Κάτω από το πρίσμα της έλλειψης «πολιτικής αλληλεγγύης» και σε σχεδόν μία ώρα, όρθιος στο βήμα σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο 84χρονος Γερμανός φιλόσοφος και διανοητής, Γιούργκεν Χάμπερμας – γνωστός για τη θεωρία του σχετικά με την έννοια της δημόσιας σφαίρας – ανέπτυξε τον συλλογισμό του γύρω από την ευρωπαϊκή κρίση, απευθύνοντας έκκληση υπέρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ώστε να ενισχυθεί η δημοκρατική νομιμοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και να «αποκατασταθεί η ισορροπία ανάμεσα στην πολιτική και τις αγορές».
Ο Γιούργκεν Χάμπερμας που συμμετείχε στο 230 Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας, υπενθύμισε ότι τα τρία συστατικά στοιχεία κάθε δημοκρατικού συστήματος είναι «ο λαός ως φορέας της πολιτικής βούλησης, το κράτος ως οργανισμός που δίνει στους πολίτες τη δυνατότητα να δρουν συλλογικά, και η νόμιμα συγκροτημένη κοινότητα των πολιτών ως εθελοντική ένωση ελεύθερων και ίσων ατόμων».
Σε μία υπερεθνική δημοκρατία, προσέθεσε ο Γερμανός φιλόσοφος, οι πολίτες μπορούν να αποκτήσουν διττό ρόλο: πρώτα ως μέλη της μελλοντικής ένωσης κι έπειτα ως μέλη των κρατών από τα οποία αποτελείται αυτή η ένωση. Η ευρωπαϊκή κρίση, ωστόσο, αποδεικνύει ότι αυτός ο δρόμος προς την υπερεθνική δημοκρατία είναι κάθε άλλο παρά εύκολος.
«Χωρίς μία κοινή δημοσιονομική και οικονομική πολιτική που θα επεκταθεί στη συνέχεια και σε άλλα πεδία, όπως το φορολογικό σύστημα και η κοινωνική πολιτική, η Ε.Ε. δεν θα μπορέσει να επιστρέψει στη σταθερότητα στο άμεσο μέλλον», τόνισε ο Χάμπερμας.
«Μακροπρόθεσμα, ο δανεισμός σε υπερχρεωμένα κράτη δεν θα είναι αρκετός για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους», υπογράμμισε. Σε κάθε περίπτωση, σημείωσε, η εμβάθυνση μιας θεσμοθετημένης συνεργασίας απαιτεί περισσότερη δημοκρατία στην Ευρώπη και επομένως αλλαγές στις συνθήκες που διέπουν τη λειτουργία της.
Αντίθετα, όμως, η Ε.Ε. διολισθαίνει σε μία μορφή τεχνοκρατίας στην οποία συμμετέχουν τα κράτη-μέλη χωρίς την εμπλοκή των πολιτών τους.
Ο Γιούργκεν Χάμπερμας άσκησε κριτική στη γερμανική κυβέρνηση επισημαίνοντας ότι υπό την ηγεσία της, η Ε.Ε. θέτει σε προτεραιότητα για την επίλυση της κρίσης τη δημοσιονομική ισορροπία κάθε κράτους- μέλους.
«Στις χώρες που έχουν χτυπηθεί από την κρίση, η πολιτική αυτή πλήττει τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, τις δημόσιες υπηρεσίες, τα συλλογικά αγαθά. Το μεγαλύτερο κόστος, επομένως, καλούνται να το πληρώσουν τα λιγότερο ευνοημένα στρώματα της κοινωνίας».
Το ζητούμενο, συνεπώς, είναι η πολιτική αλληλεγγύη, την οποία, υπογράμμισε ο Χάμπερμας, δεν πρέπει να συγχέουμε με την έννοια της δικαιοσύνης. Τα ισχυρά κράτη της Ε.Ε. αποφεύγουν να εξηγήσουν στους πολίτες τους ότι χωρίς αυτή την πολιτική αλληλεγγύη δεν θα μπορέσει να ενισχυθεί η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητα στην Ευρωζώνη. Ο λόγος είναι ότι η πολιτική αλληλεγγύη θα οδηγήσει σε μια αναδιανομή του πλούτου, που μεσοπρόθεσμα θα λειτουργήσει σε βάρος των ισχυρών οικονομιών.
«Ερμηνεύω αυτή τη στάση ως ένδειξη πολιτικής δειλίας εάν όχι καθαρού καιροσκοπισμού την ώρα που η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον μιας πρόκλησης τεραστίων διαστάσεων», κατέληξε ο Γιούργκεν Χάμπερμας, εισπράττοντας την επιδοκιμασία του ακροατηρίου με ένα παρατεταμένο χειροκρότημα.
Επιμέλεια: Xρήστος Μαζάνης
