Μια ευέλικτη, άρα χωρίς σταθερούς κανόνες χωροταξική πολιτική σχεδιάζει το υπουργείο Περιβάλλοντος, όπως απεικονίζεται σε σχέδιο νόμου που δόθηκε χθες σε διαβούλευση. Στην κορυφή της «πυραμίδας» τίθεται η εξυπηρέτηση της επιχειρηματικότητας, στόχος που όμως διακυβεύεται καθώς όλα τα επίπεδα του σχεδιασμού μπορούν να τροποποιηθούν με μια απλή υπουργική απόφαση. Λίγες είναι οι αναφορές στην προστασία του χώρου, του περιβάλλοντος και του τοπίου.
Το σχέδιο, το οποίο επεξεργάζεται εδώ και χρόνια ομάδα συνεργατών του ΥΠΕΚΑ βάζει τέλος στην «εποχή Τρίτση». Οι κύριες αλλαγές, σύμφωνα με την εφημερίδα «Καθημερινή», είναι:
• Καταργείται το εθνικό χωροταξικό πλαίσιο και αντικαθίσταται από ένα γενικό κείμενο πολιτικής. Για τη σύνταξή του λαμβάνονται υπόψη «η εθνική αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας, το εκάστοτε μεσοπρόθεσμο πλαίσιο, το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων καθώς και άλλα γενικά ή ειδικά προγράμματα εθνικής ή διαπεριφερειακής κλίμακας».
• Τη θέση του στην κορυφή της πυραμίδας του σχεδιασμού παίρνουν τα ειδικά χωροταξικά, που μετονομάζονται σε «στρατηγικά χωροταξικά» (σήμερα έχουν θεσπιστεί ειδικά πλαίσια για τις φυλακές, τον τουρισμό, τη βιομηχανία, τις ΑΠΕ και τις υδατοκαλλιέργειες). Εχουν πενταετή διάρκεια, αλλά μπορούν να τροποποιηθούν ανά πάσα στιγμή με μια απλή υπουργική απόφαση, για να εξυπηρετήσουν έργα που χαρακτηρίζονται εθνικής σημασίας ή έργα και δράσεις εθνικών (και ευρωπαϊκών) προγραμμάτων.
Η πρόβλεψη αυτή, ωστόσο, η οποία ξεκινά από τη γενική και φτάνει ώς την πιο ειδική περιγραφή, ουσιαστικά ρευστοποιεί, άρα ακυρώνει την έννοια της χωροταξίας. Ταυτόχρονα αναιρεί την ουσιαστική προστασία των επενδυτών, οι οποίοι μπορεί ανά πάσα στιγμή να βρεθούν γειτνιάζοντες… με την επόμενη επένδυση, ανάλογα με τις πολιτικές εξελίξεις.
• Επόμενο στάδιο στον σχεδιασμό είναι τα περιφερειακά σχέδια (που μετονομάζονται σε περιφερειακές χωροταξικές στρατηγικές). Δίνουν γενικές κατευθύνσεις σε επίπεδο περιφέρειας και ειδικές κατευθύνσεις ανά δήμο. Τα τελευταία τρία χρόνια βρίσκονται υπό αναθεώρηση.
• Καταργούνται όλα τα ρυθμιστικά σχέδια, πλην εκείνου της Αθήνας, το οποίο μετονομάζεται σε μητροπολιτικό σχέδιο Αττικής.
• Τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) μετονομάζονται σε «τοπικά χωρικά σχέδια». Δεν καταρτίζονται απαραίτητα σε επίπεδο δήμου: μπορούν να περιλαμβάνουν μόνο μία δημοτική ενότητα ή να είναι διαδημοτικά. Αξιοσημείωτο είναι ότι υπέρκεινται των Ζωνών Οικιστικού Ελέγχου και άλλων ειδικών διαταγμάτων ή διατάξεων, οι οποίες καταργούνται. Η ρύθμιση αυτή θα έχει σοβαρές συνέπειες σε περιοχές με μεγάλες οικιστικές πιέσεις, καθώς με μια τροποποίηση του ΓΠΣ μπορούν να αλλάξουν οι κανόνες που σήμερα ισχύουν (αρτιότητες, χρήσεις γης κ.λπ.) «εφόσον τούτο κρίνεται απαραίτητο για την κάλυψη αναγκών οικιστικής, παραγωγικής ή επιχειρηματικής ανάπτυξης ή ανασυγκρότησης». Το ερώτημα είναι αν στις προς κατάργηση ειδικές διατάξεις εννοούνται και εκείνες της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, όπως τα προεδρικά διατάγματα για την προστασία περιοχών.
• Τα τοπικά χωρικά σχέδια εξειδικεύονται με ρυμοτομικά σχέδια (που, όμως, αντίθετα με τη νομολογία του ΣτΕ θα εγκρίνονται όχι με Π.Δ. αλλά με απόφαση γ.γ. Αποκεντρωμένης Διοίκησης).
