Επί τάπητος τίθεται εκ νέου το φλέγον ζήτημα με τους πλειστηριασμούς α΄ κατοικίας, καθώς στα τέλη του 2014 εκπνέει το υφιστάμενο προστατευτικό πλαίσιο για όσους δεν ανταποκρίνονται στις οικονομικές τους υποχρεώσεις απέναντι στις τράπεζες και διαθέτουν ακίνητη περιουσία. Οι διαφωνίες με την τρόικα στο συγκεκριμένο θέμα παραμένουν, με την ελληνική πλευρά να κάνει λόγο για σοβαρές κοινωνικές αναταράξεις σε περίπτωση πλήρους απελευθέρωσης των πλειστηριασμών και τους τραπεζίτες να εμφανίζονται ανυποχώρητοι στο ενδεχόμενο μιας γενναίας ρύθμισης των κόκκινων δανείων.
Προϋποθέσεις για την αναστολή πλειστηριασμών α΄ κατοικίας (Άρθρο 2, Ν. 4224/2013)
1. Αντικειμενική αξία σπιτιού κάτω από τα 200.000 ευρώ.
2. Καθαρό οικογενειακό εισόδημα (χωρίς φόρο εισοδήματος, εισφορά αλληλεγγύης και ασφαλιστικές κρατήσεις) μέχρι 35.000 ευρώ.
3. Συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ (συμπεριλαμβανομένης της α΄ κατοικίας).
4. Σύνολο καταθέσεων και κινητών αξιών (εξαιρουμένων συνταξιοδοτικών και ασφαλιστικών προγραμμάτων) κάτω από τα 15.000 ευρώ σε σύνολο 270.000 ευρώ.
Τραπεζικά στελέχη έχουν επανειλημμένα επισημάνει σε συναντήσεις τους με κλιμάκια του ΥΠΟΙΚ την ύπαρξη δανειοληπτών που πατούν πάνω στα παραθυράκια της ισχύουσας νομοθεσίας προκειμένου να μην εξυπηρετούν το στεγαστικό τους δάνειο, ενώ διαθέτουν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν. Στόχος τους, όπως υποστηρίζουν οι τραπεζίτες, είναι να προκύψει κάποια στιγμή μια ευνοϊκή ρύθμιση για τα κόκκινα δάνεια, η οποία θα προβλέπει μεταξύ άλλων σημαντικές μειώσεις στις προσαυξήσεις και στα πρόστιμα, καθώς και ειδικούς όρους σε περίπτωση καταβολής σημαντικού μέρους του αρχικού κεφαλαίου (διαγραφή του υπόλοιπου ποσού).
Οι προϋποθέσεις Χατζηδάκη και το σωσίβιο του νόμου Κατσέλη
Το ισχύον καθεστώς είχε θεσπιστεί τον Δεκέμβριο του 2013, όταν υπουργός Ανάπτυξης ήταν ο Κωστής Χατζηδάκης.
Το Άρθρο 2 του Ν. 4224/2013 προβλέπει μεταξύ άλλων συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την αναστολή των πλειστηριασμών. Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια αναστολής της διαδικασίας, οι δανειολήπτες καταβάλλουν δόσεις:
(α) ίσες με το 10% του καθαρού μηνιαίου εισοδήματός τους, όταν το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα δεν ξεπερνά τις 15.000 ευρώ και
(β) ίσες με το 20% για τα ποσά άνω των 15.000 ευρώ.
Ο συγκεκριμένος νόμος δεν ενθουσίασε τους δανειολήπτες, η πλειονότητα των οποίων απάντησαν με το… λεφτά ΔΕΝ υπάρχουν. Το ενδιαφέρον ήταν πολύ μικρό, με μόλις 3.000 εξ αυτών να υποβάλλουν τελικά αίτηση. Οι περισσότεροι πατούσαν και συνεχίζουν να πατούν πάνω στον νόμο Κατσέλη, κερδίζοντας τις υποθέσεις τους στα Ειρηνοδικεία και ρυθμίζοντας με ευνοϊκούς όρους τα χρέη τους προς τις τράπεζες.
Οικονομικοί αναλυτές, πάντως, εκτιμούν πως όσο δεν υπάρχει αναλυτική θέσπιση του πτωχευτικού δικαίου των φυσικών προσώπων, το οποίο θα προστατεύει την κύρια κατοικία όσων υπάγονται σε αυτό και επιδιώκουν τη διαγραφή των χρεών τους σε τράπεζες και Δημόσιο, τόσο η τελική επίλυση του ζητήματος θα αργεί να έρθει.
Υπενθυμίζεται πως από τις αρχές του 2014 ενεργοποιείται σειρά διαδικασιών στη ρύθμιση των δανείων ανάμεσα στην τράπεζα και στον δανειολήπτη, με κεντρικό άξονα τη διατήρηση ενός ενεργού συνδέσμου επικοινωνίας μεταξύ τους. Ο δανειολήπτης που αντιμετωπίζει αποδεδειγμένα οικονομικά προβλήματα και κρατάει με διάφορους τρόπους «ζωντανό» το δάνειό του (χαμηλότερες δόσεις σε συνεννόηση με την τράπεζα) αποτελεί το επιθυμητό μοντέλο για τη διάσωση της α΄ κατοικίας. Ωστόσο, παράγοντες του real estate επισημαίνουν πως αυτό δεν αποτελεί λύση από τη στιγμή που δεν προκύπτει γενναία αναδιάρθρωση του δανείου, πέρα από την πληρωμή τόκων ή το πάγωμα του αρχικού κεφαλαίου.
Επιμέλεια: Μάριος Βελέντζας
