του Νικόλαου Παπασπανού Διαιτολόγος Διατροφολόγος
Το μπαχαρικό είναι το αποξηραμένο τμήμα ενός φυτού που μπορεί να περιέχει αρωματικές, πικάντικες και καυστικές ουσίες. Είναι γνωστό και με τις ονομασίες καρύκευμα και μυρωδικό. Τα μπαχαρικά μπορεί να είναι φύλλα, σπόρια, καρποί, ρίζες, βολβοί και φλοιοί. Περιλαμβάνονται στις αρωματικές ύλες που σύμφωνα με τον Ελληνικό κώδικα τροφίμων και ποτών έχουν έντονο άρωμα και γεύση και η προσθήκη τους στα τρόφιμα γίνεται για να τους προσδώσουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και για να βελτιώσουν τη γεύση τους.
Τα μπαχαρικά είναι γνωστό ότι χρησιμοποιούνται για να αρωματίσουν και να νοστιμέψουν τα φαγητά και τρόφιμα. Παρόλα αυτά υπάρχει και μια δεύτερη ιδιότητά τους που είναι σημαντικότερη από αυτή της βελτίωσης της γεύσης των τροφίμων. Πολλά από τα μπαχαρικά αποτελούν φυσικά συντηρητικά, χρήση που είναι γνωστή μάλιστα από την αρχαιότητα.
Η ιδιότητά τους αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί παρέχει μια φυσική οδό συντήρησης των τροφίμων, αποφεύγοντας έτσι την χρήση των χημικών συντηρητικών (γνωστά ως Ε), πολλά από τα οποία έχουν κατηγορηθεί για καρκινογένεση.
Έχει επικρατήσει η άποψη ότι τα μπαχαρικά μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας. Όχι μόνο δεν ισχύει κάτι τέτοιο αλλά ακριβώς το αντίθετο. Πολλά από τα μπαχαρικά συμβάλλουν στην σωστή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού, έχουν θεραπευτικές ιδιότητες και βοηθούν στην πρόληψη αρκετών ασθενειών. Επίσης εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι η χρήση των μπαχαρικών αντικαθιστά την χρήση του αλατιού, το οποίο ενοχοποιείται για αύξηση της αρτηριακής πίεσης και για αρτηριοσκλήρυνση.
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα μπαχαρικά βοηθάνε την διαδικασία της πέψης με 2 τρόπους. Ο πρώτος τρόπος είναι βελτιώνοντας και αυξάνοντας την παραγωγή χολής από το συκώτι. Η χολή είναι απαραίτητη για τη πέψη των λιπαρών οξέων. Ο δεύτερος τρόπος είναι διεγείροντας τις ενζυμικές δραστηριότητες που είναι υπεύθυνες για την πέψη των τροφών και την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Επίσης τα μπαχαρικά είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, τα οποία είναι απαραίτητα για την καλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. Συμβάλλουν έτσι στη επαρκή πρόσληψη των βιταμινών των μετάλλων και των ιχνοστοιχείων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το μαυροπίπερο που είναι πλούσιο σε σίδηρο και μαγγάνιο, το πιπέρι καγιέν (κόκκινο πιπέρι) που αποτελεί καλή πηγή βιταμινών A και C και η ρίγανη που είναι πλούσια σε βιταμίνες C, A, B6 και E καθώς και σε ασβέστιο, σίδηρο, μαγνήσιο και κάλιο. Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι μπαχαρικά που ουσιαστικά είναι αποξηραμένα φύλλα π.χ. ρίγανη και βασιλικό είναι πλούσια σε φυτικές ίνες αλλά και ότι ορισμένα μπαχαρικά όπως το τζίντζερ και κύμινο έχουν μια σημαντική περιεκτικότατα σε απαραίτητα αμινοξέα όπως η λυσίνη και η θρεονίνη.
Άξια αναφοράς είναι και η ευεργετική δράση των μπαχαρικών στο κομμάτι της πρόληψης παθήσεων. Στο σύνολό τους είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, ουσίες που εμποδίζουν τη δράση των ελεύθερων ριζών. Με τον τρόπο αυτό έχουν προληπτική δράση στην αύξηση της κακής χοληστερόλης, δηλαδή της LDL, και λειτουργούν προστατευτικά απέναντι σε πολλές μορφές καρκίνου. Επίσης σημαντική είναι και η περιεκτικότητά τους σε σαλικυλικό οξύ το οποίο έχει αντιθρομβωτική αλλά και αντικαρκινική δράση. Τέλος κάποια από τα μπαχαρικά όπως το μοσχοκάρυδο έχουν ηπατοπροστατευτική δράση, ενώ κάποια άλλα όπως η κανέλα και το γαρίφαλο παίζουν σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό της γλυκόζης.
Κλείνοντας θα πρέπει να τονιστεί ότι την κατανάλωση των μπαχαρικών, όπως άλλωστε και όλη τη ζωή, θα πρέπει να τη διέπει ένα μέτρο. Μια ορθολογική κατανάλωση και χρήση τους είναι αρκετή για να παρέχεις τις ευεργετικές τους ιδιότητες.
