυναμικό– δίδει μεγάλες ελπίδες για την καθοριστική αντιμετώπιση τυχόν απρόβλεπτων δυσκολιών. Στο πλευρό του Υπουργείου βρίσκεται και ο Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας με τις Υπηρεσίες του.
Mετά σειρά συσκέψεων στην Κεντρική Υπηρεσία, υπό τον γενικό συντονισμό της Αν. Γενικής Γραμματέως, προς το παρόν έχει εγκριθεί και βρίσκεται στην Τράπεζα της Ελλάδος συνολικό ποσόν 200.000 ευρώ για επείγουσες μελέτες και έργα. Το ποσόν έχει αρχίσει να εκταμιεύεται σταδιακά, μετά την άρση της αδυναμίας πληρωμών κατά το αμέσως προηγούμενο διάστημα.
Η παράθεση όλων των ανωτέρω δείχνει την έκταση και την ένταση των προβλημάτων που διαπιστώνονται στο μνημείο και τη σοβαρότητα με την οποία προσεγγίζει το Υπουργείο δια των Υπηρεσιών του την αντιμετώπισή του. Μέλημα του Υπουργείου είναι η ολοκληρωμένη προστασία του μνημείου σε μόνιμη βάση και όχι η εφήμερη αντιμετώπισή του».
Σκοπιμότητες και ζήλια πίσω από τη διαμάχη;
Την ίδια ώρα κύκλοι του υπουργείου, έχουν αρχίσει και διαρρέουν πως πίσω από τη διαμάχη αυτή πιθανόν να κρύβονται σκοπιμότητες αρχαιολόγων που φτάνουν σε πολιτικό επίπεδο.
Επίσης επισημαίνουν πως «αν έχει γίνει κάποια αυτοψία εν αγνοία της υπεύθυνης αρχαιολόγου, τότε αυτό είναι μια πράξη αντιδεοντολογική».
«Η διαμάχη που έχει ξεσπάσει αυτή τη στιγμή είναι προσβολή για τον πολιτισμό μας, για ποιο λόγο τώρα ;», αναφέρει έγκριτος αρχαιολόγος στο zougla.gr που ζητάει να μην κατονομαστεί.
«Είναι κρίμα ειδικά αυτή την περίοδο να προσπαθούν κάποιοι να επηρεάσουν και να διαστρεβλώσουν τη σημαντική επιστημονική μελέτη που κάνει η Κατερίνα Περιστέρη και η ομάδα της λίγο πριν προχωρήσουν σε νέες ανακοινώσεις. Άραγε τί και ποιόν να εξυπηρετεί όλο αυτό; Μήπως η παγκόσμια δημοσιότητα του μνημείου ενόχλησε κάποιους συναδέλφους; Υπάρχει ζήλια στον χώρο μας. Είναι πολύ πιθανόν να έχει συμβεί. Θα μπορούσαν, να αναμένουν την κατάθεση των τελικών πορισμάτων τον επόμενο μήνα πριν διακινήσουν την έκθεση όσων είχαν αντίθετη άποψη», προσθέτει.
Οι ίδιοι κύκλοι επισημαίνουν πως τα ερωτήματα για τη συγκεκριμένη υπόθεση παραμένουν ανοιχτά.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που αναρωτιούνται αν πρόκειται για κάποιο «βρώμικο» παιχνίδι στην πλάτη της Κατερίνας Περιστέρη. Ας μην ξεχνάμε πως για το μνημείο της Αμφίπολης εξέφρασαν την άποψή τους ανοιχτά παγκοσμίου φήμης αρχαιολόγοι, ιστορικοί και ερευνητές. Μάλιστα κάποιοι δεν δίστασαν ακόμα και να ονομάσουν τον νεκρό του τάφου, χωρίς να έχουν καν στα χέρια τους επιστημονικά δεδομένα. Αντιθέτως η ανασκαφέας ποτέ δεν αναφέρθηκε σε συγκεκριμένο όνομα αφού πάντα ήταν της άποψης ότι «υπάρχει πολύ δουλειά ακόμα να γίνει».
