Μυστήριο με τα οστά του Φιλίππου

Χρήστος Μαζάνης 

Προβληματισμό και διαφωνίες στους κόλπους της παγκόσμιας αρχαιολογικής κοινότητας έχουν προκαλέσει οι νέες αποκαλύψεις, που έκαναν Έλληνες και Ισπανοί διακεκριμένοι επιστήμονες οι οποίες αφορούν τον Φίλιππο Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και τον ίδιο τον Στρατηλάτη.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ κείτεται στον Τάφο Ι της Βεργίνας και όχι στον Τάφο ΙI, όπως πίστευε ο αρχαιολόγος, Μανώλης Ανδρόνικος.

Τα νέα αυτά στοιχεία που είδαν το φως της δημοσιότητας ενισχύουν ακόμα την προσπάθεια για οριστική εξιχνίαση ενός μυστηρίου που διχάζει τους αρχαιολόγους εδώ και 40 χρόνια.

Ο καθηγητής Αντώνης Μπαρτσιώκας πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ(Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης) και οι συνεργάτες του ισχυρίζονται ότι οι σκελετοί από τον Τάφο Ι στη Βεργίνα ανήκουν στον Φίλιππο Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.Το συμπέρασμα αυτό αναφέρουν σε εργασία που δημοσιεύθηκε στο στο έγκυρο αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences.

Μετά από ενδελεχή μελέτη, η επιστημονική αυτή ομάδα από την Ελλάδα και την Ισπανία, υπό τη διεύθυνση του Αντώνη Μπαρτσιώκα και του Juan Luis Arsuaga(Πανεπιστήμιο Μαδρίτης), κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα σκελετικά υπολείμματα του Φιλίππου Β’ όντως βρίσκονται στη Βεργίνα, όχι όμως στον Τάφο ΙΙ, όπως ήταν η γενική άποψη μέχρι σήμερα αλλά στον Τάφο Ι. Αυτή είναι η πρώτη φορά που τα οστά του Τάφου Ι στη Βεργίνα εξετάστηκαν από παλαιοανθρωπολόγους ενδελεχώς με τις πιο σύγχρονες μεθόδους. Δείτε την έρευνα εδώ 

Οι ερευνητές εξέτασαν αξονικές τομογραφίες και ραδιογραφίες των οστών από τους δύο βασιλικούς τάφους της Βεργίνας, οι οποίοι ανακαλύφθηκαν από τον Ανδρόνικο το 1977.

Αξίζει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη μελέτη απασχόλησε τα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης αλλά και τα επιστημονικά περιοδικά με το με το National Geographic να έχει τίτλο σε δημοσίευμα: «Ήταν όντος αυτός ο τάφος του πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου ;» Δείτε εδώ

Τα οστά που μελετήθηκαν βρίσκονταν αποθηκευμένα στο Πανεπιστήμιο 

Όπως αναφέρει ο καθηγητής Α. Μπαρτσιώκας σε συνέντευξή του στο zougla.gr, τα οστά που μελετήθηκαν βρίσκονταν αποθηκευμένα στο Πανεπιστήμιο και δεν είχαν ποτέ μελετηθεί. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως σύμφωνα με τον ίδιο, δεν έχει γίνει γνωστό ποιος τα μετέφερε εκεί αλλά και για ποιο λόγο δεν ενδιαφέρθηκε κανείς να τα μελετήσει. 

«Ανέλαβα τη διεύθυνση του εργαστηρίου πριν από τέσσερα χρόνια,βρήκα τα οστά του τάφου Ι της Βεργίνας σε ένα κιβώτιο ανάμεσα σε ένα πλούσιο αρχαιολογικό και ανθρωπολογικό υλικό από διαφορές ανασκαφές της χώρας. Δεν γνωρίζω πώς κατέληξαν εκεί. Για τη μελέτη, πρότεινα συνεργασία σε αρχαιολόγους που έχουν ανασκάψει στη Βεργίνα, αλλά ουδείς αποδέχθηκε. Παράλληλα, με γραπτή αίτηση προς το υπουργείο Πολιτισμού, ζήτησα άδεια για τη μελέτη του αρχαιολογικού υλικού της Βεργίνας, ωστόσο δεν μου απάντησε κανείς», τονίζει ο διακεκριμένος επιστήμονας.

«Ως διευθυντής του εργαστηρίου είμαι υποχρεωμένος εκ του νόμου να διενεργήσω έρευνα. Απευθύνθηκα γι’ αυτό σε ομάδα Ισπανών επιστημόνων διεθνούς κύρους και προτίμησα τη δημοσίευση της μελέτης στο έγκυρο περιοδικό PNAS», προσθέτει.

Τα συμπεράσματα για τον Τάφο Ι

Όπως αναφέρει η ερευνητική ομάδα, «ο ανδρικός σκελετός στον Τάφο Ι φέρει διαμπερές τραύμα στα οστά του γονάτου, και το μηριαίο οστό είχε σχηματίσει συμφύσεις με την κνήμη στην περιοχή της άρθρωσης.Τα οστά πρέπει να ανήκαν σε άνδρα περίπου 45 ετών που κούτσαινε έντονα».

Αυτό, λένε οι ερευνητές, ταιριάζει απόλυτα με τις ιστορικές αναφορές για το τραύμα που είχε υποστεί ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 339 π.Χ..Ο Φίλιππος Β΄είχε δεχθεί χτύπημα από λόγχη, η οποία μάλιστα διαπέρασε το πόδι του και σκότωσε το άλογό του.

Στον ίδιο τάφο είχαν βρεθεί και τα οστά ενός βρέφους και μιας γυναίκας περίπου 18 ετών. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι η γυναίκα στον Τάφο Ι ήταν η σύζυγος του Φιλίππου, Κλεοπάτρα και πως τα οστά νεογνού που βρέθηκαν μαζί τους ανήκουν στο παιδί τους που γεννήθηκε μόλις λίγες ημέρες πριν από τη δολοφονία του Φιλίππου.                                                                                 (Juan Luis Arsuaga)

 (Τo οστό του Φιλίππου με την τρύπα από το δόρυ που μελετήθηκε από τους επιστήμονες)

Εν κατακλείδι, όπως υποστηρίζει η διεθνής αυτή μελέτη, η τελευταία κατοικία του μακεδόνα βασιλιά Φιλίππου Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν ο Τάφος Ι της Βεργίνας και όχι ο Τάφος ΙΙ όπως πίστευε ο αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος.

(Μεγάλη τούμπα – Τάφος Ι, ή «τάφος της Περσεφόνης»)

Τα συμπεράσματα για τον τάφο ΙΙ και οι ισχυρισμοί για τον Μ. Αλέξανδρο 

Σε ό,τι αφορά τα οστά από τον Τάφο ΙΙ, η ομάδα του Μπαρτσιώκα εκτιμά ότι ανήκουν στον Φίλιππο Γ’ τον Αρριδαίο, που ήταν γιος του Φίλιππου Β’ και ετεροθαλής αδερφός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και στη σύζυγό του Ευρυδίκη. Επίσης, εκτιμούν ότι κάποια από τα αρχαιολογικά αντικείμενα που βρέθηκαν στον Τάφο ΙΙ  ανήκαν στον ίδιο τον Μέγα Αλέξανδρο.Συγκεκριμένα η ασπίδα αλλά και το κράνος.

(Ο τάφος ΙΙ, στο Μουσείο των Βασιλικών Τάφων των Αιγών)

«Για πρώτη φορά μπορεί η Ελλάδα να ισχυριστεί ότι κατέχει αντικείμενα που ανήκαν στον Μέγα Αλέξανδρο», επισημαίνει στο zougla.gr o καθηγητής. 

Καθηγητής Θ. Αντίκας: «Να γίνει ανάλυση DNA στους σκελετούς»

Ο δρ Θεόδωρος Αντίκας ανθρωπολόγος – ανατόμος και επιστημονικός συνεργάτης σε πλήθος ανασκαφών, είναι γνωστός μεταξύ άλλων και για τα πρώτα αποτελέσματα που έδωσε ανθρωπολογική ανάλυση οστών από τις δύο χρυσές λάρνακες που βρέθηκαν στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας.

Εργασία του που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάιο, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι οι σκελετοί από τον Τάφο ΙΙ στη Βεργίνα ανήκουν στον Φίλιππο Β’ και μία πριγκίπισσα από τη Σκυθία.

Σε επιστολή του στο PNAS, εκφράζει την ανησυχία του για το γεγονός ότι η ομάδα του Μπαρτσιώκα δεν δημοσιοποίησε πλήρως τα σκελετικά υπολείμματα από τον Τάφο Ι, τα οποία ο ίδιος θεωρεί ότι περιλαμβάνουν τουλάχιστον επτά άτομα, όπως και ζώα. Επίσης, εκτιμά ότι η άποψη πως στον Τάφο Ι είχαν ταφεί ο Φίλιππος, η Κλεοπάτρα και το νεογέννητο παιδί τους δεν υποστηρίζεται επαρκώς από τις αποδείξεις. Ο Αντίκας πιστεύει αντίθετα ότι πρέπει να γίνει ανάλυση DNA και άνθρακα-14, κάτι που δεν έχει γίνει έως τώρα για τους συγκεκριμένους σκελετούς.

Το Υπουργείο Πολιτισμού απορρίπτει την μελέτη

Με ανακοίνωσή του το υπουργείο Πολιτισμού απορρίπτει την εν λόγω μελέτη και τα συμπεράσματά της ως ανεπαρκή. Ο επιστήμονας όμως, υποστηρίζει πως η ανακοίνωση του Υπουργείου έχει πολλές ελλείψεις και αναρωτιέται για ποιόν λόγο οι αρμόδιοι θέλουν να υποβαθμίσουν μια τόσο σημαντική έρευνα. Εξάλλου ο κ. Μπαρτσιώκας έστειλε επιστολή στην οποία απαντάει στο Υπουργείο.

«Αν γίνει ανάλυση DNA θα επιβεβαιωθούν όλα» 

Τέλος ο καθηγητής του Δημοκριτείου, διευκρινίζει πως θέλει να προχωρήσει σε ανάλυση DNA των οστών. Όπως εξηγεί με αυτόν τον τρόπο θα επιβεβαιωθεί πλήρως η μελέτη του και δεν θα μπορεί να την αμφισβητήσει κανείς.Για να κάνει όμως αυτήν την εξέταση στα οστά, χρειάζεται άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού. 

Ακούστε τη συνέντευξή του στο zougla.gr :

Μελέτες που περιπλέκουν το μυστήριο

Tο 2010 τρία βρετανικά πανεπιστήμια, παρουσίασαν μελέτες στις οποίες υποστηρίζουν ότι το ανδρικό κρανίο του Τάφου ΙΙ έφερε κατάγματα στο πρόσωπο, συμβατά με το τραύμα από βέλος που φέρεται να είχε αφήσει τον Φίλιππο τυφλό από το δεξί μάτι.

Ακόμα, μια ελληνική μελέτη το 2014 περιπλέκει περαιτέρω το μυστήριο με τους τάφους της Βεργίνας. Παρόλο που στηρίζει την θεωρία του Ανδρόνικου οι ερευνητές δεν βρήκαν ενδείξεις τραυματισμού στο πρόσωπο. Αντίθετα, παρουσιάζουν ενδείξεις για ένα τρίτο, διαφορετικό τραύμα που φέρεται να είχε υποστεί ο Φίλιππος Β’ στο αριστερό του χέρι.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως υπάρχουν αρχαιολόγοι οι οποίοι υποστηρίζουν πως οι τάφοι της Βεργίνας δεν ανήκαν καν σε Βασιλείς. Ένας από αυτούς είναι και ο συνεργάτης του Ανδρόνικου, καθηγητής Παναγιώτης Φάκλαρης. Συγκεκριμένα στο 18ο αρχαιολογικό συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη ο κ. Φάκλαρης με εισήγησή του στην Αρχαιολογική Εταιρεία Αθηνών υποστήριξε ότι τα ευρήματα της Βεργίνας δεν αποδεικνύουν «ιστορική συνέχεια» για την ύπαρξη της πόλης των Αιγών (της πρωτεύουσας των αρχαίων Μακεδόνων) και ότι το μακεδονικό βασίλειο βρίσκεται μάλλον βορειότερα της Βεργίνας- στους πρόποδες του Βερμίου.

Αγγελική Κοτταρίδη: «Τα οστά του Φιλίππου δεν έχουν δοθεί σε κανέναν για μελέτη»

Από την πλευρά της, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας και του Μουσείου της Βεργίνας Αγγελική Κοτταρίδη, με δήλωσή της σε καθημερινή εφημερίδα απαντά στην έρευνα των Ελλήνων και Ισπανών επιστημόνων, λέγοντας πως: «Τα οστά του Φιλίππου του Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, βρίσκονται και φυλάσσονται στους χώρους του Μουσείου των Βασιλικών Τάφων των Αιγών και δεν έχουν δοθεί σε κανέναν για μελέτη. Οποιαδήποτε ανακοίνωση σχετικά με τα οστά που δήθεν είναι του Φιλίππου πολύ απλά “χωλαίνει” εξ αρχής».