Της Άντζελας Πεΐτση
Ένα μεγαλόπνοο και φιλόδοξο σχέδιο, αυτό της «Σιδηροδρομικής Εγνατίας», το κόστος του οποίου αναμένεται να αγγίξει ή και να ξεπεράσει τα 5 δις ευρώ, έφερε στην επιφάνεια αλλά και γνωστοποίησε στις προθέσεις του για να το ξεκινήσει, ο Υπουργός Μεταφορών – Υποδομών και Δικτύων, Χρήστος Σπίρτζης. Αναμένεται να καλύψει το σύνολο των νομών, που αυτή τη στιγμή διασχίζει και συνδέει η Εγνατία Οδός, από την Ηγουμενίτσα έως και την Αλεξανδρούπολη.
Θα περιλαμβάνει τα τμήματα Ηγουμενίτσα – Ιωάννινα – Θεσσαλονίκη, Θεσσαλονίκη – Καβάλα – Ξάνθη και αναμένεται η αναβάθμιση των τμημάτων Προμαχώνας – Στρυμόνας – Αλεξανδρούπολη – Ορμένιο. Η φιλόδοξη αυτή πρόταση εντάσσεται στη νέα γενιά σιδηροδρομικών έργων, που κινούνται στη φιλοσοφία αναβάθμισης του σιδηροδρομικού δικτύου σε Ήπειρο, Μακεδονία και Θράκη.
Όμως όπως αποκαλύπτει το zougla.gr, το έργο αυτό ήταν πρόταση του ΤΕΕ/ΤΚΜ, από το 2004. Για το θέμα μιλήσαμε αποκλειστικά με τον πρόεδρο του ΤΕΕ/ΤΚΜ, Πάρις Μπίλιας, ο οποίος τόνισε: «Είναι ένα σημαντικό έργο για την Ελλάδα, θα αναβαθμίσει πολύ το σιδηροδρομικό δίκτυο. Είναι ένα έργο που λείπει να αναμένεται να δώσει προστιθέμενη αξία όχι μόνον στις μεταφορές αλλά και στην εμπορική αξία των λιμανιών που θα το συνδέει. Δηλαδή της Ηγουμενίτσας, Θεσσαλονίκης, Καβάλας και Αλεξανδρούπολης.
Θα απαιτείται όμως να γίνει μία σοβαρή μελέτη βιωσιμότητας, όπου με βάση αυτή τη μελέτη θα πρέπει να αναζητηθούν πόροι όχι μόνον δημόσιοι αλλά και από ιδιωτικά κεφάλαια. Αυτή τη στιγμή υπάρχει μία συμφωνία μεταξύ του Υπουργείου και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για να χρηματοδοτηθεί το συγκεκριμένο έργο. Είναι ένα έργο, η κατασκευή και η ολοκλήρωσή του, αναμένεται να διαρκέσει πολλά χρόνια. Πρέπει να υπάρξει σοβαρός προγραμματισμός. Να δημιουργηθεί μία εταιρεία αντίστοιχη της Εγνατίας Οδού, η οποία θα αναλάβει την υποχρέωση της παρακολούθησης και της υλοποίησης του έργου».
Και επεσήμανε: «Με τον Υπουργό για το συγκεκριμένο ζήτημα είχαμε συνομιλήσει στο παρελθόν, ήξερε για την πρόταση που είχαμε κάνει ως ΤΕΕ/ΤΚΜ, για τη «Σιδηροδρομική Εγνατία». Ζήτησε και πήρε τις προτάσεις που έχουμε διατυπώσει, τις έδωσε στους συνεργάτες του και θα είμαστε σε επαφή για να δούμε που βρίσκεται το συγκεκριμένο ζήτημα. Ωστόσο, είναι πάρα πολύ νωρίς για να συζητάμε. Αυτό είναι σε επίπεδο εξαγγελιών».
Για τον προϋπολογισμό δαπάνης του έργου, το οποίο κοστολογείται στα 5 δις ευρώ, ο κ. Μπίλιας επεσήμανε: «Είναι μία πολύ χοντρική εκτίμηση. Αν δεν υπάρξει μία στοιχειώδης χάραξη δε μπορούμε να τεκμηριώσουμε κάτι. Πιθανότατα το κόστος του έργου, να ξεπεράσει το ποσό αυτό. Πρέπει να δούμε ποια θα είναι η χάραξη του έργου. Προφανώς αυτό που έγινε τώρα, είναι να δουν πόσα χιλιόμετρα είναι πόσο είναι το κόστος μιας χάραξης σιδηροδρομικής σε πεδινό και ορεινό περιβάλλον και με βάση αυτά προέκυψε το ποσό αυτό το κοστολόγιο. Αν όμως δεν καθίσουμε να το μελετήσουμε δεν μπορούμε να πούμε με ακρίβεια αν θα είναι 5 δις ευρώ ή 6 δις ευρώ ή 4 δις ευρώ.
Τέλος και απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο Πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, υπογράμμισε: «Προφανώς αυτό το έργο δεν μπορεί να γίνει δεν υπάρχουν δημόσιοι πόροι. Δεν μπορεί να γίνει με τα χρήματα και με τη δομή που έχει αυτή τη στιγμή ο ΟΣΕ. Πρέπει να μπουν και ιδιωτικά κεφάλαια και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να το χρηματοδοτήσει και θα ήταν «ευχής έργον» αν θα μπορούσαμε να πάρουμε χρήματα από τα διευρωπαϊκά δίκτυα που αυτή τη στιγμή χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα οποία θα συμβάλλουν στη χρηματοδότηση του συγκεκριμένου έργου.»
Το zougla.gr δημοσιεύει αποκλειστικά τα συμπεράσματα και τις προτάσεις του ΤΕΕ/ΤΚΜ, που συμπεριλαμβάνονται στη σχετική μελέτη του Τεχνικού Επιμελητήριου από το 2004.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
• Τα προηγούµενα τριάντα χρόνια υπήρξε µία σηµαντική υποχώρηση του µεριδίου αγοράς των Σιδηροδροµικών Επιβατικών και Εµπορευµατικών µεταφορών, τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), όσο και στην Ελλάδα
• Όλα τα µέτρα που λαµβάνονται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης στοχεύουν συνολικά σε αύξηση του σιδηροδροµικού έργου .
• Για το Ελληνικό ∆ίκτυο του ΟΣΕ, όπου τα αντίστοιχα µερίδια αγοράς είναι υποπολλαπλάσια των αντίστοιχων Ευρωπαϊκών παρουσιάζεται µίας πρώτης τάξεως ευκαιρία για την αναγέννηση των σιδηροδροµικών µεταφορών, µε αξιοποίηση των κονδυλίων του Γ και ∆ ΚΠΣ , των οδηγιών της Ε.Ε. , των οικονοµικών κινήτρων, των περιβαλλοντικών ευαισθησιών κλπ.
• Η σηµερινή παγκόσµια ενεργειακή κρίση θα πρέπει να οδηγήσει την Ελληνική πολιτεία σε επανασχεδιασµό της στρατηγικής στον τοµέα των µεταφορών , βάζοντας σε πρώτη προτεραιότητα τα µέσα µαζικής µεταφοράς , όπως ο σιδηρόδροµος , οι θαλάσσιες µεταφορές και η συνδυασµένη λειτουργία τους ,µε χρήση ορισµένων λιµένων ως διαµετακοµιστικών κέντρων.
• Η προσέγγιση στα Ευρωπαϊκά δεδοµένα επιβάλλει τουλάχιστον τετραπλασιασµό των εµπορευµατικών µεταφορών την επόµενη εικοσαετία .
• Οι Ελληνικοί Σιδηρόδροµοι έχουν γραµµική ανάπτυξη και όχι µορφή δικτύου µε ύπαρξη κλειστών βρόγχων ,οι οποίοι θα εξυπηρετούσαν ευρύτερες περιοχές και περισσότερους προορισµούς.
• Η ολοκλήρωση του Σιδηροδροµικού δικτύου στο σύνολο της Επικράτειας αποτελεί αναγκαιότητα ,για λόγους αναπτυξιακούς, ενεργειακούς ,περιβαλλοντικούς κτλ ,αλλά και προκειµένου να εναρµονισθεί η χώρα στα καινούρια Ευρωπαϊκά δεδοµένα
• Θεωρούµε σηµαντική υπόθεση την ολοκλήρωση της Σιδηροδροµικής Εγνατίας και των καθέτων αξόνων (Ιωάννινα – Αντίρριο και Σιάτιστα – Καστοριά – Κρυσταλλοπηγή ) , προκειµένου να υπάρξει ισόρροπη ανάπτυξη της χώρας παρά τις τεχνικές και οικονοµικές δυσκολίες που πρέπει να αντιµετωπισθούν. Θα πρέπει να υιοθετηθούν πιο σύγχρονες τεχνολογίες για να γίνει το έργο βιώσιµο και αποδοτικό.
• Σε ότι έχει σχέση µε την εκπόνηση των µελετών και την ένταξη των έργων του ∆υτικού Άξονα υπάρχει µεγάλη απόκλιση από τα χρονοδιαγράµµατα µε αποτέλεσµα , ο στόχος ολοκλήρωσης έστω και ορισµένων τµηµάτων το 2012 , να φαντάζει ανέφικτος.
• Η κατάσταση του υφιστάµενου δικτύου από άποψη γεωµετρικών χαρακτηριστικών, σε πολλά τµήµατά του είναι ανεπαρκής για τις σύγχρονες απαιτήσεις , η δε ύπαρξη πολλών ισόπεδων διαβάσεων µειώνει την ασφάλεια λειτουργίας του .
• Οι εργασίες εκσυγχρονισµού του δικτύου ( ηλεκτροκίνηση ,σηµατοδότηση , τηλεδιοίκηση ) έχουν γίνει σε µικρά µόνο τµήµατά του, µε άµεσες συνέπειες στην αξιοπιστία ,στην ασφάλεια και στην ελκυστικότητα του Σιδηροδρόµου.
75 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι προτάσεις για την αναγέννηση των σιδηροδροµικών µεταφορών στη Βόρεια και ∆υτική Ελλάδα έχουν σαν στόχους – προοπτικές την ανάδειξη των θετικών στοιχείων και την άρση ή βελτίωση των αρνητικών στοιχείων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Στο κείµενο αυτό καταγράφονται προβλήµατα και προοπτικές , επιχειρείται δε η επισήµανση των προτεραιοτήτων και των στοχεύσεων για το µέλλον. Πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα η ανάγκη χάραξης Στρατηγικού Σχεδιασµού άµεσων ενεργειών, µεσοπρόθεσµων στόχων και µακροχρόνιων προοπτικών , µε στόχευση την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πολιτική Μεταφορών. Ταυτόχρονα χρειάζεται απαραίτητα αποκέντρωση αρµοδιοτήτων µε ιδιαίτερη και µοναδική ίσως έµφαση στο χώρο της Μακεδονίας – Θράκης – Ηπείρου- Θεσσαλίας, από όπου µπορεί, να ξεκινήσει άµεσα η πορεία ανάπτυξης του Σιδηροδρόµου και ιδιαίτερα της ΣΙ∆ΗΡΟ∆ΡΟΜΙΚΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ και των καθέτων αξόνων της , µε διοικητικό σχήµα αντίστοιχο της «ΕΓΝΑΤΙΑ Ο∆ΟΣ ΑΕ »,επιλογή η οποία είχε άµεσα και ορατά αποτελέσµατα .
Α) ΓΙΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΜΗΜΑΤΑ 1 . ∆ΥΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ Η ολοκλήρωση µέσα στα ορισθέντα χρονοδιαγράµµατα των εκπονούµενων µελετών και η έγκαιρη προκήρυξη των απαιτούµενων συµπληρωµατικών για τα τµήµατα : • Καλαµπάκα- Κοζάνη – Καστοριά • Καλαµπάκα- Ιωάννινα– Ηγουµενίτσα καθώς επίσης • η άµεση προκήρυξη των µελετών του τµήµατος Ιωαννίνων – Αντιρρίου πρέπει να αποτελέσουν ζητήµατα πρώτης προτεραιότητας τόσο για τη ∆ιοίκηση και τις Υπηρεσίες του ΟΣΕ, όσο και για την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Μεταφορών.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ∆ΥΤΙΚΟΥ ΑΞΟΝΑ ΣΤΟ ∆’ ΚΠΣ Η κατασκευή τόσο µεγάλων έργων θα απαιτήσει τη χρηµατοδότησή τους από το Ελληνικό ∆ηµόσιο , την Ευρωπαϊκή Ένωση , τις ∆ιεθνείς Τράπεζες ,τον Ιδιωτικό τοµέα κτλ .Η ένταξη των έργων στα συγχρηµατοδοτούµενα από την Ε. Ε. στα πλαίσια του ∆’ ΚΠΣ και ο πιθανός δανεισµός από ∆ιεθνείς Τράπεζες απαιτεί µια σειρά ενεργειών και δράσεων που θα πρέπει να σχεδιασθούν και να δροµολογηθούν έγκαιρα.
76 2 . ΝΕΕΣ ΧΑΡΑΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΑΞΟΝΑ Η ολοκλήρωση της ΣΙ∆ΗΡΟ∆ΡΟΜΙΚΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ µε την κατασκευή ενός βασικού άξονα µε τεταµένη χάραξη στον οποίο θα κουµπώνουν επί µέρους βρόγχοι και κλάδοι, πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο στα πλαίσια δηµιουργίας ενός σύγχρονου, ασφαλούς, ανταγωνιστικού και ελκυστικού δικτύου. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να προκηρυχθούν άµεσα οι αναγνωριστικές µελέτες και οι µελέτες σκοπιµότητας για τις νέες χαράξεις σύνδεσης : α) Θεσσαλονίκης – Αµφίπολης – λιµένα Καβάλας – Τοξοτών β) Βέροιας – Κοζάνης
Β. ΓΙΑ ΤΟ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟ ∆ΙΚΤΥΟ 1. ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΣΙ∆ΗΡΟ∆ΡΟΜΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ Τα έργα βελτίωσης της υφιστάµενης σιδηροδροµικής γραµµής πρέπει να περιλαµβάνουν επεµβάσεις στα γεωµετρικά χαρακτηριστικά της χάραξης, διπλασιασµό της γραµµής, κατασκευή ανισόπεδων διαβάσεων και περίφραξη της γραµµής. Κύρια έµφαση πρέπει να δοθεί στα σηµεία µεγάλων κλίσεων, όπου περιορίζονται οι δυνατότητες των Ελκτικών Μηχανών και δηµιουργούνται καθυστερήσεις. Τέτοια σηµεία στην περιοχή Μακεδονίας – Θράκης είναι : Η γραµµή Μουριές – Καστανούσα – Ροδόπολη – Ν. Πετρίτσι. Η γραµµή Λευκοθέα – Φωτολίβος Η γραµµή ∆ράµας – Παρανεστίου – Τοξοτών Η γραµµή Κοµοτηνής – Αλεξανδρούπολης 2. ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟ∆ΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΗΜΑΤΟ∆ΟΤΗΣΗΣ – ΤΗΛΕ∆ΙΟΙΚΗΣΗΣ Πρέπει η ηλεκτροδότηση και το σύστηµα Σηµατοδότησης – Τηλεδιοίκησης να επεκταθεί σε όλο το δίκτυο της Σιδηροδροµικής Εγνατίας
3. ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ ΜΕ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ, ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΚΑΙ ΛΙΜΑΝΙΑ
• Σύνδεση µε Βιοµηχανική Περιοχή Θεσσαλονίκης (ΒΙΠΕΘ) 77
• Αναβάθµιση σύνδεση µε τον 6ο προβλήτα του ΟΛΘ • Αναβάθµιση σύνδεσης µε το Λιµάνι Αλεξανδρούπολης.
• Σύνδεση µε άλλες Βιοµηχανικές περιοχές.
4. ΠΡΟΑΣΤΙΑΚΕΣ ΣΥΝ∆ΕΣΕΙΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Να αναπτυχθούν οι σιδηροδροµικές Συνδέσεις Θεσσαλονίκης µε προδιαγραφές προαστιακού Σιδηροδρόµου ήτοι, χρόνος διάνυσης, πυκνότητα δροµολογίων, τροχαίο υλικό, εξυπηρέτηση επιβατών στους σταθµούς κλπ. στις γραµµές : • Θεσσαλονίκη – Κατερίνη – Λάρισα : • Θεσσαλονίκη – Βέροια – Νάουσα – Έδεσσα : • Θεσσαλονίκη – Κιλκίς – Ροδόπολη – Σέρρες : Οι παραπάνω προαστιακές συνδέσεις µπορούν άµεσα να ενεργοποιηθούν. Επιπλέον, είναι αναγκαίες: • Η άµεση ένταξη στο σύστηµα προαστιακών συνδέσεων των ΤΕΙ Σίνδου • Η αξιοποίηση των υφιστάµενων γραµµών και ένταξη στο σύστηµα προαστιακών συνδέσεων της ευρύτερης Βιοµηχανικής Περιοχής της ∆υτικής Θεσσαλονίκης. • Η εκπόνηση µελέτης για την σύνδεση του αεροδροµίου ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ , των νοτίων προαστίων της ακτής Θερµαϊκού και της Χαλκιδικής.
5. ΑΝΑΝΕΩΣΗ – ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΤΡΟΧΑΙΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Πρέπει να γίνει ολοκληρωµένη µελέτη καθορισµού των αναγκών που υπάρχουν για επαρκές υλικό και κατάλληλο για τις σηµερινές συνθήκες, επιβατικές και εµπορευµατικές και προγραµµατισµός για τις αντίστοιχες προµήθειες . 6. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Είτε µεµονωµένα, είτε σε συνεργασία µε τρίτους (∆ηµόσιο, ΟΛΘ και ιδιώτες), ο ΟΣΕ θα πρέπει πολύ σύντοµα να προσανατολισθεί στον τοµέα αυτό, που η ανάπτυξή του προβλέπεται ραγδαία.
7. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΟΥΣ ∆ΙΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥΣ ΣΙ∆ΗΡΟ∆ΡΟΜΙΚΟΥΣ ΑΞΟΝΕΣ. Η ανάπτυξη του άξονα Χ σε συνδυασµό µε τον άξονα IV, και του άξονα ΙΧ θα καθιερώσει την Βόρεια Ελλάδα σαν πύλη προς τα Βαλκάνια και κατ’ επέκταση προς την Κεντρική – ∆υτική και Ανατολική Ευρώπη. Για την ανάπτυξη αυτή πέρα από την ολοκλήρωση του δικτύου και τον εκσυγχρονισµό του υφιστάµενου όπως προαναφέρθηκε , απαιτείται : 78 • Ανακατασκευή όπου χρειάζεται και αναβάθµιση των καθέτων αξόνων στα εντός Ελλάδος τµήµατά τους σύµφωνα µε τα Ευρωπαϊκά πρότυπα..
Γ ) ΑΝΑ∆ΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΟΣΕ Ανάπτυξη στρατηγικών στόχων – προοπτικών σύµφωνα µε τα διαµορφούµενα νέα δεδοµένα, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Αναδιοργάνωση Υπηρεσιών. Πρόσληψη ικανού και κατάλληλου προσωπικού. ∆ηµιουργία αποκεντρωµένων σχηµάτων για την υλοποίηση της ΣΙ∆ΗΡΟ∆ΡΟΜΙΚΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ και των καθέτων αξόνων της.
